İŞ BULMA SÜRECİNDE MÜHENDİSLİK DALLARININ PROMETHEE YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 32 Sayı: 3, 513 - 527, 31.12.2021

Eda Balkaya Selen Avcı Zerrin Aladağ

Öz

Bu çalışmada, 20 mühendislik bölümü yeni mezunların iş bulma süreci bakımından analitik bir bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Kriterler “ücret, iş bulma süresi ve nitelik uyuşmazlığı” olarak belirlenmiştir. Fayda ve maliyet (artan-azalan) tipli kriterlerin bulunduğu çalışmada, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden kriterlerin farklı tercih fonksiyonları ile ifade edilebildiği PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method For Enrichment Evaluation) algoritması problem yapısına uygun bulunmuştur. Kriterler Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi ile ağırlıklandırılmıştır. Ardından, Üni-Veri platformundan verilerine ulaşılan 20 mühendislik dalı kriterlere uygun tercih fonksiyonları vasıtasıyla değerlendirilmiş ve kriterlerin kategorize edildiği 12 farklı versiyona göre mühendislik dallarının öncelik sırası elde edilmiştir. Farklı versiyonların sonuçlara yansımaları değerlendirilerek yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), Çok kriterli karar verme (ÇKKV), Meslek seçimi, Mühendislik dalları, PROMETHEE

EVALUATION OF ENGINEERING DEPARTMENTS WITH PROMETHEE METHOD IN THE EMPLOYMENT PROCESS

Öz

In this study, 20 engineering departments were evaluated from an analytical point of view in terms of the employment process of new graduates. Criteria are determined as "salary, time of job search and qualification incompatibility". In this study, PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method For Enrichment Evaluation) as one of the MCDM Methods, was found suitable for the problem structure because it allows the selection of different preference functions for different criteria. Criteria are weighted by Analytical Hierarchy Process (AHP) method. Subsequently, 20 engineering branches whose data was accessed from the Uni-Data platform were evaluated by means of preference functions in accordance with the criteria, and the priority order of engineering branches was obtained according to 12 different versions in which the criteria were categorized. The effects of different combinations on the results were evaluated and interpreted.

Anahtar Kelimeler

Analytical Hierarchy Process (AHP), Multi criteria decision making (MCDM), Occupation selection, Engineering departments, PROMETHEE

Kaynakça

• Babalık, F. (2018). Mühendisler için ergonomi –İşbilim. Bursa : Dora Yayıncılık.
• Bauer, J., Leydesdorff, L. & Bornmann, L. (basım aşamasında). Highly-cited papers in Library and Information Science (LIS): Authors, institutions, and network structures. Journal of the Association for Information Science and Technology. Erişim adresi: http://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1504/1504.02576.pdf
• Dağdeviren, M., ve Erarslan, E. (2008). PROMETHEE sıralama yöntemi ile tedarikçi seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 69-75. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/75508
• Kılıç Deli̇ce, E ve Arslan, N. (2020). KEMIRA-M yöntemi ile kişisel kullanıcılar için dron seçimi: Bir uygulama. Endüstri Mühendisliği, 31(2), 159-179. Doi: https://doi.org/10.46465/endustrimuhendisligi.706171
• Miller, A. J., Thomson, F., & Callagher, D. (1998). Epping case study. Suburban studies, 12, 1–9. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK.
• Özgüç, İ. F. ve Dağsöz, A.K. (1991). Türkiye-AET ülkelerinin ısı yalıtım kurallarının karşılaştırılması, Isı Bilim ve Tekniği 8. Ulusal Kongresinde Sunulmuş Bildiri, Eskişehir.
• Akın, N.G. (2017). İşletme bölümü öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin bulanık DEMATEL yöntemi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(4), 873-890. Doi: http://dx.doi.org/10.17130/ijmeb.2017433413
• Akın, N.G. ve Akyıldız M. (2018). Fen lisesi öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin bulanık TOPSIS yöntemi ile analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1), 77-97. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/yead.359180
• Ali, Y., Iftikhar, N., & Edwin, C. A. (2017). Assessment of career selection problems in developing countries: a MCDM approach. International Journal of the Analytic Hierarchy Process, 9(2). Doi: https://doi.org/10.13033/ijahp.v9i2.488
• Aydın, G. (2008). Analitik hiyerarşi prosesi (AHP) ve bir sanayi işletmesinde uygulanması (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli. Erişim adresi: http://dspace.kocaeli.edu.tr:8080/xmlui/handle/11493/2016
• Dağdeviren, M., Akay, D. ve Kurt, M. (2004). İş değerlendirme sürecinde analitik hiyerarşi prosesi ve uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2), 131-138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gazimmfd/issue/6660/88912.
• Dağdeviren, M. ve Eraslan, E. (2008). Promethee sıralama yöntemi ile tedarikçi seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23, 69-75. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gazimmfd/issue/6675/88291
• Dinçer, S. E., Ekin, E. ve Karakaş, K. S. (2017). Promethee yöntemiyle uçak komponentlerinin önceliklendirilmesi problemlerine çözüm yaklaşımı. Social Sciences Research Journal, 6(3), 106-125. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ssrj/issue/31284/341106
• Ekin, E. (2014). Promethee yöntemi ile personel seçimi ve bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Erişim adresi: https://avesis.marmara.edu.tr/yonetilen-tez/3681a0eb-77f1-4476-9b58 ae69f082f9b3/promethee-yontemi-ile-personel-secimi-ve-bir-uygulama
• Erdem, R. (2011). Lisans yerleştirme sınavı, meslek seçimi ve iş gücüne yansımaları: havanda su mu dövüyoruz? Yükseköğretim Dergisi, 1(2), 61-64. Doi: https://doi.org/10.2399/yod.11.061
• Genç, T. (2013). Promethee yöntemi ve gaıa düzlemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 133-154. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd/issue/1619/20284
• Göktolga, Z. G., ve Gökalp, B. (2012). İş seçimini etkileyen kriterlerin ve alternatiflerin ahp metodu ile belirlenmesi. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 71-86. Erişim adresi: https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423875026.pdf
• Gülücü, H. ve Taslak, S. (2019). Meslek seçimi ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki: iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, 5(29), 13-26. Doi: http://dx.doi.org/10.26449/sssj.1148
• Kaygın, B., Kurt, R. ve İmren, E. (2015). Bartın üniversitesi orman endüstri mühendisliği mezunlarının istihdam durumu üzerine bir araştırma. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 17, 54-61. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/barofd/issue/15842/178825
• Mohammad, M., Rahman, N. A. A., Hassan, R., & Kurniawan, R. (2017). Multi-Criteria Decision Making (MCDM) for bachelor of aircraft engineering technology (avionic) final year students in project management course: AHP method for career selection. Journal of Engineering and Applied Sciences, 12(3), 705-714. Doi: 10.36478/jeasci.2017.705.714
• Ömürbek N., Demirci N. ve Akalın P. (2013). Analitik ağ süreci ve TOPSIS yöntemleri ile bilimdalı seçimi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kilisiibfakademik/issue/19257/204552
• Ömürbek, N. ve Şimşek, A. (2014). Analitik hiyerarşi süreci ve analitik ağ süreci yöntemleri ile online alışveriş site seçimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 306-327. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER214
• Ömürbek, N. ve Tunca, Z. (2013). Analitik hiyerarşi süreci ve analitik ağ süreci yöntemlerinde grup karari verilmesi aşamasina ilişkin bir örnek uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 47-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/20817/222729
• Pala, O. (2016). Bulanik analitik hiyerarşi prosesi ve meslek seçiminde uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 427-445. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/deusosbil/issue/24375/258350 Pekkaya, M. (2015). Career preference of university students: An application of MCDM methods. Procedia Economics and Finance, 23, 249-255. Doi: https://doi.org/10.1016/S2212-5671(15)00486-4
• Pekkaya, M., ve Çolak, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin önem derecelerinin AHP ile belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 797-818.
• Pasha, A. & Siddiqui, D. A. (2020). Factors influencing professional selection choices: evidence from Pakistan. Erişim adresi: https://ssrn.com/abstract=3641642. Doi: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3641642. Erişim tarihi: (Temmuz, 2020).
• Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International journal of services sciences, 1(1), 83-98. Doi: https://doi.org/10.1504/IJSSci.2008.01759
• Sarıkaya, T. ve Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26107/275067 Tezcan, F. (2018). Üniversite gençliğinin meslek seçimi ve gelecek beklentileri: Akdeniz üniversitesi edebiyat fakültesi örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi: Gençlik Araştırmaları Özel Sayısı, 8(1), 27-57. Doi: http://dx.doi.org/10.26466/opus.393634
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi. Üni-Veri. (2020). Erişim adresi: https://www.cbiko.gov.tr/projeler/uni-veri. Erişim tarihi: (Temmuz, 2020).
• Yacan, İ. (2016). Eğitim kalitesinin belirlenmesinde etkili olan faktörlerin bulanık AHP ve bulanık TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Erişim adresi: http://acikerisim.pau.edu.tr/xmlui/handle/11499/814
• Yazıcı, S. & Yazıcı, A. (2010). Students' choice of college major and their perceived fairness of the procedure: evidence from Turkey. Educational Research and Evaluation, 16(4), 371-382. Doi: https://doi.org/10.1080/13803611.2010.528196