Orta Anadolu Bölgesi buğday tarlalarındaki bazı ekin zararlıları ve parazitoitlerinin saptanması

Yıl 2010, Cilt: 34 Sayı: 3, 361 - 377, 01.06.2010

E. Mahir Korkmaz Sevda Hastaoğlu Örgen Lütfiye Gencer Selma Ülgentürk Hasan H. Başıbüyük

Öz

Orta Anadolu Bölgesi’nde Nisan 2001-Haziran 2003 tarihleri arasında yürütülen bu çalışma kapsamında, buğday tarlalarındaki saparısı türlerinin saptanması ve bunların bulaşma oranları ile doğal düşmanlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Buğday tarlalarında rastlanan 16 saparısı (Cephini) türünden en yüksek populasyon yoğunluğu ile temsil edilen türlerin, sırasıyla Cephus pygmeus (Linnaeus, 1767) ve Trachelus tabidus (Fabricius, 1775) olduğu gözlenmiştir. Tetramesa tritici (Fitch, 1859), Tetramesa maderea (Walker, 1849) ve Tetramesa nr. sp eximia (Giraud, 1863), ekin saplarında gal oluşumuna sebep olan türler olarak tespit edilmiştir. Toplam dokuz parazitoit tür belirlenmiştir. Chlorocytus breviscapus Graham, 1965, Norbanus obscurus (Masi, 1922) ve Collyria coxator (Villers, 1789) buğday saparılarının parazitoit türleridir. Galarılarının parazitoitleri olarak ise Merisus splendidus Walker, 1834 ve Eurytoma flavimana Boheman, 1836 türleri saptanmıştır. Pediobius eubius (Walker, 1839) saparısı veya galarılarının muhtemel parazitoiti olarak kaydedilmiştir. Geri kalan üç parazitoitin ise konukçusu tam olarak belirlenememiştir. Saptanan parazitoit türlerinden P. eubius ve C. breviscapus ülkemiz için yeni kayıttır. Çalışma sonucunda buğday saparısı bulaşık tarla oranı oldukça yüksek (% 74.54), buna karşın saparısı bulaşık sap oranı ise düşük (% 2.78) bulunmuştur. Çalışma kapsamında parazitoit saptanan tarla sayısı ise % 56.3 olarak belirlenmiştir. Bu sonuç buğday saparısı populasyon büyüklüklerinin büyük ölçüde parazitoitler tarafından baskılandığını önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Buğday saparısı, Cephidae, Galarısı, parazitoit, Anadolu

Determination of some wheat pests and their parasitoids in wheat fields of Central Anatolia Region

Öz

The study carried out between April 2001 and June 2003 in Central Anatolia Region aims to determine crop pests, their infestation rate and natural enemies in wheat fields. Among the 16 species of stem sawflies (Cephini) found in wheat fields, Cephus pygmeus (Linnaeus, 1767) and Trachelus tabidus (Fabricius, 1775) are represented with largest population size respectively. Tetramesa tritici (Fitch, 1859), Tetramesa maderea (Walker, 1849) and Tetramesa nr. sp eximia (Giraud, 1863) are determined as gall producers in wheat stems. A total of nine parasitoid species were identified. Of these Chlorocytus breviscapus Graham, 1965 Norbanus obscurus (Masi, 1922) and Collyria coxator (Villers, 1789) are parasitoids of wheat stem sawflies. Merisus splendidus Walker, 1834 and Eurytoma flavimana Boheman, 1836 are identified as parasitoids of gall wasps. Pediobius eubius (Walker) is noted as likely parasitoids of either stem sawflies or gall producers. Hosts of the three retaining parasitoids are not defined with confidence. Two parasitoid species, P. eubius and C. breviscapus are new records for Turkey. The results revealed that rate of wheat stem sawfly infested fields is very high (74.54%), but rate of infested stems is very low (2.78%). Parasitoids are found in 56.3% of the visited wheat fields. This result putatively suggests that the population size of the pest species are essentially controlled by their parasitoids.

Anahtar Kelimeler

Wheat stems sawfly, Cephidae, Gall wasp, parasitoid, Anatolia