Kelkit Vadisi’nin (Türkiye) cryptognathid akarları (Acari: Cryptognathidae) üzerine sistematik araştırma

Yıl 2011, Cilt: 35 Sayı: 2, 361 - 380, 30.06.2011

Güldem Dönel Akgül , Salih Doğan

Öz

Bu çalışmada, Kelkit Vadisi’nden toplanan cryptognathid akarlar sistematik yönden değerlendirilmiştir. Toplanan örneklerden Cryptognathus Kramer, 1879 cinsine ait üç, Favognathus Luxton, 1973 cinsine ait altı tür tespit edilmiştir. Bu türlerden Favognathus distortus (Kuznetsov, 1974) Türkiye faunası için yenidir. Bu türün tip örneğinde I. bacak femurunun üç kıl taşıdığı belirtilmiş; ancak çizimlerde dört kıl gösterilmiştir. Khanjani & Ueckermann (2008) Favognathus türleri için verdikleri teşhis anahtarında bu türün I. bacak femurunda üç kılın olduğunu kabul etmişlerdir. Örneklerimizde ise I. bacak femurunun dört kıl taşıdığı belirlenmiştir. Araştırma alanından tespit edilen türlerden biri olan Favognathus kamili sp. nov. bilim dünyası için yenidir. Bu yeni tür sırt deseni bakımından Favognathus dakotoensis (McDaniel & Bolen, 1979) ve F. ochraceus (Summers & Chaudhri, 1965) türlerine benzemektedir. Bununla birlikte, idiosoma tereğinin ön kısmının düz yapıda olması, sırttaki noktaların yanlarda daha küçük yapılı olması, coxa-sternal bölgenin ağsız ve çizgisiz düz yapıda olması ve II. tarsustaki tc kıllarının yapı ve büyüklük bakımından birbirine benzemesiyle bu türlerden ayrılmaktadır. Ayrıca Koç & Ayyıldız (1999), Doğan & Ayyıldız (2004) ve Akyol (2007) tarafından verilen ve Favognathus orbiculatus (Livshitz) olarak teşhis edilen örneklerin de bu yeni türe ait olduğuna karar verilmiştir. Diğer taraftan, Favognathus bafranus Doğan, 2008’un erkek bireylerine; Cryptognathus lagena Kramer, 1879 ve Cryptognathus ozkani Doğan & Ayyıldız, 2001’nin ise deutonimf dişi bireylerine ilk kez bu çalışmada rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Acari, Cryptognathidae, sistematik, yeni tür, yeni kayıt, Türkiye

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, ilk yazarın Doktora tezine dayalı olarak hazırlanmış olup, 107T183 nolu proje ile TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

Bu çalışma, ilk yazarın Doktora tezine dayalı olarak hazırlanmış olup, 107T183 nolu proje ile TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.

A systematic investigation on cryptognathid mites (Acari: Cryptognathidae) of Kelkit Valley (Turkey)

Öz

In this study; cryptognathid mites collected from Kelkit Valley have been evaluated systematically. Three species belonging to the genus Cryptognathus Kramer, 1879 and six species belonging to the genus Favognathus Luxton, 1973 have been determined. Of these; Favognathus distortus (Kuznetsov, 1974) is new record for the Turkish fauna. In the introduction of the paper given on original description of this species, it has been mentioned that femur I has three setae as for all the species dealt with in the paper, but shown four setae on femur I in the figure. Khanjani & Ueckermann (2008) agreed to femur I with three setae in their identification key for all Favognathus. In Turkish specimens it has been determined that femur I bears four setae. One of the species determined from the research area, Favognathus kamili sp. nov., is new to science. The new species is similar to Favognathus dakotoensis (McDaniel & Bolen, 1979) and F. ochraceus (Summers & Chaudhri, 1965) in general appearance; however it can be distinguished from them by the anterior edge of hood smooth, dorsolateral punctations smaller size than centrals, coxa-sternal region without striae and reticulum, tc on tarsus II similar. Furthermore, it was decided that the Turkish specimens named as Favognathus orbiculatus (Livshitz) by Koç & Ayyıldız (1999), Doğan & Ayyıldız (2004), Akyol (2007) belonged to Favognathus kamili sp. nov. and these specimens subsequently were transferred to this new species. Additionally, the males of Favognathus bafranus Doğan, 2008 and the deutonymph females of Cryptognathus lagena Kramer, 1879 and Cryptognathus ozkani Doğan & Ayyıldız, 2001 have been found for the first time in this study.

Anahtar Kelimeler

Acari, Cryptognathidae, systematics, new species, new record, Turkey

Proje Numarası

Bu çalışma, ilk yazarın Doktora tezine dayalı olarak hazırlanmış olup, 107T183 nolu proje ile TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.

Kaynakça

• Akyol, M., 2007. Afyonkarahisar İli Raphignathoidea (Acari: Actinedida) Üst Familyasına Ait Taksonların Sistematik Yönden İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Doktora Tezi, Manisa, 245 s.
• Akyol, M. & K. Koç, 2010. Contributions to the raphignathoid fauna of Turkey, with a description of a new species of Cryptognathus Kramer (Acari: Actinedida: Raphignathoidea). Turkish Journal of Zoology, 34: 159-167.
• Baker, E. W. & G. W. Wharton, 1952. An Introduction to Acarology. MacMillan, New York, 465 pp.
• Bal, D. A., 2006. New species of mites in the genera Uropoda, Crinitodiscus and Uroobovella from Turkey (Acari: Mesostigmata: Uropodidae, Urodinychidae). Zootaxa, 1368: 19-40.
• Berlese, A., 1917. Centuria seconda di Acari nuovi. Redia, 12: 125-177.
• Bernini, F., M. Castagnoli & R. Nannelli, 1995. Arachnida Acari. In: Checklist dele specie della fauna Italiana (Eds: A. Minelli, S. Ruffo, S. La Posta). Calderini, Bologna (Italy), 131 pp.
• Doğan, S., 2002. Erzurum İli Rafignatoidleri ve Keyletoidleri (Acari, Actinedida) Üzerine Sistematik Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Doktora Tezi, Erzurum, 121 s.
• Doğan, S., 2006. Contributions to the knowledge of the raphignathoid mites of Turkey (Acari, Raphignathoidea) with description of a new species. International Journal of Acarology, 32: 371-375.
• Doğan, S., 2007. Checklist of raphignathoid mites (Acari: Raphignathoidea) of Turkey. Zootaxa, 1454: 1-26.
• Doğan, S., 2008. A catalogue of cryptognathid mites (Acari: Prostigmata, Cryptognathidae) with the description of a new species of Favognathus Luxton and newly discovered male of F. amygdalus Doğan & Ayyıldız from Turkey. Journal of Natural History, 42: 1665-1686.
• Doğan, S. & N. Ayyıldız, 2001. A new species of Cryptognathus (Acari: Cryptognathidae) from Turkey. International Journal of Acarology, 27: 217-220.
• Doğan, S. & N. Ayyıldız, 2003. New species of Neophyllobius (Acari, Camerobiidae) and description of Cryptognathus ozkani (Acari, Cryptognathidae) male from Turkey. Biologia, 58: 121-132.
• Doğan, S. & N. Ayyıldız, 2004. Mites of the genus Favognathus (Acari: Cryptognathidae) from Erzurum Province, Turkey. International Journal of Acarology, 30: 123-130.
• Doğan, S. & G. Dönel, 2010. Cryptofavognathus, a new genus of the family Cryptognathidae Oudemans (Acari: Raphignathoidea), with the description of a new species from Turkey. Zootaxa, 2533: 36-42.
• Doğan, S., İ. Ocak, İ. Hasenekoğlu & F. Sezek, 2003. First records of fungi in the families Caligonellidae, Cryptognathidae, Stigmaeidae and Tectocepheidae mites (Arachnida: Acari) from Turkey. Archives des Sciences, 56: 137-142.
• Erman, O., M. Özkan, N. Ayyıldız, & S. Doğan, 2007. Checklist of the mites (Arachnida: Acari) of Turkey. Second supplement. Zootaxa, 1532: 1-21.
• Fan, Q-H., 1997. A new species and three new records of the family Cryptognathidae from China (Acari: Raphignathoidea). Acta Arachnologica Sinica, 6 (2): 130-136.
• Grandjean, F., 1944. Observations sur les acariens la famille de Stigmaeidae. Archives des Sciences Physiques et Naturelles, 26: 103-131.
• Kara, M., 2005. Çeşme İlçesi (İzmir)’indeki Rafignatoidlerin (Acari: Raphignathoidea) Üst Familyasının Sistematik Yönden İncelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış),Yüksek Lisans Tezi, Manisa, 55 s.
• Kazmierski, A., J. Bloszyk & S. Michocka, 1997. Stigmaeidae and Cryptognathidae. İn: Razowkski J, Ed: Checklist of Animals of Poland. Krakow (Poland): Polish Academy of Science. 219.
• Kethley, J., 1990. Acarina: Prostigmata (Actinedida). In: Soil Biology Guide (Ed: D. L. Dindal). John Wiley and Sons, New York, 667-756.
• Kahanjani, M. & E. Ueckermann, 2008. New species of the genus Favognathus Luxton (Acari, Cryptognathidae) from Iran. Acarologia, 48: 177-186.
• Khaustov, A. A. & N. N. Kuznetsov, 1997. Raphignathoid mites (Acariformes, Raphignathoidea) of North-Eastern Ukraine, with the description of a new species of the genus Caligonella. Vestnik Zoologii, 31: 80-83.
• Koç, K. & N. Ayyıldız, 1998. “Türkiye Faunası için yeni iki Cryptognathus Kramer (Acari: Actinedida: Cryptognathidae) türü, 383-390”. II. Kızılırmak Uluslararası Fen Bilimleri Kongresi (20-22 Mayıs, Kırıkkale) Bildirileri, 599 s.
• Koç, K. & N. Ayyildiz, 1999. Some species of Favognathus Luxton, 1973 (Acari: Actinedida: Cryptognathidae) from Turkey. Journal of Natural History, 33: 621-628.
• Koç, K. & M. Akyol, 2004. Favognathus afyonensis sp. nov. with notes on Raphignathus collegiatus Atyeo, Baker et Crossley, 1961 (Acari: Raphignathoidea) from Turkey. Annales Zoologici, 54: 475–479.
• Kramer, P., 1879. Ueber die milbengattungen Leptognathus Hodge; Raphignathus Dug.; Caligonus Koch, und die neue Gattung Cryptognathus. Archivs für Naturgeschichte, Neue Folge, 45 (1): 142-157.
• Krantz, G. W., 1958. Cryptognathus sternalis, a new species of prostigmatid mite from Oregon. The Pan-Pacific Entomologist, 34: 81–85.
• Krisper, G. & T. Schneider, 1998. Erstnachweis und Verbreitung der Milbenfamilie Cryptognathidae (Acari, Actinedida, Raphignathoidea) in Österreich und Slowenien. Mitteilungen des Naturwissenschaftlicher Verein für Steiermark, 128: 193-202.
• Kuznetsov, N. N. & I. Z. Livshitz, 1974. Raphignatoid mites of Crimea. I. The family Cryptognathidae Oudemans. Zoologicheskii Zhurnal, 53 (11): 1721-1726.
• Kuznetsov, N. N. & V. M. Petrov, 1984. Predacious mites of the Baltic Region (Parasitiformes: Phytoseiidae, Acariformes: Prostigmata). Riga Zinatne, 1-142.
• Luxton, M. & D. C. Lee, 1969. A re-description of Cryptognathus cucurbita Berlese, 1916 (Acari, Prostigmata, Cryptognathidae). Acarologia, 11 (2): 222-226.
• Luxton, M., 1972. A re-description of Cryptognathus lagena Kramer, 1879 (Acari, Prostigmata, Cryptognathidae). Acarologia, 14 (4): 591-594.
• Luxton, M., 1973. Mites of the genus Cryptognathus from Australia, New Zealand and Nıue Island. Acarologia, 15 (1): 53-75.
• Luxton, M., 1987. Mites of the family Cryptognathidae Oudemans, 1902 (Prostigmata) in the British Isles. Entomologist's Monthly Magazine, 123: 113-115.
• Luxton, M., 1993. New species cryptognathid mites from Israel (Acari: Prostigmata: Cryptognathidae). Journal of Natural History, 27: 1213-1217.
• Summers, F. M. & W. M. Chaudhri, 1965. New species of the genus Cryptognathus Kramer (Acarina: Cryptognathidae). Hilgardia, 36 (7): 313-326.
• Thor, S., 1931. Acarina: Bdellidae, Nicoletiellidae, Cryptognathidae. Das Tierreich, 56: 1-87.
• Vainstein, B. A. & N. N. Kuznetsov, 1978. Identification Key of Soil Inhabiting Mites, Trombidiformes. In: Raphignathoidea (Ed: M. S. Gilyarov). Nauka, Moscow, 147-171 pp.