Döviz Kuru, Faiz Oranı ve Enflasyon İle BİST Tüm ve BİST Sektörel Endeksler Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 485 - 510, 31.12.2020

Kübra Saka Ilgın , Salim Sercan Sarı

https://doi.org/10.30784/epfad.693266

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2009 Kasım-2019 Aralık dönemi için, döviz kuru, faiz oranı ve enflasyondaki değişimlerin Borsa İstanbul’da işlem gören ve işlem hacmi en yüksek olan beş hisse senedi endeksi arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkilerin tespit edilmesidir. Çalışmada uygulanan analiz yöntemi ARDL sınır testidir. Elde edilen sonuçlara göre;kısa ve uzun dönemde döviz kurundaki artışın incelenen hisse senedi endekslerini düşürdüğünü fakat bu etkilerin yalnız kısa dönem için istatistiksel olarak anlamlı olduğunu göstermiştir. Kısa ve uzun dönemde faiz oranlarındaki artışın da incelenen tüm endekslerde düşüşe yol açtığı belirlenmiştir. Faiz oranları ve hisse senedi piyasa endeksleri arasındaki uzun dönemli ilişkinin incelenen endekslerden BİST Tüm, BİST Mali ve BİST Sınai endekslerinde; kısa dönemde ise BİST Banka endeksinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucu elde edilmiştir. Uzun dönemde enflasyondaki artışın incelenen tüm endeksleri pozitif, kısa dönemde ise negatif etkilediği tespit edilmiştir. Enflasyon ve hisse senedi piyasa endeksleri arasındaki uzun dönemli ilişkinin incelenen endekslerden BİST Tüm, BİST Mali ve BİST Hizmet endekslerinde; kısa dönemli ilişkinin BİST Tüm, BİST Mali ve BİST Sınai endekslerinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kısa dönemli analiz sonuçlarına göre; kurulan tüm modellerde hata düzeltme katsayılarının negatif ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, Faiz Oranı, Enflasyon, Borsa İstanbul Endeksleri, ARDL Sınır Testi

Empirical Analysis of the Relationship Between Exchange Rate, Interest Rate and Inflation with BİST All and BİST Sectoral Indices

Öz

The purpose of this study is to determine the short and long-term relationships for the period of November 2009-December 2019, between exchange rate, interest rate and inflation, with five stock indices, which are traded in Istanbul Stock Exchange and have the highest trading volume. The analysis method used in the study is the ARDL bounds test. According to the obtained results; it is showed that the increase in the exchange rate decreased the stock indices in short and long run, these effects are only statistically significant in short run. It has been determined that the increase in interest rates in short and long run also caused a decrease in all examined indices. Relationship between interest rates and stock market indices is found to be statistically significant in the ISE All, ISE Financial and ISE Industrial indices in long run; and in the ISE Bank in short run. It has been determined that the increase in inflation in long run positively and in short run negatively affected all examined indexes. It is concluded that the long run relationship between inflation and ISE All, ISE Financial, ISE Services indices; and short run relationship of ISE All, ISE Financial, ISE Industrial indices are statistically significant. According to the short-term analysis results; it has been determined that error correction coefficients were negative and statistically significant in all models.

Anahtar Kelimeler

Exchange Rate, Interest Rate, Inflation, Interest Rate, Istanbul Stock Exchange Indices, ARDL Bounds Test

Kaynakça

• Aktaş, M. ve Akdağ, S. (2013). Türkiye’de ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkilerinin araştırılması. International Journal of Social Science Research, 2(1), 50-67. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/ijssresearch
• Albayrak, A. S., Öztürk, N. ve Tüylüoğlu, Ş. (2012). Makroekonomik değişkenler ile sermaye hareketlerinin İMKB-100 endeksi üzerindeki etkisinin incelenmesi. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1-22. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/esad
• Albeni, M. ve Demir, Y. (2005). Makro ekonomik göstergelerin mali sektör hisse senedi fiyatlarına etkisi (İMKB uygulamalı). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 1-18. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/musbed
• Alper, D. ve Kara, E. (2017). Borsa İstanbul'da hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik faktörler: Bist sınai endeksi üzerine bir araştırma. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 22(3). Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd
• Attari, M. I. J. and Safdar, L. (2013). The relationship between macroeconomic volatility and the stock market volatility: Empirical evidence from Pakistan. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 7(2), 309-320. Retrieved from https://www.econstor.eu/
• Banerjee, P. K. and Adhikary, B. K. (2009). Dynamic effects of changes in interest rates and exchange rates on the stock market return in Bangladesh. Ritsumeikan Journal of Asia Pacific Studies, 25, 119-133. Retrieved from http://www.apu.ac.jp/rcaps
• Coşkun, M., Kiracı, K. ve Muhammed, U. (2016). Seçilmiş makroekonomik değişkenlerle hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki: Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), 61-74. Erişim adresi https://earsiv.anadolu.edu.tr/
• Çetin, A. C. ve Bıtırak, İ. A. (2015). Türkiye’deki makro ekonomik verilerin hisse senedi getirilerini etkileme gücünün arbitraj fiyatlama modeli ile analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(12), 1-19. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/vizyoner
• Fama, E. F. (1981). Stock returns, real activity, inflation, and money. The American economic review, 71(4), 545-565. Retrieved from https://www.jstor.org/
• Franck, P. and Young, A. (1972). Stock price reaction of multinational firms to exchange realignments. Financial Management, 66-73. doi: 10.2307/3665374
• Gujarati, D. (2015). Örneklerle Ekonometri (N. Bolatoğlu, Çev.). Ankara: BB101 Yayınları.
• Herve, D. B. G., Chanmalai, B. and Shen, Y. (2011). The study of causal relationship between stock market indices and macroeconomic variables in Cote d'Ivoire: Evidence from error-correction models and Granger causality test. International Journal of Business and Management, 6(12), 146. http://dx.doi.org/10.5539/ijbm.v6n12p146
• Karcıoğlu, R. ve Özer, A. (2014). Bist’de hisse senedi getirilerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: statik ve dinamik panel veri analizi. Uludag Journal of Economy & Society, 33(1), 43-70. Erişim adresi https://uludag.edu.tr/journalofes
• Kaya, V., Çömlekçi, İ. ve Kara, O. (2013). Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenler 2002–2012 Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 167-176. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe
• Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016). Döviz kuru ve enflasyonun BIST banka endeksi üzerindeki etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 215-227. Erişim adresi http://journals.manas.edu.kg/mjsr
• MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11(6), 601-618. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099- 1255(199611)11:6%3C601::AID-JAE417%3E3.0.CO;2-T
• Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. (2020). Kurlar [Veriseti]. Erişim Adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/
• Mitra, S., Nandi, B. and Mitra, A. (2007). Study of dynamic relationships between financial and real sectors of economies with wavelets. Applied Mathematics And Computation, 188(1), 83-95. https://doi.org/10.1016/j.amc.2006.09.134
• Muhammad, N., Rasheed, A. and Husaın, F. (2002). Stock prices and exchange rates: Are they related? Evidence from South Asian countries. The Pakistan Development Review, 41(4), 535-550. Retrieved from https://www.jstor.org/
• Nkoro, E. and Uko, A. K. (2016). Exchange rate and inflation volatility and stock prices volatility: Evidence from Nigeria, 1986-2012. Journal of Applied Finance and Banking, 6(6), 57. Retrieved from http://www.scienpress.com/
• Omağ, A. (2009). Türkiye'de 1991-2006 döneminde makroekonomik değişkenlerin hisse senedi fiyatlarına etkisi. Öneri Dergisi, 8(32), 283-288. https://doi.org/10.14783/maruoneri.696260
• Özer, A., Kaya, A. ve Özer, N. (2011). Hisse senedi fiyatları ile makroekonomik değişkenlerin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182. Erişim Adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/deuiibfd
• Özmen, M., Karlılar, S. ve Kıral, G. (2017). Türkiye için döviz kuru, faiz ve enflasyonun hisse senedi getirileri üzerine etkileri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 107-120. Erişim Adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/cuiibfd
• Peiró, A. (2016). Stock prices and macroeconomic factors: some European evidence. International Review of Economics & Finance, 41, 287-294. https://doi.org/10.1016/j.iref.2015.08.004
• Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics. 16(3), 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616
• Roll, R. (1992). Industrial structure and the comparative behavior of international stock market indices. The Journal of Finance, 47(1), 3-41. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1992.tb03977.x
• Sayılgan, G. and Süslü, C. (2011). The effect of macroeconomic factors on stock returns: a study of turkey and emerging markets. Journal of BRSA Banking & Financial Markets, 5(1), 73-96. Retrieved from https://ideas.repec.org/
• Sharma, G. D. and Mahendru, M. (2010). Impact of macro-economic variables on stock prices in India. Global Journal of Management and Business Research, 10(7), 1-18. Retrieved from https://papers.ssrn.com/
• Sokpo, T., J., Iorember, P. T. and Usar, T. (2017). Inflation and stock market returns volatility: Evidence from the Nigerian stock exchange 1995Q1-2016Q4: An E-GARCH approach. International Journal of Econometrics and Financial Management, 5(2), 69-76. Retrieved from https://papers.ssrn.com/
• Syzdykova, A. (2018). Makroekonomik değişkenler ve hisse senedi piyasası ilişkisi: KASE örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 331-354. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.444811
• Şentürk, M. ve Dücan, D. (2014). Türkiye’de döviz kuru-faiz oranı ve borsa getirisi ilişkisi: Ampirik bir analiz. Business and Economics Research Journal, 5(3), 67-80. Erişim Adresi http://www.berjournal.com/
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Tüketici Fiyat Endeksi Verileri [Veriseti]. Erişim Adresi: https://www.tuik.gov.tr/
• Yeh, C. C. and Chi, C. F. (2009). The co-movement and long-run relationship between inflation and stock returns: Evidence from 12 OECD countries. Journal of Economics and Management, 5(2), 167- 186. Retrieved from https://www.semanticscholar.org/