Federal Alman Dışişleri Arşiv Belgelerine Göre Demokrat Parti Dönemi Türk-Alman İlişkilerinde 1957 Seçim Süreci

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 868 - 892, 31.12.2020

Gökhan Eşel

https://doi.org/10.30784/epfad.826510

Cited By: 2

Öz

Türk-Alman ilişkileri, başlangıcından itibaren ticari ve askeri müttefiklik ekseninde süregelmiş ve her iki devlet açısından da bakıldığında ilişkilerin güçlendirilmesine ve geliştirilmesine büyük önem verilmiştir. Nitekim, Türk dış politikasında önemli olayların yaşandığı Demokrat Parti İktidarı döneminde, batı ile ilişkilerin gelişmeye başlaması Türkiye’nin NATO’ya üye olmasını da beraberinde getirmişti. Bu süreçte II. Dünya Savaşı sonrasında Doğu ve Batı’ya ayrılan Almanya’nın batı tarafı, yani Federal Almanya Devleti ile NATO’ya üyelik sonrasında gelişen ilişkiler görülmektedir. NATO çatısı altında, S.S.C.B.’ye ve dolayısıyla da Doğu Almanya’ya yani Demokratik Alman Cumhuriyeti’ne karşı, Batı Almanya ile yani Federal Almanya Cumhuriyeti ile müttefik olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin dış politikasında da ciddi gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Federal Almanya Cumhuriyeti’nin Dışişleri Bakanlığı ile Türkiye’deki diplomatik misyonları arasında geçen yazışmalar başta olmak üzere; Federal Alman Dışişleri siyasi arşivinde bulunan belgelerden hareketle; 1957 seçimleri sürecinde yaşanan gelişmeler ve bu süreçte Demokrat Parti Dönemi Türk-Alman İlişkileri, tarihsel perspektif ile elçilik ve konsolosluk raporları üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Türk Alman İlişkileri, 1957 Seçimleri

1957 Elections Process in Turkish-German Relations during Democratic Party Era According to the German Federal Foreign Office Archive Documents

Öz

Turkish-German relations have been on the axis of trade and military alliance from the beginning and from the perspective of both states, great emphasis has been placed on strengthening and developing relations. Thus, in the period of Democratic Party Government that important events took place in Turkish Foreign Policy, beginning of the development of relations with the West has brought Turkey's NATO membership. In this process, Germany, which is divided into East and West after the Second World War, the relations between Turkey and the west side of the Germany has been seen after Turkey’s NATO membership. Under the umbrella of NATO, against S.S.C.B. and among other countries including the German Democratic Republic named the East part of the Germany, Federal Republic of Germany named the West part of the Germany was allied with the Republic of Turkey. By the way there were lots of important cases appeared. In this study, Ministry of Foreign Affairs of the Federal Republic of Germany and especially the correspondence between their diplomatic missions in Turkey; based on the documents contained in the Federal German Foreign Office Policy archive, Turkish-German Relations in the Democratic Party Era between 1957 elections process were tried to be evaluated through historical perspective above the embassy and the consular reports.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, Turkish German Relations, 1957 Elections

Kaynakça

• Albayrak, M. (2004). Türk siyasi tarihinde Demokrat Parti (1946-1960). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Adenauer ile yapılan görüşmeler sona erdi. (1954). Milliyet Gazetesi, 22 Mart 1954.
• Almanya Başvekili dün Ankara’ya geldi. (1954). Milliyet Gazetesi, 19 Mart 1954.
• Alman Başbakanın ziyareti. (1954). Erişim Adresi: https://www.youtube.com/watch?v=XbHwgIJEMVU&t=62s
• Almanya Büyükelçiliği resmi internet sitesi. Alman Büyükelçiliği. Erişim Adresi: https://tuerkei.diplo.de/tr-tr/themen/politik/0-hochrangige-besuche/1793980
• Artvinli, F. (2004). Türk siyasal hayatında Osman Bölükbaşı (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ayhan, E. (2006). Osman Bölükbaşı’nın siyasi faaliyetleri 1913-2002 (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Ayhan, İ. (2014). Demokrat Parti döneminde Türkiye’yi ziyaret eden devlet başkanları ve bu ziyaretlerin Türk basınına yansımaları (Yayımlanmamış doktora tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Batı Almanya Başvekili dün şehrimizden ayrıldı. (1954). Milliyet Gazetesi, 27 Mart 1954.
• Boran, T. (2011). Mekân ve siyaset ilişkisi bağlamında Anıtkabir 1938-1973 (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Deringil, S. (2007). Denge oyunu İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin dış politikası. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Dr. Heuss Bonn’a vardı. (1957). Milliyet Gazetesi, 15 Mayıs 1957.
• Dr. Heuss İstanbul’da. (1957). Milliyet Gazetesi, 10 Mayıs 1957.
• Eberle, H. ve Uhl, M. (2015). Hitler kitabı. İstanbul: NTV Yayınları.
• Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Gülmez, N. ve Demirci E. (2013), Von Papen’in Türkiye Büyükelçiliği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları, 13(27), 225-250. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cttad/
• Hawes, J. (2019). Kısa Almanya tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Irmak, Ö. (2009). Adnan Menderes’in yurt dışı gezileri (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
• James, H. (2009). Alman kimliği 1770’den bugüne. İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Karavar, H. (2019), Türk-Alman ticari ilişkilerinde yeniden canlanma: 1949-1954 yılları. Mediterranean Journal of Humanities, 9(2), 373-387. doi:10.13114/MJH.2019.496
• Kıvırcık, E. (2007). Büyükelçi. İstanbul: GOA Yayınları.
• Köksal, A. (2004). Türk siyasi hayatında Osman Bölükbaşı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Krupp bugün Ankara’ya geliyor. (1957). Milliyet Gazetesi, 15 Mayıs 1957.
• Langlois, G. (2003). 20.Yüzyıl siyasi tarihi. İstanbul: Nehir Yayınları.
• Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2014). Başbakanlarımız ve genel kurul konuşmaları (Cilt 4). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Yayınları.
• Oran, B. (2019). Türk dış politikası (Cilt 1). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ökçün, A. G. (1974). Türk Antlaşmaları rehberi. Ankara: Ankara Üniversitesi, SBF Yayınları.
• PA AA 304 81 00/2. (1 Nisan 1957). 1 Nisan 1957 tarihli elçilik raporu. Federal Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşivi Belgeleri (Politisches Archiv Auswärtiges Amt)
• PA AA 304 81 00/1. (15 Temmuz 1957). 15 Temmuz 1957 tarihli elçilik raporu. Federal Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşivi Belgeleri (Politisches Archiv Auswärtiges Amt)
• PA AA 304 81 00/1. (14 Eylül 1957). 14 Eylül 1957 tarihli elçilik raporu. Federal Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşivi Belgeleri (Politisches Archiv Auswärtiges Amt)
• PA AA 304 81 00/1. (15 Ekim 1957). 15 Ekim 1957 tarihli elçilik raporu. Federal Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşivi Belgeleri (Politisches Archiv Auswärtiges Amt)
• Sezen, S. (1994). Seçim ve demokrasi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Sükan, F. (1991). Başbakan Adnan Menderes’in meclis konuşmaları. Ankara: Kültür Ofset.
• Şeyhanlıoğlu, H. (2011). Türk siyasal muhafazakârlığının kurumsallaşması ve Demokrat Parti. Ankara: Kadim Yayınları.
• Taşdemirci, E. (1992). Belgelerle 1933 üniversite reformunda yabancı bilim adamları. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (1924). Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Cumhuriyeti arasında münakit 3 Mart 1340 (1924) tarihli Muhadenet muahedenamesi hakkında kanun. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc002/kanuntbmmc0 02/kanuntbmmc00200483.pdf
• Türk-Alman İktisadi İşbirliği. (1957). Milliyet Gazetesi, 24 Mart 1957.
• Türk-Alman Görüşmeleri. (1957). Milliyet, 7 Mayıs 1957.
• Yurtoğlu, N. (2014). Demokrat Parti Dönemi tarım politikaları ve siyasi, sosyal, ekonomik hayata tesirleri 1950-1960 (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Yücel, S. M. (2001). Demokrat Parti. İstanbul: Ülke Kitapları.