The Development of Turkey’s Production and Foreign Trade Structure (2010-2019)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 774 - 804, 30.12.2021

Türker Batmaz

https://doi.org/10.30784/epfad.1016025

Cited By: 1

Öz

With the Stability Measures of January 24, 1980, Turkey abandoned the import-substituting industrialization policy and adopted an export-based industrialization policy. This new policy has caused a great change in Turkey's foreign trade volume and all other macroeconomic indicators. This change has accelerated with the 2001 financial crisis that emerged in Turkey and the structural reforms implemented after it. The new policies led to a fundamental transformation in the economy, contributing in part to stabilization. However, this transformation process could not solve many basic problems such as the increase in the foreign trade deficit in the country compared to the previous year, the decrease in the unemployment rate despite high growth, and the decrease in imported intermediate goods input. However, it has contributed to the increase of competitiveness. Again, in recent years, global trends have become increasingly evident and the national currency's inability to maintain its value against foreign currency has made these problems more complex. This study mainly aims to analyze the development of production and foreign trade, which are generally accepted as the locomotive of growth, in the Turkish economy, as well as the transformation on a sectoral basis, especially in the last ten years (2010-2019). In line with this purpose, Turkey's increasing demand for intermediate goods and the reasons for the change in foreign trade on a sectoral basis have been tried to be clarified.  

Anahtar Kelimeler

Turkish Economy, Foreign Trade, Sectoral Development

Türkiye’nin Üretim ve Dış Ticaret Yapısındaki Gelişimin Seyri (2010-2019)

Öz

Türkiye 24 Ocak 1980 İstikrar Tedbirleriyle ithal ikameci sanayileşme politikasını terk ederek ihracata dayalı sanayileşme politikasını benimsemiştir. Bu yeni politika Türkiye’nin başta dış ticaret hacmi olmak üzere diğer bütün makro ekonomik göstergeleri üzerinde büyük değişime neden olmuştur. Bu değişim Türkiye’de ortaya çıkan 2001 finansal krizi ve sonrasında uygulanan yapısal reformlar ile hız kazanmıştır. Yeni politikalar ekonomide temel bir dönüşüme yol açarak kısmen istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmuştur. Ancak bu dönüşüm süreci ülkede dış ticaret açığının her yıl bir önceki yıla göre artmasına, yüksek büyümeye karşın işsizlik oranının düşmesine, ithal ara mal girdisinin azalmasına ve daha birçok temel soruna çözüm getirememiştir. Ancak rekabet gücünün artmasına katkı sağlamıştır. Yine son yıllarda global eğilimlerin giderek belirgin hale gelmesi, ulusal paranın döviz karşısında değerini koruyamaması ise söz konusu sorunları daha karmaşık hale getirmiştir. Bu çalışma esas itibariyle büyümenin lokomotifi olarak genel kabul gören üretim ve dış ticaretin Türkiye ekonomisi içindeki gelişim seyri ile sektörel bazda özellikle son on yıl içindeki (2010-2019) dönüşümünü analiz etmeyi amaç edinmiştir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye’nin giderek artan ara mal ithal talebiyle birlikte; dış ticaretin sektörel bazda değişiminin nedenlerine açıklık getirilmeye çalışılmıştır.   

Anahtar Kelimeler

Türkiye Ekonomisi, Dış Ticaret, Sektörel Gelişme

Kaynakça

• Bocutoğlu, E. (2015). Makro iktisat teoriler ve politika (12. bs). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Boratav, K., Keyder, Ç. ve Pamuk, Ş. (1984). Krizin gelişimi ve Türkiye’nin alternatif sorunu (24. bs.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Bozkaya, F. (1986). Türkiye ekonomisinde iki bunalım dönemi, devletçilikten 24 Ocak kararlarına (1. bs.). Ankara: Birlik Yayınları.
• Candemir, Y. (2005, Mayıs). Küreselleşme, teknolojik gelişme ve ulaştırmada yenilikler: Dünya ve Türkiye. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası 6. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (s. 13-30). 6. Ulaştırma Kongresi’nde sunulan bildiri, İstanbul. İstanbul: Göksu Matbaası.
• Çondur, F. ve Bölükbaş, M. (2014). Türkiye’de işgücü piyasası ve genç işsizlik-büyüme ilişkisi üzerine bir inceleme. Amme İdaresi Dergisi, 47(2), 77-93. Erişim Adresi: https://ammeidaresi.hacibayram.edu.tr/Dergiler
• Dağdemir, Ö. ve Küçükkalay, M. (1999). Türkiye’de 1960-1980 müdahale dönem ekonomileri: İktisat politikaları ve makro ekonomik göstergeler açısından bir karşılaştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 121-138. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe
• DPT. (2015). Devlet planlama teşkilatı 8. beş yıllık kalkınma planı. Erişim adresi: http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/Sekizinci_Kalkinma_Plani.pdf
• Eckstein, H. (1992). Regarding politics. Berkeley: University of California Press.
• Eğilmez, M. (2018). Tarihsel süreç içerisinde dünya ekonomisi (7. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi
• Ersungur, Ş. M., Bayramoğlu, T. ve Pabuçcu, H. (2017). Türkiye’nin Almanya, Rusya ve Çin ile ticari ilişkileri: Girdi-çıktı analizi ile bir uygulama. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1). 252-267. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jss
• Karabulut, K. (2009). Özal dönemi Türkiye’nin ekonomi-politiği. Erişim adresi: http://abakus.inonu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11616/12122/57.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Karaçor, Z. ve Alptekin, V. (2006). 1980 sonrası istikrar politikaları ışığında Türkiye ekonomisinin trend analizi yardımıyla değerlendirilmesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11). 307-342. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead
• Karafakıoğlu, M. (2012). Uluslararası pazarlama yönetimi (7. bs.). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Karluk, R. (1996). Türkiye ekonomisi tarihsel gelişim, yapısal ve sosyal değişim (4. bs.). İstanbul: Beta Yayınları.
• Kazgan, G. (2005a). Küreselleşme ve ulus-devlet (4. bs.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kazgan, G. (2005b). Dünden bugüne küreselleşmenin ekonomik temelleri (Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, 2012/53). Erişim adresi: http://www.tek.org.tr/files/disc/dt121.pdf
• Kazgan, G. (2009). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomisi (6. bs.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Krueger, O. (1974). Foreign trade regimes and economic development Turkey. New York: Nationals Bureau of Economic Research.
• Kuruç, B., Artun, T., Akyüz, Y., Türel, O., Berksoy, T., Ketenci, Ş., … Türkcan, E. (1985). Bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler Türkiye ekonomisi 1980-1985 (1. bs.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Okyar, O. (1973). Lindustrialisation en Turguie. Balkan Studies, 15(2). 373-374. Retrieved from https://ojs.lib.uom.gr/
• Özsağır, A. (2013). Askeri darbe ve müdahalelerin ekonomik performans üzerine etkisi: Türkiye örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4). 759-773. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jss
• Sahin, H. (2002). Türkiye ekonomisi: Tarihsel gelişimi-bugünkü durumu. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Sarıaslan, F. (2019). Türkiye’nin Rusya Federasyonu ile ilişkilerinde ekonominin rolü. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 8(2), 174-216. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuavid
• Susam, N. ve Bakkal, U. (2008). Kriz süreci makro değişkenleri ve 2009 bütçe büyüklüklerini nasıl etkileyecek. Maliye Dergisi, 155, 72-88. Erişim adresi: https://www.hmb.gov.tr/dergi-hakkinda
• Şahin, H. (2018). Türkiye ekonomisi (16. bs.). Bursa: Seçkin Kitabevi.
• Tan, M. (2008). Türkiye’de askeri darbelerin siyasal istikrar üzerine üzerindeki etkileri (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• TİM. (2015). İhracat rakamları, 2015. Erişim adresi: https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari
• TİM. (2019). İhracat 2019 raporu. Erişim adresi: https://www.tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/Yeni%20Vizyon%20Yeni%20Yol%20Haritas%C4%B1%20%C4%B0hracat%202019%20Raporu.pdf
• TİM. (2020). 2019 İhracat rakamları [Veri Seti]. Erişim adresi: https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari
• TOBB. (2018). Ekonomik raporu, 2018 (TOBB Yayın No. 2019/329). Erişim adresi: https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2019/75-GK-Faaliyet-Raporu.pdf
• TOBB. (2019). Ekonomik raporu, 2019 (TOBB Yayın No. 2021/018). Erişim adresi: https://tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2021/76ER.pdf
• Tokucu, E ve Yüce, A. (2013). Türkiye’nin ihracat performansının 1980 sonrası dönemde gelişimi ve ihracatın artırılmasıyla uluslararası pazarlama inovasyonun rolü. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 2(1), 47-75. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyaiibf
• TÜİK. (2020). Dış ticaret istatistikleri [Veri Seti]. Erişim adresi: www.tuik.gov.tr
• World Bank. (2014). Trading up to high income. Retrieved from https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/eca/turkey/tr-cem-trade-eng.pdf
• World Bank. (2020). Foreign trade statistics [Dataset]. Retrieved from https://data.worldbank.org/topic/trade?locations=TR
• Yurdakul, E. M. (2014). Türkiye’de ithalatın gelişimi ve ithalatın yapay sinir ağları yöntemi ile tahmin edilebilirliğine yönelik bir analiz (Yayınlanmamış doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yüksel, Z ve Türkan, E. (2008). Türkiye’nin üretim ve dış ticaret yapısında dönüşüm: Küresel yönelimler ve yansımalar (Ekonomik Araştırmalar Forumu Çalışma Grupları Serisi, Yayın No: TÜSİAD-T/2008-02/453). İstanbul: TUSİAD Yayınları.