TÜRKİYE’DE HANEHALKI BORÇLULUĞUNA İLİŞKİN GÜNCEL BİR DEĞERLENDİRME VE HANEHALKI BORÇLULUĞUNUN MUHTEMEL SONUÇLARI

Yıl 2022, , 1314 - 1346, 30.09.2022

Başak Işıl Alpar

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1116082

Cited By: 2

Öz

Dünya genelinde artmakta olan hanehalkı borçluluğu Türkiye’de neoliberalizm, küreselleşme ve finansallaşma süreçlerine uyumlu olarak özelikle 2000’li yıllardan sonra yükselme eğilimine girmiştir. 2021 yılı itibariyle Türkiye’de “konut alımı ve konut masrafları dışında taksit ödemeleri veya borçları olanların” oranının ülke nüfusunun neredeyse üçte ikisine yaklaşmış olması, borçlandırılmış bir toplum yapısına işaret etmektedir. Sadece rakamlar üzerinden yapılan kıyaslamalar ülkelerin kendine özgü sosyo-ekonomik koşullarını karanlıkta bıraktığından, konuyla ilgili detayların literatür üzerinden incelenmesi önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı güncel ikincil veriler ve literatür taraması üzerinden Türkiye’de hanehalkı borçluluğunu incelemek, literatürde ağırlık arz eden konuları/boşlukları tespit etmek ve borçluluğun muhtemel sonuçlarını vurgulamaktır. Ulusal literatür taramasının sonuçlarına göre, ağırlıkla ele alınan konuların sosyo-ekonomik sınıflar düzeydeki değerlendirmelerle ilgili olduğu görülmektedir. Bununla birlikte dezavantajlı grupların borçluluğu ve hanehalkı borçluluğunun sonuçları konularında önemli bir boşluk olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeple hanehalkı borçluluğunun emekçi kesimi de içeren özellikle orta ve düşük gelir grubundaki bireyler için geçerli olabilecek muhtemel sonuçları uluslararası literatür taramasıyla desteklenmiştir. Hanehalkı borçluluğunun sonuçlarının sadece ekonomik alan ile sınırlı kalmayıp borçluların bizatihi yaşamlarını ve toplumsal yapıyı da etkilemesi, sosyal politikacıların konuya yönelik ilgisinin artmasını gerektirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Hanehalkı borçluluğu, Kredi, Düşük ve orta gelir grubu, Borçluluğun sonuçları, Türkiye

A CURRENT ASSESSMENT OF HOUSEHOLD INDEBTEDNESS IN TÜRKİYE AND THE POSSIBLE CONSEQUENCES OF HOUSEHOLD INDEBTEDNESS

Öz

Household indebtedness, which has been increasing all over the world, has tended to increase in Türkiye, especially after the 2000s, in line with the processes of neoliberalism, globalization, and financialization. The fact that the ratio of people who have installment payments or debts other than housing purchases and housing costs in Türkiye with the 2021 data, reached almost two-thirds of the country's population and indicates an indebted society. It is important to examine the details of household indebtedness through the literature. Because the comparisons made only depending on numbers keep the unique socio-economic conditions of the countries in dark. Thus this study aims to examine household indebtedness in Türkiye through current secondary data and literature review, identify the major issues/gaps in the literature, and emphasize the possible consequences of indebtedness. According to the results of the national literature review, it is seen that the most discussed issues are related to the assessments at the level of socio-economic classes. However, it has been determined that there is a significant gap in the indebtedness of disadvantaged groups and the negative consequences of household indebtedness. Thus, the possible consequences of household indebtedness, which may be valid, especially for individuals in the middle and low-income groups, including the working class, are supported by an international literature review. The fact that the consequences of household indebtedness are not only limited to the economic area but also affect the lives of debtors, and the social structure, requires an increased interest of social politicians on the subject.

Anahtar Kelimeler

Household indebtedness, Household indebtedness, Credit, Middle and low-income groups, Consequences of indebtedness, Türkiye.

Kaynakça

• Aaltonen, M., Oksanen, A., & Kivivuori, J. (2016). Debt problems and crime. American Society of Criminology, 54(2), 307–331.
• Albayrak, Ö. (2020). Household consumption, household indebtedness, and inequality in Turkey:
• A microeconometric analysis. Levy Economics Institute, Working Paper (No. 954), 1–47. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3589407
• Atalay-Soygök, P. (2019). Borçlanmanın bireyin gündelik hayatına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü.
• Avcı, C. (2014). Türk atasözlerinde borç ve borçluluk. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 61–68.
• Ayla, D., Karış, Ç., & Kızıltan, A. (2019). Ekonomik krizlerin sosyal etkileri: Türkiye üzerine bir uygulama (1980-2016). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 415–434.
• Balasubramanian, P. (2021). Debt in everyday life: A critique on the increasing role of finance in social policy. German Development Institute, 1-1. https://www.die- gdi.de/uploads/media/German_Development_Institute_Balasubramanian_2021-12-15.pdf
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2017). Türk bankacılık sektörü temel göstergeleri, Aralık 2017 https://www.bddk.org.tr/Veri/EkGetir/8?ekId=35
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2021). Türk bankacılık sektörü temel göstergeleri, https://www.bddk.org.tr/Veri/EkGetir/8?ekId=81
• Bedirhanoğlu, P., Çelik, Ö., & Mıhcı, H. (2017). Giriş. İçinde P. Bedirhanoğlu, Ö. Çelik & H. Mıhcı (Eds.). Finansallaşma Kıskacında Türkiye’de Devlet, Sermaye Birikimi ve Emek (ss. 11–20). Nota Bene.
• Ben-Galim, D., & Lanning, T. (2010). Strength against shocks: Low-income families and debt. Institute for Public Policy Research, 1–22. https://www.ippr.org/files/images/media/files/publication/2011/05/strength_against_shocks_1750.pdf
• Berger, L. M., Collins, J. M., Cuesta, L. (2012). Household debt and adult depressive symptoms. 1–39. https://ssrn.com/abstract=2200927
• Bilen, M. (2018). İslami iktisat ve insan. İçinde M. K. Arıcan, M. E. Kala & Y. E. Aydınbaş (Eds.). İnsan, Ahlâk ve İktisat: “Prof. Dr. Sabahattin Zaim Hocanın Aziz Hatırasına (ss. 187–193). Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
• Bryan, D., Martin, R., & Rafferty, M. (2009). Financialization and Marx: Giving labor and capital a financial makeover. Review of Radical Political Economics, 41(4), 458–472.
• Buğday, E. B., Şener, A., & Güzel, Y. (2020). Tüketicilerin bireysel kredi kullanım davranışlarının analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1130–1148.
• Chaudhuri, H. R., & Majumdar, S. (2006). Of diamonds and desires: Understanding conspicuous consumption from a contemporary marketing perspective. Academy of Marketing Science Review, 2006(11), 1–18.
• Crouch, C. (2014). The governance of labour market insecurity during the crisis. Stato e mercato, 34(1), 69–86.
• Çetin, B. I. (2013). İktisadi sistemler bağlamında gelir dağılımı - kredi ekonomisi ilişkisi ve Türkiye. ÇASGEM Yayınları.
• Çımat, A., Avcı, M., & Nas, Y. (2016). Hanehalkı borcunun belirleyicileri: Fethiye örneği. OÜSOBİAD, 6, 37–63.
• Çoban, B. (2009). Yeni panoptikon, gözün iktidarı ve Facebook. Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 10, 1–18.
• Daşkaya, N., & Sağbaş, İ. (2019). Türkiye’de tüketim eşitsizliği: Ampirik bir çalışma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(1), 23–42.
• Dearden, C., Goode, J., Whitfield, G., & Cox, L. (2010). Credit and debt in low-income families. Joseph Rowntree Foundation, 1–53, https://www.jrf.org.uk/sites/default/files/jrf/migrated/files/credit-debt- low-incomes-full.pdf
• Demirel, Y. (2020). Kredili hayatlar: Toplumsal dayanışma ve borçlanma kültürü üzerine sosyolojik bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirtaş, M. (2018). Neoliberalizmde borç ve öznellik. Sosyoloji Dergisi, 37, 41–52.
• Dev, S. M. (2006). Financial inclusion: Issues and challenges. Economic and Political Weekly, 41(41), 4310–4313.
• Dienst, R. (2015). Borç bağları (Çev. S. Karadoğan). Açılım Kitap.
• Eğilmez, M. (2020). Örneklerle kolay ekonomi (25. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Eroğlu, E. ve Kılıç, Y. (2018). Hanehalkı borçluluk seviyesine karşılaştırmalı bir bakış. Merkezin Güncesi. https://tcmbblog.org/wps/wcm/connect/blog/tr/main+menu/analizler/hanehalki-borcluluk- seviyesine-karsilastirmali-bir-bakis
• Ersel, H. (2008). Araştırmadan hanehalkı borçluluğu üzerine konuşmak. TEPAV Köşe Yazıları. https://www.tepav.org.tr/tr/kose-yazisi/s/978
• European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. (2012). European quality of life survey 2012, https://www.eurofound.europa.eu/surveys/european-quality-of-life- surveys/european-quality-of-life-survey-2012
• European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. (2017). European quality of life survey 2016: Quality of life, quality of public services, and quality of society Publications Office of the European Union, Luxembourg. https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1733en.pdf
• Gelpi, R. M. & Julien-Labruyère, F. (2000). The history of consumer credit: Doctrines and practices. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230554511
• Genç, E. (2018). Neoliberalizm, borç ve öznellik: Finansal içerilme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökgöz, G. (2013). Paranın toplumsal koridoru ve “risk” yönetimi: Finansallaşma ve emek üzerine… Çalışma ve Toplum, 38, 303–324.
• Gönültaş, B. (2020). 47 trilyon dolara ulaşan hanehalkı borcunu koronavirüs artıracak. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/47-trilyon-dolara-ulasan-hanehalki-borcunu-koronavirus- artiracak/1784579
• Güler, M. A. (2017). Borçla yönetmek: 2000’li yıllarda Türkiye’de borçlanma ve borçluluk. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Gazi Akademi Genç Sosyal Bilimciler Sempozyumu 2017 Özel Sayısı, 192–219.
• Gündüzalp, A. A. (2018). Hanehalkı borçlanma eğiliminin demografik, sosyoekonomik ve psikososyal faktörler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güngen, A. R. (2017). Finansallaşma, Merkez Bankası politikaları ve borcun “özelleştirilmesi”. İçinde P. Bedirhanoğlu, Ö. Çelik & H. Mıhcı (Eds.). Finansallaşma Kıskacında Türkiye’de Devlet, Sermaye Birikimi ve Emek (ss. 45–82). Nota Bene.
• Güngen, A. R. (2021). Borçlandırma siyaseti: Türkiye’de finansal içerilme. İletişim Yayınları.
• Hatunoğlu, A. (2018). Everyday experiences of indebtedness: The case of Turkey. (Master dissertation). Istanbul Bilgi University Institute of Social Sciences.
• Hiilamo, A. (2020). Debt matters? Mental wellbeing of older adults with household debt in England. SSM - Population Health, 12, 1–13.
• Hiilamo, A., & Grundy, E. (2020). Household debt and depressive symptoms among older adults in three continental European countries. Ageing & Society, 40, 412–438. https://doi.org/10.1017/S0144686X18001113
• International Monetary Fund. (2017). Household debt and financial stability. Global financial stability report October 2017: Is growth at risk? https://www.imf.org/en/Publications/GFSR/Issues/2017/09/27/global-financial-stability-report-october-2017
• International Monetary Fund. (2021). Household debt, loans and debt securities (percent of GDP) Turkey (1986-2020). https://www.imf.org/external/datamapper/HH_LS@GDD/TUR? zoom=TUR&highlight=TUR
• İçke, M. A., Engin, C., & Kızılkaya, E. (2012). Refah devletinden rekabet devletine dönüşüm tartışmaları. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 46, 1–24.
• İmer-Ertunga, E. (2017). Ekonomik büyüme, finansal gelişme ve hanehalkı borçluluğuna ilişkin bir değerlendirme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(629), 77–86.
• Kahraman, E. (2017). The management of household indebtedness: Changing forms of state intervention in Turkey in the post-2001 period. (Master dissertation). Middle East Technical University The Department of International Relations.
• Karaçimen, E. (2015). Türkiye’de finansallaşma: Borç kıskacında emek. Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Karakaş, B. (t.y.). Finansallaşan Türkiye ekonomisinde tüketim ve borçlanma. İş ve Hayat, 25–56. https://www.sekeris.org.tr/dergi/multimedia/dergi/15_finansallasan_turkiye_ekonomisinde_tuketim_ve_borclanma.pdf
• Karakaya, M. F. (2021). Bir toplumsal ilişki biçimi olarak borçla satın alma: Tarihsel ve mikro-sosyolojik bir inceleme. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karataş, T. (2018). Bir finansallaşma göstergesi olarak Türkiye ekonomisinde borçların dönüşümü: 2002-2017. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 40(2), 255–273. https://doi.org/10.14780/muiibd.511031
• Kart, E. (2015). Other faces of being an ‘indebted worker’ in subcontracted employment relationships: stigmatization, vulnerability and acquittal. Eurasian Journal of Anthropology, 6(2), 53–64.
• Kılıç, C., Kılınç-Savrul, B., Bayar, Y. (2014). Türkiye ekonomisinde 2000 yılı ve sonrasında yaşanan finansal krizlerin evlenme-boşanma ve intiharlar üzerindeki etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 131–146.
• Kılınç, M. (t.y.). Bankalardan sağlanan dövizli kredilerde vergisel maliyetler. 1–5. https://www.vergidegundem.com/documents/10156/14657/Makale2-ocak10.pdf/43b483a3-d8d5-4961-9f24- a97c3403f504
• Kılınç, N., & Karaoğlu, N. (2014). Tüketim toplumu ve bireysel krediler; Türkiye üzerine bir değerlendirme. International Conference in Economics, September 03-05, 2014, Prague, 1–16. https://prague2014.econworld.org/assets/kilinc_karaoglu_tuketim_toplumu.pdf
• Kılınçarslan, P. (2019). Gündelik deneyimler üzerinden Türkiye’de kadın emeği ve borçluluk. Praksis, 53, 39–66.
• Kızılot, Ş. (2009). Maaşına haciz gelen işçinin işine son verilebilecek. https://www.yaklasim.com/kose-yazilari/11-01-2009-maasina-haciz-gelen-iscinin-isine-son-verilebilecek/
• Korkmaz-Dağlı, T. (2021). Maaş ve ücret haczi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kozanoğlu, H. (2011). Finansallaşma ve Türkiye. İçinde H. Kozanoğlu (Ed). Uç(ur)amayan Balon: Finans (ss. 11–59). Ayrıntı Yayınları.
• Köse, H., & Bahçe, S. (2012). “Yoksulluk” yazınının yoksulluğu: Toplumsal sınıflarla düşünmek. Praksis, 19, 385–419.
• Kuş, B. (2016). Financial citizenship and the hidden crisis of the working class in the “New Turkey”. Middle East Report, 278, 40–48. https://works.bepress.com/basak_kus/19/
• Lapavitsas, C. (2011). Theorizing financialization. Work, Employment and Society, 25(4), 611–626. https://doi.org/10.1177/0950017011419708
• Lavinas, L., Bressan, L., Rubin, P., & Cordilha, A. C. (2022). The financialization of social policy: An overview. IE-UFRJ Discussion Paper 001/2022, 1–28. https://www.ie.ufrj.br/publicacoes-j/textos-para- discussao.html
• Lazzarato, M. (2015). Borçlandırılmış insanın imali (2. Baskı). (Çev. M. Erşen). Açılım Kitap.
• Lea, S. E. G. (2020). Debt and overindebtedness: Psychological evidence and its policy implications. Social Issues and Policy Review, 00(0), 1-34. https://doi.org/10.1111/sipr.12074
• Loibl, ‪Cäzilia (2017). Living in poverty: Understanding the financial behaviour of vulnerable groups. İçinde R. Ranyard (Ed.) Economic Psychology (ss. 421–434). Wiley & Sons.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
• Mcintyre, S. (2013). Personal indebtedness, community characteristics and theft crime. 53rd Congress of the European Regional Science Association: “Regional Integration: Europe, the Mediterranean and the World Economy”, 27-31 August 2013, Palermo, Italy.
• McIntyre, S. G., & Lacombe, D. J. (2012). Personal indebtedness, spatial effects and crime. Economics Letters, 117, 455–459.
• Milios, J. (2018). The origins of capitalism as a social system. Routledge.
• Nas, Y. ve Özkoç, H. (2017). Borçlanmayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Fethiye örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(2), 311–330.
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2021). OECD economic surveys: Turkey 2021. https://www.oecd-ilibrary.org/sites/73effaa5-en/index.html? itemId=/content/component/73effaa5-en
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2022). Household debt (indicator). https://data.oecd.org/hha/household-debt.htm https://doi.org/10.1787/f03b6469-en
• Orhangazi, Ö. (2011). ”Financial” vs. “real”: An overview of the contradictory role of finance. İçinde P. Zarembka & R. Desai (Eds.). Revitalizing Marxist Theory for Today's Capitalism (Research in Political Economy, Volume 27) (ss. 121–148). Emerald Group Publishing Limited.
• Özbek, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin genel finansal sağlık durumlarının tespitine yönelik alan araştırması: Gümüşhane Üniversitesi örneği. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 8(16), 50– 63.
• Özgür, E. (2019). Orta sınıf ve finansallaşmanın sosyo-mekansal yansımaları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkoç, H. ve Üçdoğruk, Ş. (2008). Hanenin borçlanma tercihinin Nested Logit Model ile belirlenmesi. İktisat İşletme ve Finans, 23(268), 35–61.
• Özküralpli, İ. (2019). Türkiye’de gündelik hayatın finansallaşması: Beyaz yakalıların finansal borçluluk deneyimleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Paparella, G. (2015). Debt and health: A briefing. 1–18. https://www.basw.co.uk/system/files/resources/basw_92855-2_0.pdf
• Patel, A., Balmer, N. J., & Pleasence, P. (2012). Debt and disadvantage: the experience of unmanageable debt and financial difficulty in England and Wales. International Journal of Consumer Studies, 36, 556–565.
• Rojas, Y. (2021). Financial indebtedness and suicide: A 1-year follow-up study of a population registered at the Swedish Enforcement Authority. International Journal of Social Psychiatry, 00(0), 1–9.
• Seyidoğlu, H. (2019). Türk atasözlerinin ekonomik yorumlaması üzerine bir inceleme. Yıldız Social Science Review, 5(1), 1–22.
• Soederberg, S. (2014). Debtfare states and the poverty industry: Money, discipline and the surplus population, Routledge.
• Swartz, N. P. (2012). The prevention of over-indebtedness: The problem of interest and the Islamic response. African Journal of Business Management, 6(37), 10099–10108.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (2006). 5464 Numaralı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5464.pdf
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (2007). Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=11180&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• The Global Economy. (2022). https://www.theglobaleconomy.com/rankings/household_credit/
• Tunalı, H., & Özdemir, O. (2017). Türkiye’de finansallaşmanın emek payı üzerindeki etkisi üstüne bir deneme. İktisat Fakültesi Mecmuası, 67(2017/1), 57–116.
• Turunen, E., & Hiilamo, H. (2014). Health effects of indebtedness: a systematic review. BMC Public Health, 14(489), 1–8.
• Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar (1989). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/8bb1302e-cecc-4ae4-9622-54365f8ee2e1/kambiyo2.pdf?MOD=AJPERES
• Türkiye Bankalar Birliği. (2021). Faaliyet raporu 2020-2021, https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/7773/Faaliyet_Raporu_2020-2021.pdf
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2006). Finansal istikrar raporu Aralık 2006.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2020). Finansal hesaplar raporu 2020-IV.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2021). Finansal hesaplar raporu 2021-III.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2012). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2011. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2011-10902
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2013). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2012. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2012-13594
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2014). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2013. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2013-16083
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2015). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2014. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2014-18633
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2016). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2015. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2015-21584
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2017). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2016. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2016-24579
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2017. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2017-27823
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2018. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2018-30755
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2019-33820
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021a). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2020-37404
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021b). Dönemsel gayrisafi yurt içi hasıla, IV. çeyrek: Ekim - Aralık, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV.-Ceyrek:-Ekim--- Aralik,-2020-37180
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022a). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2021-45581
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022b). Dönemsel gayrisafi yurt içi hasıla, IV. çeyrek: Ekim-Aralık 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV.-Ceyrek:-Ekim-Aralik- 2021-45548
• Türkiye İstatistik Kurumu Merkezi Dağıtım Sistemi. (2022). Son bir yılda borçlanma (%). Yaşam memnuniyeti verileri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Türkiye Kamu-Sen. (2014). Memurun hayatı borç ödemekle geçiyor. https://www.kamusen.org.tr/arsiv/memurun-hayati-borc-odemekle-geciyor-/2351/
• Türkiye Kamu-Sen. (2016). Türkiye’de her bir dakikada 7 kişi daha borç batağına düşüyor. https://www.kamusen.org.tr/arsiv/turkiye-de-her-bir-dakikada-7-kisi-daha-borc-batagina-dusuyor/3108/
• Udgirkar, T. K. (2013). The burdens of rural indebtedness and farmers suicide in India. International Journal of Advance and Applied Research, 1(3), 63–70.
• Uslu, K. ve Gündoğdu, A. (2011). Küresel finansallaşmanın Türkiye’deki bankaların finansal faaliyetlerine ve bireyler üzerine etkileri. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 31(2), 145–164.
• Üzar, U. (2017). Finansallaşma çağında eşitsizliklerin görünümü ve devletin rolü. Bankacılar Dergisi, 28(101), 103–131.
• Walker, C. (2012). Neoliberal ideology and personal debt in the United Kingdom. İçinde C. Walker, K. Johnson & L. Cunningham (Eds.). Community Psychology and the Socio-economics of Mental Distress: International Perspectives, (ss. 49–61). Palgrave Macmillan.
• Walker, C., & Değirmencioğlu, S. M. (2015). Introduction. İçinde S. M. Değirmencioğlu & C. Walker (Eds.). Social and Psychological Dimensions of Personal Debt and the Debt Industry (ss. 1–15). Palgrave McMillan.
• Yarımsakal, G. (2022). Kredi tüketicilerinin harcama alışkanlıkları bağlamında kredi ve paranın sosyal anlamı: Nitel bir araştırma. Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları.
• Yenice, A. C. ve Genç, A. T. (2019). Hanehalkı borçlanma davranışlarında karz-ı hasen’in yeri. İçinde S. Kaya, M. Özdemir & A. T. Genç (Eds.). Karz-ı Hasen’in Kurumsallaşması (ss. 101–128). Ensar Neşriyat.