TÜRKİYE VE İSPANYA’NIN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SİSTEMİ

Yıl 2023, , 1364 - 1390, 30.09.2023

Emre Arslan

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1337879

Öz

Resim Bu çalışmada, Türkiye ve İspanya’da uygulanmakta olan öğretmen yetiştirme sistemi; öğretmen adaylarının üniversiteye giriş aşaması, adayların üniversite eğitimi ve atanma süreci, öğretmen olduktan sonraki kariyeri ve mesleki gelişimi, mesleki saygınlığı, ülkelerin öğretmen ihtiyacı ve profili gibi çeşitli açılardan ele alınarak karşılaştırılmıştır. Uygulamalar arasındaki benzerlik ve farklılıklar tespit edilip Türkiye’deki öğretmen yetiştirme sistemi adına somut önerilerin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Yapılan çalışmada nitel araştırma modellerinden tarama modeli, karşılaştırmalı eğitim yaklaşımlarından ise yatay yaklaşım ve tanımlayıcı yaklaşım kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise doküman analizi yönteminden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Türkiye ve İspanya’da öğretmen adaylarına yönelik olarak üniversiteye giriş aşamasında uygulanmakta olan sınavlar, öğretmenin atanma sürecinde yapılan uygulamalar, öğretmenin mesleki gelişimi adına yapılan hizmet içi eğitim çalışmaları ve mesleki saygınlığı açısından benzerlikler görülmektedir. Öte yandan ortaokul öğretmen adaylarının üniversite eğitiminin süresi, yetişme modeli ve mezun olduğu diploma türü, öğretmenlerin mesleki kariyeri, hizmet içi eğitimlerin öğretmene sağladığı maddi katkılar, ülkelerin öğretmen ihtiyacı ve profili bakımından ise çeşitli farklılıklar tespit edilmiştir. Bu bilgiler ışığında, Türkiye’nin öğretmen yetiştirme sistemine ilişkin çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Öğretmen, Öğretmen yetiştirme, Karşılaştırmalı eğitim, Türkiye, İspanya

SYSTEM OF TEACHER TRAINING IN TURKEY AND SPAIN

Öz

In this study, the teacher training system implemented in Turkey and Spain have been compared in regard to the stages for university entrance of pre-service teachers, university education and stationing process of pre-service teachers, career and professional development after becoming a teacher, professional prestige, teacher needs and teacher profile of countries. It is aimed to identify the similarities and differences between the practices as well as to present concrete suggestions in terms of the teacher training system in Turkey. In the current study, as a qualitative research model, scanning method and as a comparative education approach, horizontal and descriptive research were applied. In the analysis of the data, document analysis method was implemented. The findings demonstrate that, there are similarities concerning the exams applied at the university entrance stage for teacher candidates in Turkey and Spain, the practices made during the stationing process of the teachers, the in-service training activities for the professional development of teachers and their professional prestige. On the other hand, various differences were determined in regard to the length of middle school teacher candidates’ university education, the model of teacher training and the type of major they graduated, the professional career of teachers, the financial contributions of in-service trainings for teachers, and the teacher needs and teacher profiles of the two countries. In light of this data, various suggestions have been offered regarding Turkey’s teacher training system.

Anahtar Kelimeler

Teacher, Teacher training, Comparative Education, Turkey, Spain

Kaynakça

• Academy Universal. (2023, 5 Mayıs). İspanya'da Üniversite Eğitimi Almanın Genel Şartları Nelerdir? http://www.academyuniversal.com/ispanya-da-universite-egitimi-almanin-genel-sartlari-nelerdir
• Alabay, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin ve öğrencilerinin EBA (Eğitimde bilişim ağı) kullanımına ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma (Publication No. 407060) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı İşletme Yönetimi Bilim Dalı
• Altıntaş, G., & Yeşiltepe, M. (2016). Karşılaştırmalı öğretmen yetiştirme. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi (BAED), INOVED Özel Sayı, 225-250.
• Arslan, E. (2019). Eğitim bilişim ağına ilişkin okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri (Yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Arslan, Z. (2016). Eğitim bilişim ağındaki matematik dersi içeriğine ilişkin öğretmen görüşleri Trabzon ili örneği (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Avrupa Komisyonu (2015). Eurydice 2015. Avrupa'da öğretmenlik mesleği: Uygulamalar, algılar ve Politikalar. Eurydice raporu. Avrupa Birliği Yayınlar Ofisi.
• Carpeño, E. R., & Mekochi, Y. (2015). Initial teacher education in Japan and Spain. A comparative study. /Formación inicial del profesorado en Japón y España. Un estudio comparado. Revista Española de Educación Comparada, (25), 101. https://doi.org/10.5944/reec.25.2015.14786
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson.
• Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (2018, 10 Temmuz). Resmî Gazete. (Sayı: 30474). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.1.pdf.
• Çelik, Z. ve Bozgeyikli, H. (2019). Dünyada ve Türkiye’de öğretmen yetiştirme, istihdam ve mesleki gelişim politikaları (Odak Analiz No. 2). EBSAM.
• D'atia, O. and Mosquera-Gende, I. (2015). La formación del profesorado de educación secundaria en Italia y en España. Revista de Estudios e Investigación en Psicología y Educación, Extra(6), 007-011. https://doi.org/10.17979/reipe.2015.0.06.96
• EBA. (2019, 10 Mayıs). EBA hakkında. http://www.eba.gov.tr/hakkimizda
• EBA. (2023, 3 Haziran). Genel Müdürlüğümüz Tarafından Geliştirilen Eğitim Platformları. http://yegitek.meb.gov.tr/www/genel-mudurlugumuz-tarafindan-gelistirilen-egitim-platformlari/icerik/3418
• Ertan Kantos, Z. (2021). Öğretmenlik mesleğinin itibarı ile ilgili öğretmen görüşleri. e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 682-703. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.983200
• ETO. (t.y.). İspanya ülke bülteni. https://www.etonet.org.tr/uploads/UlkeRaporlari/ispanya.pdf
• European Comission. (2015, 16 Mayıs) Shaping career-long perspectives on teaching A guide on policies to improve initial teacher education. ET2020 Working Group on Schools Policy (2014/15). Retrieved fromhttps://www.schooleducationgateway.eu/downloads/files/Shaping/careerlong/perspectives/on/teaching.pdf.
• European Comission. (2018, 9 Nisan). European Commission/EACEA/Eurydice, 2018. Avrupa'da öğretmenlik kariyeri: Erişim, devamlılık ve destek. Eurydice Report. Publications Office of the European Union. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/435e941e-1c3b-11e8-ac73-01aa75ed71a1/language- tr/format-PDF
• European Commission. (2021, 30 Mart). European Commission/EACEA/Eurydice, 2021. Teachers in Europe: Careers, Development and Well-being. Eurydice report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/sites/default/files/teachers_in_europ e_2020_chapter_1.pdf
• Eurydice. (2018, 27 Şubat). European Commission/EACEA/Eurydice, 2018. Avrupa'da Öğretmenlik Kariyeri: Erişim, Devamlılık ve Destek. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/435e941e-1c3b-11e8-ac73-01aa75ed71a1/language- tr/format-PDF
• Eurydice. (2019, 21 Mart). The teachers and education staff. https://eacea.ec.europa.eu/national- policies/eurydice/content/teachers-andeducation-staff-78_
• Eurydice. (2023a, 1 Eylül). İspanya’da öğretmen olma koşulları. https://www.educacionyfp.gob.es/mc/redie- eurydice/sistemas-educativos/profesorado/acceso-cuerpo-maestros.html
• Eurydice. (2023b, 21 Şubat). Öğretmenler ve eğitim personeli. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national- education-systems/spain/teachers-and-education-staff
• Fidan, N. K., Erbasan, Ö., & Kolsuz, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin Eğitim Bilişim Ağı’ndan (EBA) yararlanmaya ilişkin görüşleri. Journal of International Social Research, 9(45), 626-637. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20164520642
• Gül, İ., & Mercan, E. (2022). Yükseköğretime girişte uygulanan baraj puanlarının kaldırılmasına yönelik akademisyen görüşleri. SBedergi, 6(11), 281-310. http://dx.doi.org/10.29228/sbe.66001
• Gültekin, M. (2020). Değişen toplumda eğitim ve öğretmen nitelikleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 654-700. https://doi.org/10.18039/ajesi.682130
• Harris, D.N., & Sass, T. (2011). Teacher training, teacher quality and student achievement. Journal of Public Economics 95(7-8):798-812. https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2010.11.009
• INE. (2023, 15 Haziran). İspanya’ya ilişkin istatistik bilgiler. https://www.ine.es/en/
• INTEF Platformu. (2023, 25 Haziran). INTEF Platformu. https://intef.es/
• INTEF. (2023, 1 Temmuz). Çevrimiçi eğitim. https://intef.es/formacion/aprendizaje-en-linea/
• Karagöz, Y. (2021). SPSS ve AMOS uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (3. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasu, T. (2018). İmam Hatip Meslek ve DİKAP dersi öğretmenlerinin Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ile ilgili görüşleri. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 925-943. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/41200/442529
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 35(1), 1-14. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000058
• Kaya, M. (2020). MEB Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü’nün hizmet içi eğitim faaliyetleri: Katılımcılar, eğitim durumları, eğitim konuları. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 183-193. http://dx.doi.org/10.24315/tred.562063
• Kıran, A. B., Durmuş, E., & Sucu, N.N. (2019). Öğretmenlik mesleğinin itibar kaybı nedenleri üzerine bir inceleme. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBILDER), 4(1). 8-13. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turksosbilder/issue/52041/605386
• Külekçi, E., & Bulut, L. (2011). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki sınıf öğretmenlerinin yetiştirilme sistemlerinin karşılaştırılması. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 103-114. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kilissbd/issue/45262/566901
• MEB. (2019, 27 Ekim). 1 milyon öğretmenimiz için dijital kitaplık. https://www.meb.gov.tr/1-milyon-ogretmenimiz- icin-dijital-kitaplik/haber/19582/tr
• METUP. (2023, 9 Mayıs). Mesleki ve teknik eğitim uygulama platformu: “METUP”. https://www.meb.gov.tr/mesleki-ve-teknik-egitim-uygulama-platformu-metup/haber/29855/tr
• Mevzuat. (1982, 12 Mayıs). Devlet memurları kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=657&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• NCEE, (2021). En iyi performans gösteren ülkeler. https://ncee.org/top-performing-countries/
• OECD. (2014). Education at a Glance 2014: OECD Indicators, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/eag-2014- en
• OECD. (2018, 13 Nisan). Öğretmenlerin yaşlarına göre dağılımı. https://www.oecd- ilibrary.org/education/data/oecd-education-statistics/talis-teaching-and-learning-international-survey- indicators_data-00698-en? parentId=http%3A%2F%2Finstance.metastore.ingenta.com%2Fcontent%2Fcollection%2Fedu-data-en
• OECD. (2019). TALIS 2018 Results (Volume I): Teachers and School Leaders as Lifelong Learners, TALIS, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/1d0bc92a-en.
• OECD. (2021). Türkiye ve İspanya’ya ilişkin istatistik bilgiler. Education at a glance 2021: OECD indicators. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b35a14e5-en
• Okuşlug, M., Demir, A. G., Akkoyun, A., Demir, A., Akçakaya, Y., Balkan, M., & Güneş, C. (2023). Amerika Birleşik Devletleri vE Türkiye’de öğretmen yetiştirme sistemlerinin karşılaştırılması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(94), 998-1011. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.3616
• Orakçı, Ş. (2015). Şangay Hong Kong, Singapur, Japonya ve Güney Kore’nin öğretmen yetiştirme sistemlerinin incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 3(2), 26-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aji/issue/38889/454208
• Organic Law of Education 2/2006; D'Atia ve Mosquera, (2015, 25 Mayıs). İspanya’daki ortaokul öğretmenlerinin üniversite eğitimi. https://splash-db.eu/policydocument/organic-law-of-education-22006/
• ÖYGM. (2019). Geliştirilen ve güncellenen standart kriterlere uygun olarak hazırlanan örnek hizmetiçi eğitim programları. http://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/
• Özden, Y. (1999). Eğitimde dönüşüm eğitimde yeni değerler. Pegem A Yayınları, 9.
• Özer, B. (2008). Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi. A. Hakan (Ed.), Öğretmenlik meslek bilgisi alanındaki gelişmeler, 195–216, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
• Özer, B., & Alkan, S. (2017). AB ve Türkiye öğretmen yetiştirme programlarının karşılaştırılması ve Türkiye için bir model önerileri. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-95. https://dergipark.org.tr/en/pub/jier/issue/31085/337175
• Özerbaş, M.A., & Safi, B.N. (2022). TIMSS ve PISA'da başarılı olan ülkeler ve Türk öğretmen yetiştirme sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 1960-1992. Doi: 10.29299/kefad.898782
• PEGEM. (2023, 18 Haziran). KPSS öğretmenlik sınavı hakkında. https://www.pegemakademi.com/kurslar/kpss- ogretmenlik
• Polat, Ü., Kaysılı, A., & Aydın, Ş. (2015). Öğretmen adaylarının eğitimsel, toplumsal ve siyasal beklentileri üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 4(2), 1-14. https://doi.org/10.30703/cije.321365
• Prest Gara. (2023). Departamento de educación aprendizaje e innovación educativa. https://www.euskadi.eus/personal-docente-formacion-prest-gara/web01-a3htreba/es/
• Resmî Gazete. (2010, 6 Mayıs). Yönetmelik-Atama şartları. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/05/20100506-3.htm
• Resmî Gazete. (2016, 3 Ağustos). Sözleşmeli öğretmen istihdamına ilişkin yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=22705&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Resmî Gazete. (2022, 12 Mayıs). Aday öğretmenlik ve öğretmenlik kariyer basamakları yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/20220512-3.htm
• Riera, M.N. (2019). La formación inicial del profesorado en España y Finlandia. Universitat de les Illes Balears, Facultad de Educación. http://hdl.handle.net/11201/152824
• Sağlam, M. ve Kürüm, D. (2005). Türkiye ve Avrupa birliği ülkelerinde öğretmen eğitiminde yapısal düzenlemeler ve öğretmen adaylarının seçimi. Milli Eğitim Dergisi, 33(167), 53-70.
• Sözer, M., A. ve Karakaş, H. (2018, 7-8 Aralık). Öğretmen yetiştirme programlarında yer alan öğretmenlik uygulamalarına karşılaştırılmalı bir bakış: Türkiye ve OECD ülkeleri örneği. 2. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri, 721-744, Ankara.
• Sunar, L. (2020). Türkiye’de mesleki itibar: Dönüşen çalışma hayatı ve mesleklerin sosyal konumu. Journal of Economy Culture and Society, Özel Sayı, 29-58. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0053
• Tutar, M. (2015). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) sitesine yönelik olarak öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı
• TÜİK. (2023, 3 Haziran). İstatistik göstergeler. https://www.tuik.gov.tr/
• Türkoğlu, A. (1998). Karşılaştırmalı eğitim, dünya ülkelerinden örneklerle. Baki Kitabevi.
• UNESCO. (2021). UNESCO Institute for Statistics. http://data.uis.unesco.org/
• Universidad Francisco de Vitoria. (2023, 29 Nisan). Facultad de educacion y psicologia. https://www.ufv.es/estudiar-grado-educacion-primaria-madrid/
• Ültanır, G. (2000). Karşılaştırmalı eğitim bilimi. Eylül Kitabevi.
• Ünsal, S., & Bağçeci, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki imajlarına ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler. Journal of Human Sciences, 13(3), 3905-3926. https:// doi:10.14687/jhs.v13i3.3908
• Wang, A. H., Coleman, A. B., Coley, R. J., & Phelps, R. P. (2003, 30 Ağustos). Preparing Teachers around the World. https://www.ets.org/Media/Education_Topics/pdf/prepteach.pdf
• Yasuyuki, I. (2004). Recent trends on teacher education reform in Japan. A paper presented at Capital Normal University, Beijing, China.
• Yavuzkurt, T., & Kıral, B. (2019). Kanada, Bulgaristan ve Türkiye öğretmen yetiştirme, eğitim yönetimi ve denetimi sistemlerinin karşılaştırılması. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 667-684. https://dergipark.org.tr/tr/pub/joiss/issue/49576/629467
• YEĞİTEK. (2022, 24 Ocak). Öğretmen Bilişim Ağı (ÖBA) açıldı. https://yegitek.meb.gov.tr/www/ogretmen-bilisim- agi-oba-acildi/icerik/3353
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• YÖK. (2018a, 18 Nisan). Yükseköğretim Kurumları Sınavı ile ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları. https://www.yok.gov.tr/Documents/AnaSayfa/yuksekogretim_kurumlari_sinavi_sss_ve_cevaplari_puan_turl eri_ile.pdf
• YÖK. (2018b, 30 Mayıs). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari- birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari
• YÖK. (2021, 27 Eylül). Pedagojik formasyon eğitim programı. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari- birimler/egitim-ogretim-dairesi/pedagojik-formasyonla-ilgili-sss
• YÖK. (2022, 11 Şubat). Yükseköğretim Kurulu’nun yükseköğretim kurumları sınavına (YKS) ilişkin aldığı kararlar. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2022/yok-ten-yks-ye-iliskin-kararlar.aspx
• Yurdakul, S., & Şahin-Demir, S.A. (2022). Eğitime bakış 2022. İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir- Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Yurdakul, S., Gür, B. S., Çelik, Z., Kurt, T., & Olçum, A. (2016). Öğretmenlik mesleği ve mesleğin statüsü. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Yurdakul, S., Yıldırım, B., ve Şahin, S.A. (2021). Yükseköğretime bakış 2021: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.