PEACE AND FRIENDSHIP AGREEMENTS BETWEEN THE UNITED STATES AND THE BERBER COMMUNITIES IN NORTH AFRICA AT THE END OF THE 18TH CENTURY

Yıl 2023, , 1251 - 1276, 30.09.2023

Muhsin Önal

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1344971

Öz

The beginning date of the relations between the United States of America (USA) and the Ottoman Empire is 1819. The USA wanted to get in touch with the outer world right after its official establishment. Especially the European states' search for raw materials and markets as a result of the Industrial Revolution undoubtedly attracted the attention of the new world state, the USA, which has just revealed its existence. The USA, which wanted to be in this competition and race, turned its direction to the outer world and wanted to make contact with the Ottoman Empire, which still managed to survive as an important power despite the difficulties it experienced. By this means, an important market would be obtained and a serious supply of raw materials would be provided. However, the USA failed to establish direct contact with the Ottoman Empire. Thereupon, the USA turned its direction to North Africa, where Berber communities were settled. An environment of stability to be established in North Africa will enable the USA merchant fleets to move in peace and security in the Mediterranean. At the same time, a contact with the Ottoman State would be established. In the light of this information, this study includes the peace and friendship treaties signed by the United States with the Berber communities in the north of Africa, also defined as the Maghrib Region in the direction of the goals of the USA. The relations of the USA with these communities were evaluated one by one, and it was desired to give information about the process leading to the agreements and the results achieved.

Anahtar Kelimeler

The USA, Berber, Ottoman State, North Africa

18. YÜZYILIN SONUNDA AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ İLE KUZEY AFRİKA’DAKİ BERBERÎ TOPLULUKLAR ARASINDA BARIŞ VE DOSTLUK ANTLAŞMALARI

Öz

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Osmanlı Devleti arasındaki münasebetlerin başlangıç tarihi 1819’dur. ABD resmi manada kuruluşunu gerçekleştirdikten hemen sonra dış dünya ile temasa geçmek istemiştir. Özellikle Avrupalı devletlerin Sanayi Devrimi neticesinde hammadde ve pazar arayışına girmeleri kuşkusuz varlığını henüz ortaya koymuş yeni dünya devleti ABD’nin de dikkatini fazlasıyla çekmiştir. Bu rekabet ve yarış içerisinde olmak isteyen ABD yönünü dış dünyaya çevirmiş ve yaşadığı sıkıntılara rağmen hala önemli bir güç olarak ayakta kalmayı başarmış olan Osmanlı Devleti ile temas kurmak istemiştir. Bu sayede önemli bir pazara sahip olunacak ve ciddi manada hammadde temini sağlanacaktır. Ancak ABD Osmanlı Devleti ile doğrudan irtibat kurmayı başaramamıştır. Bunun üzerine ABD yönünü Kuzey Afrika’ya, Berberî toplulukların yerleşik olduğu topraklara çevirmiştir. Kuzey Afrika’da tesis edilecek bir istikrar ortamı ABD ticaret filolarına Akdeniz’de huzur ve güven içerisinde hareket kabiliyeti sağlayacaktır. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’yle irtibat kurulmuş olacaktır. Bütün bu bilgiler çerçevesinde bu çalışmada da ABD’nin hedefleri doğrultusunda Mağrip Bölgesi olarak da tanımlanan Afrika’nın kuzeyindeki Berberî topluluklarla imzalamış olduğu barış ve dostluk antlaşmalarına yer verilmiştir. ABD’nin bu topluluklarla olan münasebetleri tek tek değerlendirilmiş, antlaşmalara giden süreç ile ulaşılan neticeler hakkında bilgi verilmek istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

ABD, Berberî, Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika

Kaynakça

• Abun-Nasr, J. M. (1975). A history of the Maghrib (Second Edition). Cambridge University Press, Cambridge
• Açıkses, E. (2003). Amerikalıların Harput’taki misyonerlik faaliyetleri. Türk Tarih Kurumu.
• Anderson, R. C. (1952). Naval Wars in the Levant 1559-1853. Princeton University Press, New Jersey.
• Atçeken, İ. H. (2003). Berberîler ve hicrî I. yüzyıl İslâm fetihlerindeki rolü. İSTEM, (2), 81-93.
• Barbour, N. (1959). A survey of North-West Africa (The Maghrib). Oxford University Press, London.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Ali Emiri Selim III (AE.SSLM.İİİ), nr. 191/11523; 227/13237.
• Bayezit, F. (2021). Amerika’nın müttefikleri soğuk savaş sonrası düzende Türkiye ve Güney Kore’nin ittifak politikası. Nobel Bilimsel, Ankara.
• Bemis, S. F. (1936). A diplomatic history of the United States. Henry Holt & Co.
• Beres, L. R. (1972). Bipolarity, multipolarity, and the reliability of alliance commitments. Western Political Quarterly, 25(4), 702-710.
• Blaut, J. M. (2015). Sömürgeciliğin dünya modeli: Coğrafi yayılmacılık ve Avrupa-merkezci tarih (2. baskı) (Çev. S. Behçet). Dergâh Yayınları, İstanbul.
• BOA. Cevdet Tasnifi Bahriye (C.BH.), nr. 65/3075.
• BOA. Dîvân-ı Hümâyûn Sicillatı Mühimme Defterleri (A.DVNS.MHM.d.), nr. 105/336; 105: 337.
• BOA. Hatt-ı Hümâyün (HAT), nr. 245/13782
• Britannica. (2023, Mart 24). The United States navy. https://www. britannica.com/topic/The-Ünited-States- Navy.
• Bryson, T. A. (1980). Tars, Turks, and tankers: The role of the United States Navy in the Middle East, 1800-1979. The Scarecrow Press.
• Cain, P. J., & Hopkins, A. G. (1986). Gentlemanly capitalism and British expansion over-seas. The old colonial system, 1688-1850. Economic History Review, 39(4), 501-525. https://doi.org/10.1111/j.1468-0289.1986.tb01254.x
• Cantor, M. (1963). Joel Barlow’s mission to Algiers. The Historian, 25, 172-194.
• Carr, J. A. (1966). John Adams and the barbary problem, the myth and record. The American Neptune, 26(4), 231-257. https://doi.org/10.1080/01495930701750232
• Chapman, M. (2006). Anglicanism: A very short introduction. Oxford University Press, Oxford.
• Cihan, M. (2021). Yeni sömürgecilik ve hegemonya bağlamında Fransa’nın son dönem Suriye siyaseti. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 20-43. https://doi.org/ 10.48131/jscs.826291
• Cin, H. (1991). Mağrib ülkeleri üzerinde İslam’ın ve Türklerin idari ve hukuki tesirleri. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2(2), 15-38.
• Çapanoğlu, M. S. (1951). Akdeniz’de Cezayir Korsanları. Resimli Tarih Mecmuası, (21), 945- 946.
• Çetin, A. (1996). Garp Ocakları. TDV İslam Ansiklopedisi, 13, 382-386.
• De Castro, R. (2001). The post-cold-war management of the US alliances with Japan, South Korea, and the Philippines: a comparative analysis (Yayımlanmamış doktora tezi). University of South Carolina.
• Eravcı, H. M. (2017). Mühimme defterlerine göre Osmanlı Cezayir-i Garp. Gazi Akademik Bakış, 10(20), 83-94. https://doi.org/10.19060/gav.321029
• Eren, C. (2022). Mağrib ve Endülüs’te Berberî hâkimiyetinin mimarları: Abdullah b. Yâsin ve Yûsuf b. Tâşfin. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 191-208.
• Erhan, Ç. (1998). 1830 Osmanlı-Amerikan Antlaşması’nın gizli maddesi ve sonuçları. Belleten, 62(234), 457-466.
• Erhan, Ç. (2001). Türk-Amerikan ilişkilerinin tarihsel kökenleri. İmge Kitabevi, İstanbul.
• Erol, M. (1979). Amerika’nın Cezayir ile olan ilişkileri. Tarih Dergisi, (32), 689-730.
• Erol, M. (1980). Amerikan Trablusgarp ilişkileri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 13(24), 129-155. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000023
• Erol, M. (1982). Amerika’nın Tunus ile olan ilişkileri (1796-1815). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 30(1-2), 115-128.
• Fedder, E. H. (1968). The concept of alliance. International Studies Quarterly, 12(1), 65-86.
• Fendoğlu, H. T. (2002). Modernleşme bağlamında Osmanlı-Amerika ilişkileri. Beyan Yayınları, İstanbul.
• Gök, N. (2014). Osmanlı-Amerika ilişkilerinin başlamasında Kuzey Afrika ülkeleri (Garp Ocakları)’nin etkileri ve ilk anlaşmaların diplomatik açıdan tahlili. Tarihin Peşinde, (11), 211-240.
• Güher, E. (2013). Başlangıcından Birinci Dünya Savaşı’na kadar Türk-Amerikan ilişkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güher, E. (2017). David Porter’in anıları ışığında Garp Ocakları’nda Türk-Amerikan mücadelesi ve Amerika’nın günümüzde bölge üzerinde politikaları. Cedrus, 5, 567-584.
• Güler, Y. (2005). Osmanlı Devleti dönemi Türk-Amerikan ilişkileri (1795-1914). Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 227-240.
• Günay, N. (2008). Amerikan misyonerlerine Anadolu halkının tepkisi ve bunun Osmanlı-Amerikan ilişkilerine etkileri. Gazi Akademik Bakış, 1(2), 107-119.
• Harris, T. (1837). The life and services of Commodore William Bainbridge, United States navy. Carey, Lea & Blanchard, Philadelphia.
• Hizmetli, S. (1994). Türklerin yönetimi döneminde Cezayir’in idaresi ve kurumları. Belleten, 58(221), 71-118.
• Jewett, T. (2002). Terrorism in early America: The US wages was against the barbary states to end international blackmail and terrorism. The Early America Review, 4(2), 6-15.
• Kaya, T. Ö. (2016), Bölgesel bir kompleks olarak Mağrip. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 639-666. https://doi.org/10.18074/cnuiibf.406
• Kayapınar, S. (2017). 1830 Osmanlı-ABD Ticaret Antlaşması öncesi Amerika’nın diplomasi girişimleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (51), 39-56.
• Kıllıoğlu, M. E. (2021). ABD-Türkiye ikili ilişkilerinin başlangıcı: Berberî Savaşları (1801-1805 ve 1815). Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 9(25), 7-37. https://doi.org/10.31126/akrajournal.840461
• Kitzen, M. (1996). Money bags or cannon balls: The origins of the Tripolitan War, 1795-1801. Journal of the Early Republic, 16(4), 601-624. https://doi.org/10.2307/3124419
• Knapp, Wilfred (1977). North West Africa, a political and economic survey (Third Edition). Oxford University Press.
• Kocabaşoğlu, U. (2000). Anadolu’daki Amerika (Üçüncü Baskı). İmge Kitabevi, İstanbul.
• Köprülü, O. F. (1987). Tarihte Türk-Amerikan münasebetleri. Belleten, 51(200), 927-948.
• Köse, O. (2010). 18. yüzyılda Doğu Akdeniz’de ticaret ve güvenlik. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Bayram Kodaman’a Armağan Özel Sayısı, 266-276.
• Kurat, A. N. (1964). Berberi Ocakları ile Amerika Birleşik Devletleri münasebetleri (1774- 1816). Tarih Araştırmaları Dergisi, 2(2), 175-213. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000280
• Leys, C. (1975). Underdevelopment in Kenya: The political economy of Neo-colonialism, 1964-1971. Heinemann, London.
• Little, R., & Smith, M. (2005). Perspectives on world politics. Routledge, Oxfordshire.
• Lomawaima, K. Tsianina (2002). American Indian education: By Indians versus for Indians. İçinde Philip J. Deloria & Neal Salisbury (Eds.). A companion to American Indian history (ss. 422-441). Blackwell Publishers Inc, Massachusetts.
• Luraghi, R. (2016). Sömürgecilik tarihi (Çev. A. Emeç). E Yayınları, İstanbul.
• Maksudoğlu, M. (1994). Dayı. TDV İslam Ansiklopedisi, 9, 59-60.
• Mariano, M. (2011). Isolationism, internationalism and the Monroe Doctrine. Journal of Transatlantic Studies, 9(1), 35-45. https://doi.org/10.1080/14794012.2011.550776
• Meyers, S. (2011). Emancipation from that degrading yoke: Thomas Jefferson, William Eaton and barbary piracy from 1784 to 1805 (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). University of New Orleans Graduate Faculty.
• Miller, H. (1931). Treaties and other international acts of the United States of America. Government Printing Office: Washington.
• Morrison, S. E. (1928). Forcing Dardanelles in 1810 with some account of the early trade of Massachusetts. New England Quarterly, 1, 208-225.
• Morrison, S. E. (1965). The Oxford history of the American people, Oxford University Press, Oxford.
• Naval History and Heritage Command. (2017, Eylül 12). Establishment of the navy, 13 October 1775. https://www.history.navy.mil/research/library/onli-ne-reading-room/title-listalphabetically/e/esta blishment- of-the-navy.html
• Niou, E. M., & Ordeshook, P. C. (1994). Alliances in anarchic international systems. International Studies Quarterly, 38(2), 167-191.
• Özensoy, A. Ü. (2019). 15. ve 16. yüzyıllarda sömürgecilik hareketleri, fiyat devrimi ve sömürgecilik ideolojisi. Tarih ve Gelecek Dergisi, 5(3), 819-834. https://doi.org/ 10.21551/jhf.664516
• Özkan, S. H. (2011). XVIII. yüzyılın başlarında Kuzey Afrika. Avrasya Etüdleri, 40(2), 287-300.
• Özkuyumcu, N. (1993). Fethinden Emevîlerin sonuna kadar Mısır ve Kuzey Afrika “18-132/639- 750” (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pakalın, M. Z. (1993). Garp Ocakları. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 1, 646-649.
• Parker, R. B. (1987). North Africa: Regional tensions and strategic concerns (Second Edition). Praeger Publishers Inc.
• Porter, D. D. (1875). Memoir of commodore David Porter of The United States navy, Albany, New York.
• Procter, P. (1995). Cambridge international dictionary of English. Cambridge University Press, London.
• Roberts, P. H. & Roberts, R. S. (2010). Consul in France, diplomat in barbary. Lehigh University Press, Bethlehem
• Schuyler, E. (1886). American diplomacy and the Furtherance of trade. Charles Scribner’s & Sons, New York.
• Snyder, G. H. (1997). Alliance politics. Cornell University Press, New York.
• Şafak, N. (2003). Osmanlı-Amerikan ilişkileri. Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Taş, A. E. (2017). Amerika Birleşik Devletleri’nin Kuzey Afrika’yla ilk teması ve Trablusgarp-Amerika ilişkileri. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2(1), 93-116.
• Toprak, S. V. (2012). Osmanlı yönetiminde Kuzey Afrika: Garp Ocakları. Türkiyat Mecmuası, 22(1), 223-237.
• Tracy, J. (1842). History of the American Board of Commissioners for Foreign Missions (2. baskı). M. W. Dodd New York.
• Tuveson, E. L. (1968). Redeemer nation: The idea of America’s millenial role. The University of Chicago Press, Chicago.
• Ward, J. R. (1994). The Industrial Revolution and British imperialism, 1750-1850. Economic History Review, 47(1), 44-65. https://doi.org/10.1111/j.1468-0289.1994.tb01366.x
• Weitsman, P. A. (1997). Intimate enemies: The politics of peacetime alliances. Security Studies, 7(1), 156-193.
• Williams, W. A. (2009). The tragedy of American diplomacy. Delta Publications, New York.
• Wilson, G. E. (1979). American prisoners in the barbary nations, 1784-1816 (Unpublished doctoral dissertation). North Texas State University.
• Wilson, G. E. (1981). The first American hostages in Moslem nations 1784-1789.The American Neptune, 41(3), 208- 223.
• Wright, W. L. (1928). American relations with Turkey to 1831 (Unpublished doctoral dissertation). Princeton University.
• Yıldız, H. D. (1992). Berberîler. TDV İslam Ansiklopedisi, 5, 478-483.