KANT – FREGE VE WITTGENSTEIN’DA ANLAM PROBLEMİ ÜZERİNE

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: 2, 593 - 608, 29.06.2022

Damla Erat

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1074800

Öz

Dilin kökenine dair birbirinden farklı birçok teori olmakla birlikte, öncelikle dilin insanlar arası iletişim, ifade en önemlisi de anlam taşıyıcı olduğunu belirtmekte yarar vardır. Bundan dolayı toplumun birlikte yaşayabilmesi, kendi kendini koruyup geliştirmesi açısından dilin etkileri konusunda geçmişten günümüze birçok filozof ve düşünür çeşitli incelemeler yapmışlardır. Dil felsefesinde tartışılan başlıca konular anlam, gönderge, düşünce-dil ilişkisi söz edimleri belirli betimlemeler gibi konulardan bahsedilebilir. Dil hususunda ele alınan en önemli konuların başında da anlam konusu gelmektedir. Dilde yer alan ifadelerin bir bütün olarak ifade ettiği anlamın mahiyeti, göreceliği, neliği ve anlama ait birçok husus değerlendirildiğinde anlamın bir “problem” olarak karşımıza çıktığı görülmektedir. Çalışmamızda anlam problemi Kant, Frege ve Wittgenstein ’in düşünceleri çerçevesinde ele alınmıştır. Seçilen bu üç ismin birbirine benzer ve farklı yönlerden anlam problemine dair geliştirdikleri fikirler sunulurken, öncesinde felsefi literatürde anlam’ın çerçevesi çizilmeye çalışılmış, ardından görüş ve teoriler literatürde yer alan çeşitli örneklerle birlikte sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anlam, Anlam problemi, Frege, Kant, Wittgenstein

Destekleyen Kurum

erciyes üniversitesi

KANT – ON THE PROBLEM OF MEANING IN FREGE AND WITTGENSTEIN

Öz

Although there are many different theories about the origin of language, it is worth noting that language is primarily a means of communication between people, and most importantly, a carrier of meaning. For this reason, many philosophers and thinkers have made various studies from the past to the present on the effects of language in terms of society's ability to live together and protect and develop itself. The main topics discussed in the philosophy of language can be mentioned such as meaning, referent, thought-language relationship, speech acts, specific descriptions. One of the most important issues in language is the subject of meaning. When the nature, relativity, nature of the meaning expressed as a whole by the expressions in the language and many aspects of the meaning are evaluated, it is seen that the meaning emerges as a "problem". In our study, the problem of meaning is handled within the framework of the thoughts of Kant, Frege and Wittgenstein. While the ideas that these three selected names developed on the problem of meaning from similar and different aspects were presented, the framework of meaning in the philosophical literature was tried to be drawn beforehand, and then the views and theories were presented with various examples.

Anahtar Kelimeler

Meaning, Problem of meaning, Frege, Kant, Wittgenstein

Kaynakça

• Aarsleff, H. (1985). From locke to saussure. University of Minnesota Press.
• Akarsu, B. (1998). Dil-kültür bağlantısı. Remzi Kitapevi.
• Altınörs, A. (2003). Dil felsefesine giriş. İnkılap kitapevi.
• Altuğ, T. (2008). Dile gelen felsefe. Yapı Kredi Yayınları.
• Austin, J. (2009). Söylemek ve yapmak (R. L. Aysever, Çev.). Metis Yayınları.
• Aysever, R. L. (1994). Anlam sorunu ve John R. Searle’nin çözümü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Bloomfield, L. (1935). Language. The University of Chicago Press.
• Çitfçi, E. (2009). Temsilden kullanıma, resim kuramının evrimi. Kaygı Dergisi, 12, 47-56.
• Çolak, S. (2007). Wittgenstein'ın mantık anlayışı ve günümüz felsefesine etkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Eagleton, T. (2004). Literary theory: An introduction (Edebiyat kuramı) (T. Birkan, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Ferré, F. (1999). Din dilinin anlamı (Z. Özcan, Çev.). Alfa Yayınları.
• Frege, F. L. G. (1959). Anlam ve gönderge üzerine. Gugukkuşu Yayınları. Grice, H. P. (1961). The causal theory of perception. Proceedings of the Aristotelian Society, 35, 121-168.
• Hanna, R. (2001). Kant and the foundations of analytic philosophy. Clarendon Press Oxford, 14-22.
• Heimsoeth, H. (1967). Immanuel Kant’ın felsefesi. (T. Mengüşoğlu, Çev.). İstanbul Matbaası.
• Kant, I. (1993). Arı usun eleştirisi (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınları.
• Key, A. (2012). A Linguistic frame of mind: Ar-Rağib al-Isfahani and what it meant to be Ambigious [Yayımlanmamış doktora tezi]. Harvard University.
• Macbeth, D. (2005). Frege’s logic. Harvard University Press.
• Mendelsohn, R. L. (2005). The philosophy of Gottlob Frege. Cambridge University Press.
• Pears, D. (1985). Wittgenstein (A. Denkel, Çev.). Afa Yayınları.
• Rızatepe, H. (2004). Anglo-sakson felsefede bilgi görüşleri. Etik Yayınları. Sluga, H. (1975). Frege and the rise of analytic philosophy. Inquiry.
• Sözen, E. (1999). Söylem belirsizlik, mübadele, bilgi, güç ve refleksivite. Paradigma Yayınları.
• Thiel, C. (1996). On the structure of frege’s system of logic. M. Schirn (Ed.), Gottlob Frege: Frege's philosophy in context içinde (s. 261-279). Walter de Gruyter & Co.
• Utku, A. (2009). Ludwig Wittgenstein erken döneminde dilin sınırları ve felsefe. Doğu- Batı Yayınları.
• Uygur, M. (2001). Dilin gücü. Yapı Kredi Yayınları.
• Weiner, J. (1990). Frege in perspective. Ithaca.
• Wittgenstein, L. (2004). Defterler 1914-1916 (A. Utku, Çev.). Birey Yayıncılık.
• Wittgenstein, L. (2007). Felsefi soruşturmalar (H. Barışcan, Çev.). Metis Yayınları.