BETONARME BİNALARIN DEPREM SONRASI ACİL HASAR DEĞERLENDİRMELERİ

Yıl 2008, Cilt: 24 Sayı: 1, 260 - 276, 01.02.2008

İsa Yüksel

Öz

Betonarme binalarda deprem sonrası acil hasar değerlendirme ilkeleri tek başına bir bina için performans değerlendirme ilkelerinden oldukça farklıdır. Hasar tespiti ve özellikle kullanılabilirlik araştırmaları depremin hemen ardından gelen çok sayıda çağrı ile başlayıp kısa sürede ve genellikle acil bir durumda yapılması gereken bir is olarak nitelendirilir. Bu işlemlerin hızlı bir şekilde elde edilen bilgiler ve bunların değerlendirilmesiyle sonuçlandırılması gerekir. Deprem sonrası ilk hasar tespit ve değerlendirmelerin bilinçli bir şekilde yapılması ve incelemeye konu bina hakkında verilen kararın uygunluğu söz konusu acil tespiti yapan yapı mühendisinin bilgi, beceri ve deneyimi ile doğru orantılıdır. Üstelik gözlenen hasarın iyi değerlendirilmesi, yapı performansının daha iyi anlaşılmasına ve uygun maliyetli bir iyileştirme tasarımı yapılmasına da yardım edecektir. Yapısal hasarların sınıflandırılması ve tek bir nedene dayandırılması çok zor ve bazen de olanaksızdır. Bu çalışmada, hasar sınıflandırmadaki zorluklara rağmen, yapısal hasarları sınıflandırmaya ve sık gözlenen yapısal hasar nedenlerini açıklamaya yönelik bir girişim yapılmıştır. Deprem sonrası acil hasar tespit ve kullanılabilirlik araştırmasının ilkeleri açıklanmıştır. Sık görülen yapısal hasarlar üzerinden bunları değerlendirme esasları açıklanmıştır. Ayrıca, bir deprem sonrasında acil inceleme ve araştırmaların sistematik bir şekilde yapılabilmesi için deprem öncesinden bazı organizasyonların yapılması gereği de vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Betonarme bina, Birinci kademe değerlendirme, Deprem, Hasar tespit

POST-EARTHQUAKE EMERGENCY DAMAGE ASSESMENTS OF REINFORCED CONCRETE BUILDINGS

Öz

Principles of post-earthquake emergency damage assessment of reinforced concrete structures are different than the principles of performance assessment for a single building. Damage assessment and especially usability surveys are characterised by a very large number of calls for inspection after the earthquake, by the need of providing answers in a short time and, more in general, by the emergency situation. They need to be carried out very quickly, based on information which can be immediately deduced and on their interpretation. Conscious evaluation of damage to structures after an earthquake is proportional to sound knowledge and experience of the structural engineer who observed and inspected the building. Furthermore, good assessment of observed damages will help a better understanding of building performance and a cost-efficient retrofit design. Classification of structural damages and to respond each of this only one cause is very difficult. In this paper, despite all the difficulties inherent in a damage classification, an attempt was made to categorize structural damages, and the reasons of structural damages encountered frequently were explained. Evaluation principles of emergency post-earthquake damage inspection and usability surveys were explained. Also, the needs of pre-earthquake organizations are stated in order to make emergency damage assessments systematically after an earthquake.

Anahtar Kelimeler

Reinforced concrete building, Earthquake, Emergency assessment, Damage inspection

Kaynakça

• P. Gülkan, A. Yakut, H. Sucuoğlu, M. S. Yücemen, E. Çıtıpıtıoğlu, Mühendislik Hizmeti Görmüş Yapılar İçin Hasar Tespit Formu, Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi, ODTÜ, Ankara, (1994).
• H. Demir, Betonarme Yapıların Onarım ve Güçlendirilmesi, Emlak Pazarlama Proje Yönetimi ve Servis A. Ş., İstanbul, (1999) 14.
• Z. Celep, N. Kumbasar, Deprem Mühendisliğine Giriş Ve Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı, Beta Dağıtım, İstanbul, (2000) 480.
• Ş. M. Üzümeri, T. Tankut, G. Özcebe, E. Atımtay, Uğur Ersoy Symposium on Structural Engineering, Middle East Technical University Department of Civil Engineering, Ankara, (1999) 413.
• T. Tankut, Deprem Güvenli Konut Sempozyumu, Ankara, (1999) 87.
• Guideline for Post-earthquake Damage Evaluation and Rehabilitation of RC Buildings, The Japan Building Disaster Prevention Association (JBDPA), (2001).
• Y. Nakano, M. Maeda, H. Kuramoto, M. Murakami, 13th World Conference on Earthquake Engineering, Vancouver, B.C., Canada, (2004) 124.
• ATC-38 Postearthquake Buıldıng Performance Assessment Form Applied Technology Council, Redwood City, California, (2002).
• ATC-20 Procedures for Postearthquake Safety Evaluation of Buildings', Applied Technology Council, Redwood City, California, (1989).
• C. Baggio, A. Bernardini, R. Colozza, L. Corazza, M. Della Bela, G. Di Pasquale, M. Dolce, A. Goretti, A. Martinelli, G. Orsini, F. Papa, G. Zuccaro, Field Manual For Post-earthquake Damage And Safety Assessment And Short Term Countermeasures (AeDES), JRC Scientific and Technical Reports.
• A. R. Ranous D. E. Bellet Post-Earthquake Damage Evaluation and Reporting Procedures, A Quidebook For California Schools, (1993).
• M. Kömür M. Altan İTÜ dergisi/d mühendislik, 4 (2005) 43.
• U. Ersoy, Deprem Güvenli Konut Sempozyumu, Ankara, (1999) 65.
• http://www.kenchiku-bosai.or.jp/english/index.html, (2007).
• G. G. Penelis, A. J. Kappos, Earthquake-Resistant Concrete Structures, E& FN SPON An Imprint of Chapman &Hall, London, (1997) 474.
• G. Özcebe, Tübitak İçtag Ymaü İ574 Numaralı Araştırma Projesi Sonuç Raporu, (2004).
• N. Bayülke, Depremler ve Depreme Dayanıklı Betonarme Yapılar, Teknik Yayınevi, Ankara, (1989) 75.
• M. H. Arslan, H. H. Korkmaz, Engineering Failure Analysis 14 (2007) 1.
• A. İlki Betonarme Yapılarda Riskler ve Risklerin Azaltılması, İMO İstanbul Şubesi Kurs notları.
• N. Bayülke, Depremlerde Hasar Gören Yapıların Onarım ve Güçlendirilmesi, İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, İzmir, (2001) 32.
• R. J. Folic, Materials and Structures, 24 (1991) 286.
• T. Paulay, M. J. N. Priestley, Seismic Design of Reinforced Concrete and Masonry Buildings, Wiley Interscience, New York, (1992) 389.