Snyder-gama Sentetik Birim Hidrografın Yamula Barajı Havzasına Uygulanması

Yıl 2021, Cilt: 37 Sayı: 2, 323 - 335, 28.08.2021

Neşe Açanal Haktanır

Öz

Birçok ülkede olduğu gibi, ülkemizde de su yapıları tasarım taşkın hidrografları yaygınlıkla Birim Hidrograf yöntemiyle hesaplanmaktadır. Yakın geçmişte sunulmuş olan Snyder-gama sentetik birim hidrografı Yamula Barajı havzasına uygulanmıştır. Yamula Barajı havzası içinde ve yakın çevresinde 39 yıl ve daha uzun süreli ölçümleri bulunan yağmur rasat istasyonlarında gözlenen standart süreli ekstrem yağmur serileri ile frekans analizi hesapları yapılmıştır. En uygun olasılık dağılımları seçilerek, noktasal 10Bin yıl ortalama tekerrürlü ekstrem yağmur bulgularından Thiessen yöntemiyle havza ortalaması 24-saat süreli yıllık ekstrem yağmur değeri hesaplanmıştır. Eğri Numarası yöntemiyle havza sızma indisi hesaplanmış, 24-saatlik yıllık ekstrem yağmurun, 2’şer saatlik dilimlerde tasarım hiyetografı hesaplanmıştır. Yamula Barajı havzası için 2 saat süreli artık yağmur için Snyder-gama sentetik birim hidrografı hesaplanmış, bunun tasarım hiyetografına uygulanmasıyla Yamula Barajına gelecek 10-Bin yıl ortalama tekerrürlü taşkın hidrografı hesaplanmıştır. Çalışmada elde edilen hidrograf ile Yamula Barajı kati projesinde verilen Olası Maksimum Taşkın Hidrografı karşılaştırılmış, her ikisinin yakın boyutlarda olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sentetik birim hidrograf, Snyder sentetik birim hidrografı, Tasarım hiyetografı,

Kaynakça

• [1] WMO. 2009. Guide to Hydrological Practices, Volume II, Management of Water Resources and Application of Hydrological Practices. WMO-No. 168 (Chapter 6 – Modeling of Hydrologic Systems). Sixth edition, World Meteorological Organization, P.O. Box 2300, CH-1211, Geneva 2, Switzerland.
• [2] HEC. 2008. Hydrologic Modeling System HEC-HMS, Applications Guide. Hydrologic Engineering Center, US Army Corps of Engineers, 441 G St., NW Washington, DC 20314-1000, USA.
• [3] Environment Agency. 2020. Flood Estimation Guidelines – Technical Guidance 197_08. National Flood Hydrology Team, Environment Agency, Government of UK.
• [4] Central Water Commission. 2010. Development of Hydrological Design Aids (Surface Water) under Hydrology Project II - State of The Art Report. Central Water Commission, Ministry of Water Resources, Government of India.
• [5] Ball, J., Babister, M., Nathan R., Weeks, W., Weinmann, E., Retallick, M., Testoni, I., (Editors). 2019. Australian Rainfall and Runoff: A Guide to Flood Estimation, © Commonwealth of Australia (Geoscience Australia).
• [6] DSİ. 1987. Çatalan Barajı ve HES Kati Projesi, Kadastrofal Taşkın, Pafta no.43. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Etüt ve Plan Dairesi Başkanlığı, Yücetepe, Ankara.
• [7] DSİ. 2008. Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Taşkın Hidrolojisi ve Sediment Taşınımı, REP.0542/002-t-Rev.1. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar Dairesi Başkanlığı, Yücetepe, Ankara.
• [8] Temelsu. 2007. Bayramhacılı Barajı ve HES Kesin Projesi (İnşaat). Temelsu Uluslararası Mühendislik Hizmetleri A.Ş., Çankaya, Ankara.
• [9] Sanko. 2007. Yedigöze Barajı ve HES Kesin Fizibilite (Cilt: 1/2 Rapor). Sanko Mühendislik ve Danışmanlık A.Ş. Çetin Emeç Bulvarı, 6.ncı Cadde, No: 61/7, 06520, Balgat/Ankara.
• [10] Wang. J., Hong. Y., Li, L., Gourley, J. J., Khan, S. I., Yilmaz, K. K., Adler, R. F., Policelli, S. F., Habib, S., Irwn, D., Limaye, A. S., Korme, T., Okello, R. 2011. The coupled routing and excess storage (CREST) distributed hydrological model. Hydrological Sciences Journal, 56(1), 84–98, doi: 10.1080/02626667.2010.543087
• [11] Chow, V.T., Maidment, D. R., Lays, L. W. 1988. Applied Hydrology. McGraw-Hill, New York.
• [12] Singh, P. K., Mishra, S. K., Jain, M. K. 2014. A review of the synthetic unit hydrograph: from the empirical UH to advanced geomorphological methods, Hydrological Sciences Journal, 59(2), 239-261, DOI: 10.1080/02626667.2013.870664
• [13] Usul, N. and Birhan, T. 1995 Determining synthetic unit hydrographs and parameters for four Turkish basins. Journal of Soil and Water Conservation, 50(2), 170–173.
• [14] Snyder, F. F. (1938) Synthetic Unit-Graphs, Transactions, American Geophysical Union, 19(1), 447–454.
• [15] Özdemir, H. 1978. Uygulamalı Taşkın Hidrolojisi. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Yücetepe, Ankara.
• [16] Nash, J. E. 1959. Systematic determination of unit hydrograph parameters. Journal of Geophysical Research, 64(1), 111–115.
• [17] Haktanır, T. and Sezen, N. 1990. Suitability of two-parameter gamma and three-parameter beta distributions as synthetic unit hydrographs in Anatolia. Hydrological Sciences Journal, 35(2), 167–184.
• [18] Nadarajah, S. 2007. Probability models for unit hydrograph derivation. Journal of Hydrology, 344, 185–189.
• [19] Patil, P. R., Mishra, S. K., Sharma, N., Swar, A. K. 2012 Two-Parameter Gamma-Based SUH Derivation. International Journal of Environmental Science and Development, 3(5), 427–432.
• [20] Naghibi, S. E., Vafakhah, M., Nia, A. M., Eslamian, S. 2018. Evaluation of some distribution functions for derivation of unit hydrograph in the Bar Watershed, Iran. International Journal of Hydrology Science and Technology, 8(2), 134–147.
• [21] Açanal, N. 2021. Snyder-gamma synthetic unit hydrograph. Arabian Journal of Geosciences, 14: 271. doi: 10.1007/s12517021065317
• [22] Fang, X., Thompson, D. B., Cleveland, T. G., Pradhan, P., Malla, R. 2008. Time of Concentration Estimated Using Watershed Parameters Determined by Automated and Manual Methods. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE, 134(2), doi: 10.1061/ASCE073394372008134:2202
• [23] Kayseri Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Aydıner İnşaat. 1995. Yamula Hydroelectric Project, Volume 4. Kayseri.