İnşaat Anlaşmazlıklarının Önlenmesi ve Çözümünde Etkili Faktörler: Erken Aşamalarda ve Resmi Yargı Sürecindeki Rolü

Yıl 2025, Cilt: 41 Sayı: 1, 133 - 142, 30.04.2025

Mahmut Sarı , Savaş Bayram

Öz

İnşaat sektöründe yaşanan anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulabilmesi için başvurulan resmi yargı süreci oldukça uzun sürebilmekte, maddi ve manevi kayıplara sebep olmaktadır. Bu yüzden anlaşmazlıkların resmi yargıya gidilmeden, erken aşamalarda çözülebilmesi önem arz etmektedir. Bu nedenle, anlaşmazlıkları etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması oldukça önemlidir. Bu çalışmada, yaygın yaşanan ve literatürde boşluk olarak görülen ayıplı/kusurlu işlerden doğan anlaşmazlıklar ele alınmıştır. Resmi yargıya gidilmeden önce Yerel Mahkeme ve Yargıtay’a intikal eden anlaşmazlık kararlarını etkileyen özniteliklerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla 2016-2021 yılları arasında inşaat işlerinde yaşanan ayıplı/kusurlu iş uyuşmazlıklarına ait 104 adet gerekçeli Yargıtay kararı incelenmiş ve 12 adet öznitelik tespit edilmiştir. Öznitelikler arasındaki anlam ilişkisi için ki-kare testi ve anlamlılık gücü tespiti için ise Cramer’s V katsayıları kullanılmıştır. ‘Proje tipi’, ‘proje türü’ ve ‘davacı türü’ öznitelikleri ile hem Yerel Mahkeme kararı hem de Yargıtay kararı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Tespit edilen öznitelikler ile mahkeme kararları arasında anlamlı ilişkiye sahip olan öznitelikler planlama ve yönetim sürecinde daha dikkatli bir şekilde takip edilirse, erken aşamalarda ihtilafın önüne geçilebileceği sonucuna varılmıştır. Bu çalışmanın, inşaat uyuşmazlıklarında çözüm sürecinin daha az kayıpla sonuçlanmasına olumlu katkılar sağlanacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnşaat Anlaşmazlıkları, Erken Aşama, Resmi Yargılama, Öznitelik.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK (3005- Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı)

Proje Numarası

122G126

Teşekkür

Bu çalışma, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 122G126 Numaralı proje ile desteklenmiştir. Projeye verdiği destekten ötürü TÜBİTAK’a teşekkürlerimizi sunarız.

The Factors Influencing the Avoidance and Resolution of Construction Disputes: Role in the Early Stages and Litigation Process

Öz

Abstract: The litigation process applied to resolve disputes in the construction sector can take a long time and cause material and moral losses. Therefore, it is important that disputes can be resolved at early stages without going to litigation. Therefore, it is very important to determine the factors affecting disputes and to take necessary measures. In this study, disputes arising from defective/defective works, which are common and seen as a gap in the literature, are discussed. It is aimed to determine the attributes affecting the dispute decisions transferred to the Civil Court and the Court of Cassation before going to litigation. For this purpose, 104 reasoned Court of Cassation decisions on defective/defective work disputes in construction works between 2016-2021 were analysed and 12 attributes were identified. Chi-square test was used for the significance relationship between the attributes and Cramer's V coefficients were used to determine the significance power. A significant relationship was found between the attributes 'project type', 'project type' and 'claimant type' and both the Civil Court judgement and the Court of Cassation judgement. If the attributes that have a significant relationship between the identified attributes and the court decisions are more carefully monitored in the planning and management process, the dispute can be prevented in the early stages.

Anahtar Kelimeler

Construction Disputes, Early Stage, Litigation, Attribute.

Proje Numarası

122G126

Kaynakça

• Bilgin, M.S., Türkiye'deki inşaat sektörü ve ekonomik büyüme ilişkisi (2000-2020)= The relationship between the construction industry and economic growth in Turkey (2000-2020). 2023, Sakarya Üniversitesi.
• TUIK, T.S.I., Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık ve Yıllık, 2023. 2023.
• Tormuş, N.B., İslam ülkelerinde inşaat sektörü ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel veri analizi. 2020: Necmettin Erbakan University (Turkey).
• Daşdelen, A., Yapım yönetimi eğitiminde inşaat hukuku. 2006, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sarı, M., Savaş Bayram, and E. Aydemir, Construction-Related Disputes: A Comprehensive Bibliometric Investigation in The 8th International Project and Construction Management Conference (IPCMC 2024), S.U. Kerim Koç, Serkan Kıvrak, Editor. 2024: İstanbul. p. 507-518.
• Farooqui, R.U., S. Azhar, and M. Umer. Key causes of disputes in the Pakistani construction industry-assessment of trends from the viewpoint of contractors. in 50th ASC Annual International Conference. 2014.
• Jelodar, M.B., T.W. Yiu, and S. Wilkinson. Sources of conflict and dispute as impediments to sustainability of construction relationships. in 38th Annual Conference of the Australasian Universities Building Educators Association (AUBEA), Auckland, New Zealand. 2013.
• Yildizel, S., et al., Major constructional dispute causes in Turkey. Archives of Civil Engineering, 2016(4).
• Sarı, M., Investigation in the framework of jurisdictions of conflicts in public construction, in Institute of science and technology. 2019, Istanbul University.
• Temiz, E., Türkiye'deki Yapım Projelerinde Anlaşmazlıklara neden olan Faktörlerin Analizi. 2020.
• Ayhan, M., I. Dikmen, and M.T. Birgönül, Predicting the Occurrence of Construction Disputes Using Machine Learning Techniques. Journal of Construction Engineering and Management, 2021. 147(4).
• Ün, B., Ö. Alboğa, and E. Erdiş, İnşaat Sözleşmeleri Kaynaklı Uyuşmazlıkların Yargıtay Kararları Özelinde İncelenmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2023. 6(Ek Sayı): p. 168-183.
• Koçu, N. and M. Dereli, Betonarme karkas yapılarda malzeme, tasarım, uygulama hataları ve deprem etkilerinin araştırılması. Deprem Sempozyumu, 2005.
• Bagdiya, N. and S. Wadalkar, Review paper on construction defects. IOSR Journal of Mechanical and Civil Engineering (IOSR-JMCE), 2015. 12(2): p. 88-91.
• Aljassmi, H.A. and S. Han, Classification and occurrence of defective acts in residential construction projects. Journal of Civil Engineering and Management, 2014. 20(2): p. 175-185.
• Kadam, S. and S. Patil, Defects and Reasons of Poor Workmanship in Construction Industry. 2020.
• KPMG, KPMG Perspektifinden İnşaat Sektörüne Bakış. 2021.
• Bozkurt, M., İnşaat uyuşmazlıklarının tahkim yolu ile çözümü. 2002, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Justice, T.M.o., General Directorate of Judicial Records and Statistics. 2023.
• Justice, T.M.o., Turkish Justice System. 2024.
• Legalbank. Decisions of Court of Cassation. 2024 [cited 2024; Available from: https://legalbank.net/arama.
• Hukukturk, Database. 2024, Hukukturk.
• Kubat, A. and T. Ayaşlıgil, Doğa bilimlerinde ki-kare bağımsızlık testi ve tek yönlü varyans analiz testi uygulamasında SPSS programı kullanımı. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 2002. 52(1): p. 155-167.
• Güngör, M., Ki-kare testi üzerine. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 2008. 7(1): p. 84-89.
• Sarı, M., B. Sayın, and C. Akçay, Classification and resolution procedure for disputes in public construction projects. Revista de la Construcción. Journal of Construction, 2021. 20(2): p. 259-276.