İç Göçlerin İtici Ve Çekici Güçler Yaklaşımı İle Analizi

Yıl 2006, Sayı: 27, - , 01.04.2006

Fatih Çelik

Öz

Nüfusun bir yerden başka bir yere hareketi göç olarak tanımlanır. Ülke içi (iç göç) ve ülkeler arası (dış göç) bir nüfus hareketi olan göç; ekonomik, sosyal ve siyasal nedenlerle ortaya çıkar. İç göçlerin ekonomik nedenlerinin incelendiği araştırmanın teorik temeli, “itici ve çekici güçler yaklaşımı”na dayanmaktadır. Bu yaklaşıma göre göçü etkileyen değişkenlerden başlıcası işsizlik ve gelirdir. Bireylerin, istihdam fırsatlarının olduğu, yüksek gelirli bölgelere göç etmesi beklenir. Uygulama bölümünde, Türkiye’deki iç göçlerin ekonomik nedenleri “itici ve çekici güçler yaklaşımı” çerçevesinde belirlenmeye çalışılmıştır. İtici güçler arasında tarımda makineleşme, toprak yetersizliği ve güvenlik sorununun; çekici güçler olarak ise istihdam fırsatları, eğitim ve sağlık hizmetleri ile kentteki akrabaların göçe etkisi incelenmiştir. Ayrıca, ulaşım ve iletişim araçlarındaki gelişmelerin göçe etkisi “iletici unsurlar” adı altında ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kavramlar: Göç, iç göç, itici-çekici güçler, Türkiye

Kaynakça

• ALGAN, NEŞE (1988), “ Adana İlinde Kentleşme: Kentleşmeyi Etkileyen Fak- törler ve Yarattığı Sorunlar “, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), ss.105-119.
• BOYER, G.G. and T.J. HATTON (1997), “Migration and Labour Market Integration in Late Nineteenth-Century England and Wales“, Economic History Review, L(4), pp.697-734.
• BROWN, L. and J.P. JONES (1985), “Spatial Variation in Migrant Processes and Deve lopment:A Costa Rican Example of Conventional Modeling Augmented by The Expansion Method”, Demography, 22(3), pp. 327-353.
• ÇELİK, FATİH (1999), Ekonomik Yönleriyle İç Göç Olgusu, Erciyes Ünv. Sosyal Bilimler Ens., Yayınlanmamış Y.Lisans Tezi, Kayseri.
• ÇELİK, FATİH (2000), “İç Göçlerin Fayda-Maliyet Yaklaşımı İle Analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16, ss. 231-246.
• ÇELİK, FATİH (2002), “İç Göçlerin Seçkinlik Yaklaşımı İle Analizi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, ss. 275-296.
• DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ (DİE) (Çeşitli Sayılar), Türkiye İstatis- tik Yıllığı.
• DİE (Çeşitli Sayılar), Haber Bülteni.
• DİE (1996), 1987-1994 Yıllarına İlişkin İller İtibariyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Sonuçları (Haber Bülteni), s. 4.
• DİE (1997a), Türkiye’ de Motorlu Kara Taşıtları İstatistikleri, s. 2.
• DİE (1997b), Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi 1996, Mersin.
• DİE (1998), Türkiye’de Tarımsal Yapı ve İstihdam (Ed.: T.Bulutay ), 582 s.
• DİE (2001), İstatistik Göstergeler 1923-1998.
• DİE (2002), 2000 Yılına İlişkin İller İtibariyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Sonuçları (Haber Bülteni).
• DİE (2003), 2000 Genel Nüfus Sayımı.
• DİE (2004a), Elektrik, Gaz ve Su İstatistikleri 2000-2001.
• DİE (2004b), Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2001-2002.
• DİE (2004c), 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri, Haber Bülteni.
• DOH, R. (1984), “ Interprovincial Migration in Turkey and Its SocioEconomic Background: A Correlation Analysis “, Nüfus Bilim Dergisi, 6, pp. 49- 61.
• DURA, CİHAN (1991),Türkiye Ekonomisi, Erciyes Ünv.Yay., Kayseri, 358s.
• ERDOĞMUŞ, ZEKİ (1989), “ Türkiye’de Kırdan Kente Göçün Sosyal Temel- leri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), ss. 97-108.
• FRIEDLANDER, D. (1992) , “ Occupational Structure, Wages and Migration in Late Nineteenth Century England and Wales“,Economic Development and Cultural Change, 40(2), p. 295-319.
• GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (1994), GAP Bölgesi Nüfus Hare- ketleri Araştırması (Özet), Ankara, 24s.
• GREENWOOD, M.J. (1985), “Human Migration: Theory, Models and Empiricial Studies”, Journal of Regional Science, 25(4), pp. 521-544.
• GÜR, T.H. ve E. URAL (2004), “Türkiye’ de Kentlere Göçün Nedenleri”, Ha- cettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), ss.23-38.
• LEE, E. S. (1966), “A Theory of Migration“,Demography,3(1), pp. 47-57.
• LEVENT, H. (2005), “Köye Dönüşün Faturası Ağır Oldu”, Tercüman, 06.06.2005.
• MUNRO, J. (1974), “Migration in Turkey”, Economic Development and Cultural Change, 22, pp. 634-653.
• NEWMAN, A.R.(1981), “ A Test of The Okun-Richardson Model of Internal Migration “,Economic Development and Cultural Change, 29(2), pp. 295-309.
• OBERAI, A. S. (1990), Migration, Urbanisation and Development, ILO, Geneva, 108 p.
• OKUN, B. and R.W. RICHARDSON (1961), ”Regional Income Inequality and Internal Population Migration “, Economic Development and Cultural Change, 9, pp. 128-143.
• ÖZDAĞ, ÜMİT (1995) , Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ve Doğu ve Gü- neydoğu Anadolu’dan Batı’ya Göç Edenlerde Kültürel Yapı ve Kültürel Kimlik Sorunu, Türk Metal Sen.Yayını, 461s.
• PARNWELL, MIKE (1993), Population Movements and The Third World, New York, 158 p.
• SAĞLIK BAKANLIĞI, İllere Göre Sağlık Çalışanları 2000, İnternet Adresi: www.saglik.gov.tr.istatistik. Erişim Tarihi: 22.07.2005.
• ŞAHİN, YUSUF (1998), “Squatter Settlements (Gecekondu) : A Common Phenomenon in Third World Urbanization”, Marmara Üniversitesi İk- tisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), ss. 295-310.
• ŞANLI, H. İ. (1973), “ Türkiye’de İç Göçler Uzaklık ve Yerleşme Büyüklü- ğü İlişkileri Üzerine : Potansiyel Çekim Modeli Çerçevesinde Sayı- sal Bir Deneme “, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi., ss. 81-98.
• TARİH VAKFI (TV) (1998), Türkiye’ de İçgöç: Sorunsal Alanları ve Araş- tırma Yöntemleri Konferansı (Bildiriler), 1998, İstanbul, 244 s.
• TÜMERTEKİN, E. (1970-1971), “Gradual Internal Migration in Turkey: A Test of Ravenstein’s Hypothesis “,Review of the Geographical Institute of the University of Istanbul,, 13, ss. 156-169.
• ÜÇDOĞRUK, Ş. (2002), “İzmir’deki İç Göç Hareketinin Çok Durumlu Logit Teknikle İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bi- limler Fakültesi Dergisi, 17(1),ss. 57-183.
• YAMAK, R. ve N. YAMAK (1999), “ Türkiye’de Gelir Dağılımı ve İç Göç “, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), ss. 16-28.
• YILDIRIM, Ayşe (1995), “Terör, Göçü Hızlandırdı”, Cumhuriyet, 16.05.1995, s.10.