6360 Sayılı Kanun’un Büyükşehir Belediyelerinin Bütçe Dengesi Üzerine Etkileri: Ordu ve Trabzon Büyükşehir Belediyeleri Örneği

Yıl 2021, Sayı: 60, 309 - 330, 25.12.2021

Gamze Çürüksulu Usta

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.934953

Öz

Bu çalışmada, 6360 sayılı Kanun ile getirilen değişiklikler ana hatlarıyla açıklandıktan sonra kanunun Türkiye genelinde büyükşehir belediyelerinin mali yapısına etkileri araştırılmaktadır. Ardından söz konusu kanunun Ordu ve Trabzon Büyükşehir Belediyelerinin bütçe dengesi üzerindeki etkileri ilgili belediyelerin faaliyet raporları ve Sayıştay raporları incelenerek analiz edilmektedir. Ayrıca, Ordu ve Trabzon Büyükşehir Belediyelerinin 2010-2019 yılları arasındaki gelir gider hesapları analiz edilerek 6360 sayılı Kanun öncesi ve sonrası istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunup bulunmadığı Wilcoxon işaretli sıralar testi ile sınanmaktadır. Ordu ve Trabzon Büyükşehir Belediyelerinin mali yapılarında giderek artan bozulmalar meydana gelirken özellikle kişi başı bütçe gelir-gider göstergeleri kanundan beklenilenin aksine olumsuz bir seyir göstermektedir. Bu sonuçların istatistiksel anlamlılığı Wilcoxon işaretli sıralar test istatistiği ile desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

6360 sayılı Kanun, Ordu ve Trabzon Büyükşehir Belediyeleri, Bütçe Dengesi, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi

The Impact of The Law No. 6360 on Budget Balance of Metropolitan Municipalities: The Case of Ordu and Trabzon Metropolitan Municipalitie

Öz

In this study, after an overall examination of Law No. 6360 its effects on the financial structures of metropolitan municipalities are evaluated. Next, the effects of the law on the budget balances of Ordu and Trabzon metropolitan municipalities are analyzed by examining the annual reports and Court of Accounts reports belong to the relevant municipalities. Moreover, the income and expense accounts of Ordu and Trabzon metropolitan municipalities between 2010-2019 are analyzed, and whether there was a statistical difference before and after Law No. 6360 was tested via the Wilcoxon signed ranks test. As a result of the law enforcement numbered 6360, it is determined that there are increasing deteriorations in the financial structures of Ordu and Trabzon metropolitan municipalities. It is observed that budget indicators, i.e., per capita income and expense show a negative course contrary to what is expected from the law. The significance of results is statistically tested and supported by the Wilcoxon signed ranks test statistics.

Anahtar Kelimeler

Law No. 6360, Ordu and Trabzon Metropolitan Municipalities, Budget Balance, Wilcoxon Signed Rank Test.

Kaynakça

• Adıgüzel, Ş. (2012). 6360 Sayılı Yasa’nın Türkiye’nin Yerel Yönetim Dizgesi Üzerine Etkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 6(3), 153-176.
• Arıkboğa, E. (2018). Yerinden Yönetim ve Merkezileşmiş Büyükşehir Sisteminde Yetkilerin Dağıtılması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 1-34. https://doi.org/10.14782/marusbd.412624
• Arıkboğa, Ü. (2016). Türkiye’de Belediyelerin Gelir Yapısı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13(33), 276-297.
• Biricikoğlu, H., Yalnızoğlu, Y. (2018). 6360 sayılı kanunun etkinlik-verimlilik ile hizmette yerellik ilkeleri açısından değerlendirilmesi: Kocaali ilçesinde yapılan bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 255—284.
• Çamdere, M. A., Genç, F. N. (2018). 6360 Sayılı Kanun’un Kamu Hizmetlerinin Sunumuna Etkisi: Denizli Büyükşehir Belediyesi Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 35-60. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.337096
• Görmez, A.H., Kızıltaş-Uzunali, E. (2019). Büyükşehir Belediyelerinin Mali Yapıları ve Bütçe Sürdürebilirliği: Antalya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1304-1315.
• Gül, H. Batman, S. (2014). Değişen Kentleşme Dinamikleri Karşısında 6360 Sayılı Yasanın İdari, Siyasi, Mali ve İktisadi Değerlendirilmesi, 12. KAYFOR Bildiriler Kitabı, Aydın, 322-335.
• Kazan, A. (2014). The Effects of The Law 6360 on The Financial Structures of Metropolitan Municipalities. Sayıştay Dergisi, 104, 88-106.
• Öner, Ş., Şahnagil, S. (2020). 6360 Sayılı Kanun’un Yönetsel Sonuçlarına Büyükşehir Belediye Meclis Üyelerinin Yaklaşımları: Balıkesir Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 648-664. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.702314
• Siverekli, E. (2015). Türkiye’de Merkezi Yönetim ile Belediyeler Arasındaki İlişki: Şanlıurfa Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 46, 21-42.
• Toksöz, F., Özgür, A.E., Uluçay, Ö., Koç, L., Atar, G., Akalın, N. (2009). Yerel Yönetim Sistemleri. İstanbul: TESEV Yayınları.
• Ulusoy, A., Akdemir, T. (2013). Mahalli İdareler, Teori-Uygulama-Maliye (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yalçın, A.Z., Gök, M. (2016). 6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Yasası’nın Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Mali Durumuna Etkisi: Balıkesir İli Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19(36), 687-723. https://doi.org/10.31795/baunsobed.662466
• Yetkin, Hayal (2013). Merkezi Yönetim ve Yerel Yönetim Arasındaki Mali İlişkide Belediyelerin Rolü: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi 5(2), 77-92.
• 6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr.
• 6360 sayılı Kanun gerekçesi, http://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0690.pdf.
• 6447 sayılı Kanun, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130322-2.htm.
• 04/04/2014 tarih ve 28962 sayılı yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140404-31.htm.
• 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr.
• 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, https://www.mevzuat.gov.tr.
• 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5779&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
• 674 sayılı kanun hükmünde kararname, https://www.mevzuat.gov.tr.
• 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun/ 4. Madde, https://www.mevzuat.gov.tr.
• Muhasebat Genel Müdürlüğü, Genel Yönetim Mali İstatistikleri, https://muhasebat.hmb.gov.tr/genel-yonetim-mali-istatistikleri.
• Ordu Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporları, https://www.ordu.bel.tr/Kurumsal/Plan-Program-Raporlar/12.
• Sayıştay Raporları, https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=103.
• Trabzon Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporları, https://www.trabzon.bel.tr/fck-sayfalar.aspx?id=4351.
• Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü, 2020; Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri, 2020, https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx
• Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporları, https://yerelyonetimler.csb.gov.tr/faaliyet-raporlari-i-88463