COVİD-19 PANDEMİSİ: NEOLİBERALİZMİN DÜŞÜŞÜ VE ULUS DEVLETİN YÜKSELİŞİ

Yıl 2023, Sayı: 65, 1 - 6, 31.08.2023

Omer Taylan , Ali Çiçek

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1255808

Öz

Covid-19 pandemisi ortaya çıktığı andan itibaren birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Bu sorunlara yönelik en büyük eleştirilerden biri de neoliberal politikalara sahip devletlerin uyguladıkları kamu
politikaları olmuştur. Özellikle 1980’lerde Amerika ve İngiltere’de iktidara gelen neoliberal hükümetler; kamu yararını önceleyen politikalardan vazgeçtiklerini, serbest piyasa mekanizmasına geçiş
yaptıklarını, minimum devlet anlayışını benimsediklerini açıklamışlardır. Bundan dolayı neoliberal hükümetler; toplumun zayıf kesimlerini koruyan, sosyal eşitliği sağlayan, piyasaya müdahale eden,
mal ve hizmetleri sunan devletin hantal ve güçsüz olduğunu ileri sürmüşlerdir. Bu iddiaların Covid-19 pandemisiyle zayıf kaldığı ve böylelikle devletin korumacı, düzenleyici ve müdahaleci özelliğine
daha çok ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Bir başka deyişle Covid-19 pandemisi, neoliberal sistemin kapsayıcılıktan yoksun, vatandaşlara müşteri gözüyle bakan ve devlete biçilen rolü minimal bir alana hapseden anlayışın ciddi manada eleştirilmesine yol açmıştır. Ulus devlet paradigmasına geri dönüş, neoliberal sistemin kriz zamanlarında meydana getirdiği habis sorunlara bir çözüm iddiası taşımıştır. Çalışma bu kapsamdan hareketle neoliberal politikaların eleştirisini ve ulus devletin gerekliliği fikrini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Covid 19 Pandemisi, Neoliberalizm, Ulus Devlet.

COVID 19 PANDEMIC: THE FALL OF NEOLIBERALISM AND THE RISE OF THE NATION STATE

Öz

From the moment it emerged, the Covid-19 pandemic has caused many problems. One of the biggest criticisms towards these problems has been the public policies implemented by states with neoliberal policies. Especially in the 1980s, the neoliberal governments that came to power in the United States and England announced that they abandoned the policies that prioritized the public interest, switched to the free market mechanism and adopted the minimum state approach. Therefore, neoliberal governments have argued that the state mechanism that protects the weaker sections of society, ensures social equality, intervenes in the market, and provides goods and services is cumbersome and weak. It has been observed that these claims have remained weak with the Covid19 pandemic. In other words, the Covid-19 pandemic has led to serious criticism of the neoliberal system’s approach that lacks inclusiveness, treats citizens as customers, and confines the role assigned to the state to a minimal area. The return to the nation-state paradigm claimed to be a solution to the malignant problems that the neoliberal system created in times of crisis. In this context, the study deals with the criticism of neoliberal policies and the idea of the necessity of the nation-state.

Anahtar Kelimeler

Covid 19 pandemic, neoliberalism, nation-state.

Kaynakça

• Akalın, U. S. (2009). Neoliberal İktisadın Gelişimi Üzerine Kısa Bir Not. Gülistan Akalın ve Uğur Selçuk Akalın (Ed.). Neoliberal İktisadın Marksist Eleştirisi içinde (s. 9-21). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Arslan, M. (2022). Pandeminin Kent İnovasyonuna Katkısı. Ayşegül Mengi (Ed.). Pandemi Sürecinde Dirençli Şehirler içinde (s. 351-360). Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yayınları: Kocaeli.
• Aslan, S. (2021). Covid 19 salgınının küreselleşmeye ve ulus devletlere etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 1735-1752.
• Aslan, S. ve Taylan, Ö. (2021). Covid 19 Pandemisi ve Dijital Teknolojilerin Dönüşümü. M. Emin Kurt, Ömer Taylan, Ahmet Vedat Koçal ve Oktay Tatlıcıoğlu (Ed.) Covid-19 Pandemisinin Sosyal Bilimlerdeki Yansımaları içinde (s.18-24). Ankara: Astana Yayınları.
• Ayman Güler, Birgül (2005). Yeni sağ ve devletin gelişimi (2. Baskı). İstanbul: İmge Yayınları.
• Berktay, F. (2014). Liberalizm: Tek Bir Pozisyona İndirgenmesi Olanaksız Bir İdeoloji. H. Birsen Örs (Ed.) 19. Yüzyıldan 20. Yüzyılda Modern Siyasal İdeolojiler içinde (s.47- 114). İstanbul: İstanbul Bilgi Yayınları.
• Birdsall, N. ve Fukuyama, F. (February 16, 2011). The post-washington consensus. Erişim adresi https://www.foreignaffairs.com/articles/2011-02-16/post-washingtonconsensus.
• Dama, N. (2021). Covid 19 Salgınıyla Sosyal Refah Devleti Uygulamalarının Dönüşümü, Murad Tiryakioğlu (Ed.). Afetlerle Yoksullaşma: Salgınlar, Göler ve Eşitsizlikler içinde (ss. 243-264). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Duman, M. Z. (2022). Covid 19 salgını, neoliberalizm ve devletin değişen rolü. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 18(1), 1-31.
• Durgun, Ş. (2018). Modernleşme ve siyaset. Ankara: A Kitap.
• Erdoğan, M. (2018). Özgürlük hukuk ve demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Fukuyama, F. (2020). The pandemic and political order. Foreing Affairs, 99(4), https:// www.foreignaffairs.com/articles/world/2020-06-09/pandemic-and-political-order.
• Gilpin, R., ve Gilpin, J. M. (1987). The political economy of ınternational relations. Princeton: Princeton University Press.
• Gözler, K. (2019). Türk anayasa hukuku dersleri (23. Baskı). Bursa: Ekin Yayınları.
• Hobbes, T. (2017). Leviathan (15. Baskı). Çev. Semih Lim. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
• İmga, O. ve Ayhan, U. (2020). Kovid-19 Salgını ve Sonrası Devlet, Demokrasi ve Güvenlik. İmga, O. ve Ayhan, U. (Ed.). Kovid-19 Salgını ve Sonrası Toplum, Devlet ve Küresel Sistem içinde (s. 83-117). Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• İnaç, H. ve Demiray, M. (2004). Siyasal bir ideoloji olarak neo-liberalizm. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 163-184.
• İnsel, A. (2011). Neo-liberalizm hegemonyanın yeni dili. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Joseph, E. S. (2014). Eşitsizliğin bedeli: bugünün bölünmüş toplumu geleceğimizi nasıl tehlikeye atıyor?, Çev. Ozan İşler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kocabaş, A. (2020). Covid 19 Pandemisinde Sosyal Belirleyiciler ve Eşitsizlik. Kolektif (Ed.). Covid 19 Pandemisi ve Sağlığın Sosyal Bileşenleri içinde (s. 5-24). Ankara: Türk Toraks Derneği Covid19 E-Kitapları Serisi.
• Marshall, T. H. ve Bottomore, T. (2000). Yurttaşlık ve toplumsal sınıflar. Çev. Ayhan Kaya. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Özkazanç, A. (2011). Neoliberal tezahürler: vatandaşlık, suç, eğitim. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Raico, R. (2018). What is classical liberalism. Erişim adresi https://mises.org/library/ what-classical-liberalism.
• Rosanvallon, P. (2004). Refah devletinin krizi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Sallan Gül, S. (2004). Sosyal devlet bitti, yaşasın piyasa!. İstanbul: Etik Yayınları.
• Somel, A. (2016). Bir kamu politikası olarak post-neoliberalizm. Mülkiye Dergisi, 40(1), 209-236.
• Şaylan, G. (2003). Değişim, küreselleşme ve devletin yeni işlevi. Ankara: İmge Yayınları.
• Turan, Abdullah (2022). 20 Yıllık iktidarın bir muhasebesi: Ak parti ve milliyetçilik. Eğitim Yayınevi: Ankara.
• Wallerstein, I. (2013). Halklığın İnşası: Irkçılık, Milliyetçilik ve Etniklik. E. Balibar ve I. Wallerstein (Ed.). (N.Ökten, Çev.). Irk Ulus Sınıf Belirsiz Kimlikler içinde, (s. 91-108). 3. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Wallerstein, I. (2016). Tarihsel kapitalizm. Çev. Necla Alpay. İstanbul: Metis Yayınları.
• Weber, M. (2004). Sosyoloji yazıları. Çev. Taha Parla. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yayla, A. (2005). Siyasi düşünce sözlüğü (4. Baskı). İstanbul: Adres Yayınları.
• Yılmaz, A. (2016). Çağdaş siyasal akımlar (3. Baskı). İstanbul: Vadi Yayınları.
• Yılmaz, V. (2021). Siyaset Sağlık Politikaları ve Sağlık Bakım Sistemleri: Pandemiyle Etkin Mücadelenin Belirleyenlerine İlişkin Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme, Murad Tiryakioğlu (Ed.). Afetlerle Yoksullaşma: Salgınlar, Göler ve Eşitsizlikler içinde (ss. 29-56). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları