Crisis of Hegemonic Manhood and Masculinity Forms in New Turkish Cinema

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 24, 24.01.2020

Doğan Aydoğan

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.543218

Cited By: 4

Öz

Studies focusing on the narratives of cinema after 1990 have found that the crisis of
masculinity appears to be an important problem in this narratives. In the conditions which
hegemonic masculinity and crisis discussed due to sociological transformation; cinema
narrations have also brought the masculinity problem to the center. This study debates
the conflict that emerged in the narratives after 1990 with a continuity of narratives of
modernization process. While the conflict existing in traditional narratives is shaped by
patriarchal ideology considering the position of woman in terms of tradition, religion,
homeland and family, in the narratives after 1990 the position of women in narratives
became inextricable in relation to such social concepts. In these narratives, where the
position of women cannot be addressed by referring to a meta-narrative, the position of
men and masculinity appear as a significant problematic.
Produced texts contains some thematic reiterations in this context. The presentation of
male character as an anti-hero and negative subject, the death of the character or openended narration is a significant tendency in these texts because of the story cannot be
closed with traditional methods. The production of narratives that do not threaten male
identity by denying time and space against the instability experienced in the present time
and space appears as an important tendency. On the other hand it becomes evident in
the narrations consist in present time and space; stories without women, enmity against
women or woman such as an object of desire. In addition, male solidarity and the search
for the father, the silence of male characters who are not or unable to speak and the
multifaceted violence produced by these men are an important theme that repeats in
these films. Although the narratives argues masculinity discourse in central to the stories
it is seen that the stories continues to be male centered. In addition, it is seen that the
concepts of gender and masculinity are positioned as a meta-principle that determines
the subjects of narratives spreading to different fields.

Anahtar Kelimeler

Hegemonic Masculinity, New Turkish Cinema, Gender, Sociology

Hegemonik Erkeklik Krizi ve Yeni Türk Sineması’nda Erkeklik Halleri

Öz

1990 sonrası sinema anlatılarına odaklanan çalışmalar, bu anlatılarda “erkeklik krizinin”
önemli bir sorun olarak belirdiğini tespit etmektedir. Sosyolojik dönüşüme bağlı olarak
hegemonik erkekliğin ve krizinin tartışıldığı koşullarda, sinema anlatıları da erkeklik
sorununu merkezine taşımıştır. Bu çalışma 1990 sonrası anlatılarda ortaya çıkan
çatışmayı modernleşme süreci anlatıları ile bir süreklilik içinde ele almaktadır. Geleneksel
anlatılarda var olan çatışma ataerkil ideoloji’nin kadın konumunu gelenek, din, vatan
ve aile gibi kavramlarla ele alması ile şekillendirilirken, 1990 sonrası anlatılarda kadın
konumu bu tür toplumsal kavramlarla ilişki içinde ele alınamaz hale gelmiştir. Kadın
konumunun bir üst anlatıya başvurarak ele alınamadığı bu anlatılarda erkeklerin konumu
ve erkeklik belirgin bir sorunsal olarak karşımıza çıkmaktadır.
Üretilen metinler bu bağlamda bazı tematik bütünlükler üretmektedir. Erkek karakterin
bir anti kahraman ve negatif özne olarak sunumu, öykünün geleneksel söylemlerle
kapatılamayışına karşılık karakterin ölümü ya da açık uçluluk bu metinlerde belirgin
bir eğilimdir. Şimdiki zaman ve buradaki mekânda yaşanan istikrarsızlığa karşı zaman
ve mekânı yadsıyarak erkek kimliğini tehdit etmeyen anlatıların üretilmesi önemli bir
eğilim olarak belirmektedir. Buna karşı şimdiki zaman ve mekânı konu edinen metinlerde
anlatıların kadınsızlaşması, kadın düşmanlığı ya da kadının salt arzu nesnesi olarak ele
alınması belirginleşmektedir. Ek olarak erkek dayanışması ve babanın aranışı, susan ya da
konuşamayan erkek karakterlerin çoğalması ve bu erkeklerin ürettiği çok yönlü şiddet bu
filmlerde tekrar eden önemli bir motiftir. Öykülerin merkezini erkekliğe yönelik bunalım
söylemleri alsa da öykülerin erkek merkezli olmaya devam ettiği görülmektedir. Ek olarak
cinsiyet ve erkeklik kavramlarının, anlatılarda farklı alanlara yayılan konuları belirleyen
bir üst-ilke şeklinde konumlandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hegemonik Erkeklik, Yeni Türkiye Sineması, Toplumsal Cinsiyet, Sosyoloji

Kaynakça

• Akbulut, H. (2005). Nuri Bilge Ceylan Sinemasını Okumak. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Arslan, M. M. (2010). Yeşim Ustaoğlu Su, Ölüm ve Yolculuk. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Atay, T. (2004). “Erkeklik” en çok erkeği ezer. Toplum ve Bilim(101), 11-30.
• Avcı, Y. (2009). Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde “Otoriter Modernleşme” ve Kadının Özgürleşmesi Meselesi. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 21(21), 1-18.
• Barutçu, A. (2015). Bir erkeklik stratejisi: özel alanda eril suskunluk. Fe Dergi, 7(1), 131- 145.
• Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. (S. O. Çavuş, Çev.) İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Berger, J. (2014). Görme Biçimleri. (Y. Salman, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Berktay, F. (2010). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım. (D. F. Şannan ve A. G. Berkkurt, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Castel, R. (2017). Ücretli Çalışmanın Tarihçesi. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Colin, G. D. (2006). Kadın, İslam ve Sinema. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Delice, S. (2012). ‘Zen-dostlar Çoğalıp Mahbûblar Azaldı’: Osmanlı’da Toplumsal Cinsiyet, Cinsellik ve Tarihyazımı. C. Çakırlar ve S. Delice içinde, Cinsellik Muamması: Türkiye’de Queer Kültür ve Muhalefet (s. 329-363). İstanbul: Metis Yayınları.
• Demiray, E. (1999). Türk Sineması’nda 1960-1990 Yılları Arasında Çekilmiş Filmlerde Kentsel Aile . Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Demren, Ç. (2019, 9 11). Erkeklik, ataerkillik ve iktidar ilişkileri. Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi: http://www.huksam.hacettepe. edu.tr/Turkce/SayfaDosya/erkeklik_ataerklik.pdf adresinden alındı
• Elmacı, T. (2012). Gemide ve Bornova Bornova Filmleri Bağlamında Yeni Türk Sineması’nda Antikahramanın Yükselişi. Selçuk Üniversitesi İletişim FAkültesi Akademik Dergisi , 7(2), 168-181.
• Fiske, J. (2013). İletişim Çalışmalarına Giriş. (S. İrvan, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Han, B.-C. (2015). Şiddetin Topolojisi. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Işın, E. (2006). Tanzimat Ailesi ve Modern Adab-ı Muaşeret. H. İnalcık ve M. Seyitdanlıoğlu içinde, Tanzimat (s. 405-418). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Kabadayı, L. (2013). Film Eleştirisi: Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kahraman, H. B. (2010). Cinsellik Görsellekik Pornografi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Keyder, Ç. (2004). Ulusal Kalınmacılığın İflası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Yaşam. İstanbul : Metis Yayınları.
• Maral, E. (2004). İktidar, erkeklik ve teknoloji. Toplum ve Bİlim(101), 127-143.
• Mead, G. H. (2017). Zihin, Benlik ve Toplum. Ankara: Heretik Yayınları.
• Moran, B. (2017). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mulvey, L. (1989). Görsel Haz ve Anlatı Sineması. Visual and other pleasures, 14-26.
• Oktan, A. (2008). Türk Sinemasında Hegemonik Erkeklikten Erkeklik Krizine: Yazı-Tura ve Erkeklik Bunalımının Sınırları. Selçuk Üniversitesi iletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(2), 152-166.
• Onur, H. ve Koyuncu, B. (2004). “Hegemonik” erkekliğin görünmeyen yüzü: Sosyalizasyon sürecinde erkeklik oluşumları ve krizleri üzerine düşünceler. Toplum ve Bilim(101), 31-49.
• Ortaylı, İ. (2014). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özenç, T. B. (2011). Nuri Bilge Ceylan Sinemasında Bedene Üç Maymun›un Perspektifinden Bakış: “Sadelikten Başka Sığınak Yok...“. Birikim Dergisi(268-269), 24-28.
• Özizmirli, G. (2011). Orta Sınıf «Hikayeleri». Birikim(268-269), 18-23.
• Parla, J. (2009). Babalar ve Oğullar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Paşa, A. C. (1980). Ma’ruzat. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Pekerman, S. (2012). Film Dilinde Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ritzer, G. ve Stepnisky, J. (2014). Ssoyoloji Kuramları. (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Roper, J. (2005). Symmetrical Communication: Excellent Public Relations or a Strategy for Hegemony? Journal Of Public Relations Research, 17(1), 69-86.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (1997). Politik Kamera . İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, G. (2005). Modern Kültürde Çatışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Suner, A. (2005). Hayalet Ev. İstanbul: Metis Yayınları.
• Tekeli, İ. (2006). 19. Yüzyılda İstanbul Metropol Alanının Dönüşümü. H. İnalcık ve M. Seyitdanlıoğlu içinde, Tanzimat (s. 381-392). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Ulusay, N. (2004). Günümüz Türk Sinemasında “erkek filmleri”. Toplum ve Bilim(101), 144-161.