Nefret Söyleminin İnşasında Sosyal Medyanın Rolü: Ekşi Sözlük Örneği

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 1383 - 1408, 24.07.2020

Hüseyin Yaşa , Onur Öksüz

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.713467

Cited By: 3

Öz

Gündelik hayat içerisinde çeşitli nefret söylemlerinin yoğun olarak üretildiği ve bu söylemlerin farklı mecralarda özellikle de sosyal medya ortamlarında paylaşılmasıyla yeniden üretildiği söylenilebilir. İnteraktif bir yapıya sahip olan sosyal medya, bu özelliğinden dolayı nefret söylemlerinin paylaşılmasına ve konuyla ilgili yorumların hızlı bir şekilde yayılmasına olanak sağlamaktadır. Bu çalışmada, sosyal medya ve nefret söylemi ilişkisini incelemek amacıyla çok kullanılan sosyal medya platformlarından biri olan Ekşi Sözlük’te üretilen ve dolaşıma sokulan nefret söylemi ele alınmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın örneklemi olarak belirlenen Ekşi Sözlük’te yer alan “Suriyeli Sığınmacılar” başlığı altında kullanıcıların önyargıları, hoşnutsuzlukları ve tahammülsüzlüklerinin yanı sıra bir arada yaşamayı yok eden, başkalarının haklarına müdahalede bulunmayı ve adaletsizlikleri teşvik eden yorumların hangi biçimlerde ifade edildiğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla sözü edilen başlık altında yazılan 3200 entry’nin %10’u çalışmaya dahil edilerek Şükela Modu altındaki 320 entry içerik analizi yöntemiyle kategorize edilerek çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, “katılımcı sözlük” ağları arasında en çok kullanıcı sayısına sahip olan Ekşi sözlük platformunda yer alan entry’lerin, yabancı ve göçmenlere yönelik nefret söylemlerinin oluşturulmasına ve bunun kullanıcılar arasında etkileşimli bir şekilde yayılmasına yol açtığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İletişim, Sosyal Medya, Nefret Söylemi Ekşi Sözlük, İçerik Analizi

The Role of Social Media in the Construction of Hate Speech: Case of Ekşi Sözlük

Öz

It can be said that continuous hate speech is produced intensely in daily life and is reproduced by sharing them on different media, especially on social media. In this study, the hate speech that is produced and circulated on Ekşi Sözlük (one of the most used social media platforms) is investigated. In this context, the title of “Syrian Refugees” on Ekşi Sözlük is determined as the sample of the study. Under this title, it is aimed to reveal how users express their prejudices, discontent, and intolerance, as well as comments that destroy coexistence, promote interference with the rights of others and injustice. For this purpose, 10% of the 3200 entries written under this title were chosen, and 320 entries under the Şükela Mode were categorised and analysed by the content analysis method. According to the findings of the study, it is concluded that the entries on the Ekşi Sözlük platform, which has the highest number of users among the “participant dictionary” networks, lead to the creation of hate speech for foreigners and immigrants and the dissemination of hate speech among users interactively.

Anahtar Kelimeler

Communication, Social Media, Hate Speech, Ekşi Sözlük, Content Analysis

Kaynakça

• Akova, S., ve Kantar, G. (2020). Kültürlerarası İletişim Bağlamında Nefret Söylemi ve Christchurch Kenti Cami Saldırıları Örneklemi Üzerinden Bir Söylem Analizi Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20(1), 245-260.
• Alğan, T. C., ve Şensever, F. L. (2010). Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 yıl 10 Örnek. İstanbul: Sosyal Değişim Derneği.
• Aslan, Z., Gelişli, N., ve Barak, R. (2013). Medyada nefret söylemi ve ayrımcı dil: Eylül-Aralık 2013 raporu.
• Ataman, H. (2012). Nefret Suçlarını Farklı Yaklaşımlar Çerçevesinden Ele Almak: Etik, Sosyo-Politik ve Bir İnsan Hakları Problemi Olarak Nefret Suçları. Y. İnceoğlu (Ed.), Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde (s. 47-80). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Aygül, E. (2013). Yeni Medyada Nefret Söyleminin Üretimi: Bir Toplumsal Paylaşım Ağı Olarak Facebook Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bilge, R. (2016). Sosyal Medyada Nefret Söyleminin İnşası ve Nefret Suçlarına İlişkin Yasal Düzenlemeler. Yeni Medya E- Dergi(1), 1-13.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü: Kavramlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Baǧlam.
• Binark, M. (2010). Nefret Söyleminin Yeni Medya Ortamında Dolaşıma Girmesi ve Türetilmesi. T. Çomu (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi içinde (s. 11-54) İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Binark, M., ve Bayraktutan, G. (2013). Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Binark, M., ve Çomu, T. (2013). Yeni Medya Ortamlarında Nefret Söylemi. M. Çınar (Ed.), Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar Mecralar Tartışmalar içinde (s. 199-216). İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Bolgün, C., ve Uçan, G. (2020). Birlikte Yaşamak Mümkün Mü?: Okur Yorumlarında “Suriyeli Sığınmacı” Söyleminin İnşası Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 250-269.
• Cohen‐Almagor, R. (2011). Fighting hate and bigotry on the Internet. Policy ve Internet(3), 1-26.
• Çayır, K. (2010). Ayrımcılığın Sosyolojisi ve Türkiye Toplumu. In A. Ç. v. A. B. Yıldırım (Ed.), Nefret Suçları ve Nefret Söylemi içinde (s. 45-54). İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Çoban, S. (2009). Medya, Milliyetçilik ve Öteki. In B. Çoban (Ed.), Medya Milliyetçilik Şiddet içinde (s. 63-72). İstanbul: Su Yayınları.
• Doğu, B. (2010). Sanal Nefret Pratikleri: İnternet’te Nefret Söylemi ve Karşı Örgütlenmeler. In T. Çomu (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi içinde (ss. 223-252). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Erdura, D. A., ve Ozgunlub, F. (2019). Çalışma Yaşamında Ayrımcılık: LGBT+ Bireylere Yönelik Nitel Bir Araştırma Business and Economics Research Journal, 11(2), 479- 494.
• İnceoğlu, A. A. (2012). Nefret Suçu Kavramı ve Türk Ceza Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi. In Y. İnceoğlu (Ed.), Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde (s. 103-120). İstanbul: : Ayrıntı Yayınları.
• İnceoğlu, Y. (2013). Tartışmalı Bir Kavram: Nefret Söylemi. M. Çınar (Ed.), Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar Mecralar Tartışmalar içinde (s. 75-92). İstanbul Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• İnceoğlu, Y., ve Sözeri, C. (2012). Nefret Suçlarında Medyanın Sorumluluğu: “Ya Sev Ya Terk Et Ya Da…”. Y. İnceoğlu (Ed.), Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları içinde (s. 23-39). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İnceoğlu, Y. G., ve Çomak, N. A. (2009). Metin çözümlemeleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Karadeniz, S. (2012). Nefret Söylemi Kapsamında Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Galatasaray Üniversitesi, İstanbul. Karaduman, M., ve Akbulutgiller, B. (2015). Yeni Medyada Nefret ve Ayrımcı Söylem: Gazetelerin Twitter Hesapları Üzerine Bir Analiz. Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongresi, İstanbul.
• Karan, U. (2013). Nefret Söylemi ve Yakından İlişkili Diğer Kavramlar: Ayrımcılık, Nefret Suçu ve Hakaret. M. Çınar (Ed.), Medya ve Nefret Söylemi Kavramlar Mecralar Tartışmalar içinde (s. 95-129). İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Kaya, B. (2005). Medyanın Sivil İtaatsizlik Olgusuna Yaklaşımı (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kınık, B. N. B. (2013). What is Wrong with hate Speech: Reflection on Political Theory, Legal Regulations and Turkish Case (Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü Yurttaşlık, (A. Yılmaz, Çev.). . İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Lull, J. (2001). Medya, İletişim, Kültür (N. Güngör Çev.). İstanbul: Vadi Yayınları.
• Öğülmüş, S. (1991). İçerik Çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(1), 213-228.
• Öztekin, H. (2015). Yeni Medyada Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük Örneği. Journal of International Social Research, 8(38), 925-936.
• Öztekin, H., ve Öztekin, A. (2020). Dijital Oyunlarda Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil: Agar.io Örneği. Turkish Studies - Social Sciences Dergisi, 15(1), 533-558.
• Pandır, M., Efe, İ., ve Paksoy, A. F. (2015). Türk Basınında Suriyeli Sığınmacı Temsili Üzerine Bir İçerik Analizi. Marmara İletişim Dergisi 24, 1-26.
• Sabah Çelik, Ş. (2019). Futbol Taraftarlığı ve Nefret Kavramlarının Marka Nefreti Kapsamında Ele Alınması: Ankaragücü Taraftarlarının Beşiktaş Nefreti. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 321-355.
• Söğüt, F. (2020). İnternet Sözlüklerinde Mekânsal Ötekileştirme Üzerine Bir Araştırma: Ekşi Sözlük’te Esenyurt Başlığı Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gfider), 8(1), 45-68.
• Sürgevil, O. (2008). Farklılık Kavramına ve Farklılıkların Yönetimine Temel Oluşturan Sosyo-Psikolojik Kuramlar ve Yaklaşımlar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(20), 111-124.
• Talimciler, A. (2012). Ötekine Yönelik Nefretin Fark Edilmediği ya da Kanıksandığı Alan: Türkiye’de Futbol Medyası. Y. İnceoğlu (Ed.), Nefret Suçları ve/veya Nefret Söylemi içinde (s. 247-288). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Uluç, G. (2009). Medya ve Oryantalizm Yabancı, Farklı ve Garip… Öteki. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Weber, A. (2009). Nefret Söylemi El Kitabı (M. Çulhaoğlu Çev.). . Strazburg: Avrupa Konseyi.
• Yanıkkaya, B. (2009). Gündelik Hayatın Korkusu, Görsel Şiddet Suretinde: Öteki. B. Çoban (Ed.), Medya Milliyetçilik Şiddet içinde. İstanbul: Su Yayınları.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F. (2008). Avrupa Birliği’nde Irkçılık Ve Yabancı Düşmanlığı İle Mücadele(Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, S. H. (2013). Siyasal Nefret Söylemi ve Medya: Haberden Söyleme Kısa Bir Yolculuk. Konya: Literatürk Yayınları.
• İnternet Kaynakları Binark, M., ve Çomu, T. (2012). Sosyal Medyanın Nefret Söylemi İçin Kullanılması İfade Özgürlüğü Değildir, Erişim adresi: https://yenimedya.wordpress. com/2012/01/20/ sosyal-medyaninnefret-soylemi-icinkullanilmasi-ifade ozgurlugu degildir/, (Erişim tarihi: 01.02.2020.)
• TDK’daki nefret tanımı için. TDK, Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr (Erişim tarihi: 10.01.2020).