A Critic-Writer and Translator with his Habitus, Cultural and Symbolic Capital: Nurullah ATAÇ

Yıl 2022, , 1 - 24, 29.06.2022

Ümmügülsüm Albiz

https://doi.org/10.32704/erdem.2022.82.001

Öz

In this study, Nurullah Ataç, one of the important writers, translators
and critics of the Republican era, is the subject of research with
all his aspects. When focusing especially on his translator identity,
it is also necessary to analyze Nurullah Ataç’s author and critic
identities, which feed his translatorship. Within the scope of Pierre
Bourdieu’s theory of Habitus and Capital, Ataç’s identity as a critic,
writer and translator is examined. Because these identities, which are
connected to each other by an invisible bond, become visible with
Ataç’s habitus, cultural and symbolic capital. Although habitus shows
individual characteristics, cultural capital and associated symbolic
capital also have variable characteristics according to the individual.
It is not possible to expect these notions to be the same and equal
in every individual. As the dominant factors in the background that
provide the formation of existing notions have variable characteristics
according to the individual, family and millieu, each individual has to
be evaluated separately in terms of these concepts.
The concept of habitus, which has a very important place in Bourdieu’s
theory of social field, is based on Aristotle’s concept of hexis,
which was acquired through education and includes the behaviors
and attitudes of the individual. Bourdieu feeds the habitus theory
with the essence of the concept of hexis, but he creates a complete
theoretical background and expands the content of the concept taken
from Aristotle. Habitus is a flexible, changeable and transferable
tendency that occurs when the individual starts to socialize and his
/ her individual characteristics are nourished from the field and the
environment. On the other hand, the theory of capital, is taken from
the concept of capital, which is used in determining the positions of
individuals, economically based by Karl Marx, with each other in
the social plane. It is possible to analyze the individual’s capital in
economic, cultural and symbolic contexts. Concepts of capital mostly
feed each other by transforming into each other. The transformation of
economic capital into cultural capital, and sometimes, cultural capital
into economic capital is possible. Ultimately, any of these capitals are
transformed into symbolic capital.
Examining Ataç’s especially the translator and author identities
within the scope of this theory of sociology provides important data to
analyze his habitus characteristics, cultural and symbolic capital. The
fact that Ataç’s habitus started to take shape within his family from
the moment he was born, his family members have an intellectual
accumulation, and Nurullah Ataç, by using the opportunities of his
father Ata’s economic capital, firstly obtained cultural capital and
then economic capital, constitute important analysis data for this
study. The impacts of Ataç’s habitus, cultural and symbolic capital
on his translation and authorship are examined in the light of these
theoretical approaches.

Anahtar Kelimeler

Translator, writer, habitus, cultural capital, symbolic capital, Nurullah Ataç

Habitusu, Kültürel ve Sembolik Sermayesiyle Eleştirmen-Yazar ve Çevirmen: Nurullah ATAÇ

Öz

Cumhuriyet döneminin önemli yazar, çevirmen ve eleştirmenlerinden
biri olan Nurullah Ataç, mevcut çalışmada tüm yönleriyle
araştırılmaktadır. Çalışma kapsamında Nurullah Ataç’ın özellikle
çevirmen kimliği üzerinde durmak amaçlanmaktadır. Ataç’ın
çevirmenliğini besleyen yazar ve eleştirmen kimliklerini de analiz
etmek, çevirmenliğini anlamak açısından oldukça önemlidir. Pierre
Bourdieu’nün habitus ve sermaye kuramı kapsamında Ataç’ın
eleştirmen, yazar, çevirmen kimlikleri incelenmektedir. Zira birbirine
görünmez bir bağ ile bağlı olan bu kimlikler, Ataç’ın habitusu, kültürel
ve sembolik (simgesel) sermayesi ile görünür bir hâl almaktadır.
Her ne kadar habitus, bireye özgü özellikleri ifşâ ediyor ise kültürel
sermaye ve bununla bağıntılı olarak sembolik sermaye de bireye
göre değişken özellikler taşımaktadır. Bu nosyonların her bireyde
aynı ve eşit düzeyde olmasını beklemek mümkün değildir. Mevcut
nosyonların oluşumunu sağlayan arka alandaki başat faktörler, bireye,
ailesine ve yaşam çevresine göre değişken nitelikler taşıdığı için, her
birey bu kavramlar açısından ayrı bir değerlendirmeye tabii tutulmak
durumundadır.
Bourdieu’nün sosyal alan kuramında çok önemli bir konuma
sahip olan habitus kavramı, kökende Aristoteles’in eğitimle
kazanılmış, bireyin davranış ve tutumlarını içeren heksis kavramına
dayanmaktadır. Bourdieu habitus kuramını, heksis kavramının
özü ile beslemektedir ama tam bir kuramsal alt yapıyı kendisi
oluşturmaktadır ve Aristoteles’ten aldığı kavramın içeriğini
genişletmektedir. Habitus, bireyin sosyalleşmeye başlamasıyla
bireysel özelliklerinin alandan ve çevreden beslenmesi ile oluşan
esnek, değişken, aktarılabilir eğilimlerdir. Sermaye kuramı ise Karl
Marx’ın iktisat temelli oluşturduğu, bireylerin sosyal düzlemde
birbirleri ile olan konumlarının tespit edilmesinde işe yarayan sermaye
kavramından alınmıştır. Bireyin sermayesini ekonomik, kültürel ve
sembolik bağlamda analiz etmek mümkündür. Sermaye kavramları,
çoğu zaman birbirine dönüşerek birbirini beslemektedir. Ekonomik
sermayenin kültürel sermayeye, kültürel sermayenin ise kimi zaman
ekonomik sermayeye dönüşümü muhtemeldir. En nihayetinde ise
bu sermayelerin herhangi birisi sembolik sermayeye dönüşmektedir.
Kişinin geçmişten kazandıklarının kişisel özelliklerine yansıması
ve dış görünüşünden konuşmasına kadar edindiği her şey, sembolik
sermayenin içeriğini oluşturmaktadır. Bu yüzden sembolik sermaye,
en çok habitusla bağlantılı olmakla birlikte kültürel sermaye ile de
ilişkilendirilebilir.
Ataç’ın bilhassa çevirmen ve yazar kimliklerini, bu sosyoloji kuramı
kapsamında incelemek, onun habitus özelliklerini, kültürel ve
sembolik sermayesini, analiz etmek için önemli veriler sağlamaktadır.
Ataç’ın habitusunun doğduğu andan itibaren ailesi içinde şekillenmeye
başlaması, aile bireylerinin entelektüel birikimlerinin olması,
babası Ata Bey’in ekonomik sermayesinin imkânlarını kullanarak
Nurullah Ataç’ın önce kültürel sermaye daha sonra ekonomik
sermaye edinmesini sağlaması, çalışma açısından önemli analiz
verileri oluşturmaktadır. Ataç’ın habitusunun, kültürel ve sembolik
sermayesinin çevirmenliği ve yazarlığı üzerinde bıraktığı etkiler, bu
teorik yaklaşımların ışığında incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevirmen, yazar, habitus, kültürel sermaye, sembolik sermaye, Nurullah Ataç

Kaynakça

• Akbal, Oktay (2011). “Ataç’ı Anarken”, içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara.
• Ataç, Nurullah (2011). “Ben” içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara.
• Ataç, Nurullah (1947). “Dil Devrimi”, Memleket, 26. IX.1947,ATAÇ, Söyleşiler, Dizdaroğlu, Hikmet (1962), Ataç, Ataç Üzerine- Hikmet Dizdaroğlu; Nurullah Ataç Bibliyografyası- Sami N. Özerdim, Ankara Üniversitesi Basımevi, TDK Yayınları.
• Ataç, Nurullah (1947). “Söz Arasında”, Ulus,13.XI. 1947, ATAÇ, Söyleşiler içinde Dizdaroğlu, Hikmet (1962), Ataç, Ataç Üzerine- Hikmet Dizdaroğlu; Söyleşiler- Nurullah Ataç; Nurullah Ataç Bibliyografyası- Sami N. Özerdim, Ankara Üniversitesi Basımevi, TDK Yayınları.
• Arı, Sevinç (2014). Çeviri Sosyolojisi, Aylak Adam Kültür Sanat Yayıncılık,1. Basım, İstanbul.
• Bourdieu, Pierre (1983). “Ökonomisches Kapital, kulturelles Kapital, soziales Kapital”, In:Reinhard Kreckel (Hg). Soziale Ungleichheiten (Soziale Welt Sonderband 2), Göttingen,s. 183-198.
• Bourdieu, Pierre (1986). “The Forms of Capital” Pp. 241-258 in Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education”, edited by J. G. Richardson. New York: Greenwood Press.
• Calhoun, Craig (2016). Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları, Ocak ve Zanaat, Pierre Bourdieu Derlemesi, Derleyeneler Güney Çeğin, Emrah Göker, Alım Arlı, Ümit Tatlıcan, İletişim Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.
• Dizdaroğlu, Hikmet (1962). Ataç, Ataç Üzerine- Hikmet Dizdaroğlu; Söyleşiler- Nurullah Ataç; Nurullah Ataç Bibliyografyası- Sami N. Özerdim, Ankara Üniversitesi Basımevi, TDK Yayınları.
• Huan, Xiaowei (2019). “Understanding Bourdieu-Cultural Capital and Habitus”, Review of European Studies; Vol. 11, No. 3; 2019 ISSN 1918-7173 E-ISSN 1918-7181 Published by Canadian Center of Science and Education, URL: https://doi.org/10.5539/res.v11n3p45.
• İnanç, Remzi (2011). “Günün Yirmi Dört Saati Edebiyatçı: Ataç”, içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara.
• İnce, Ülker (2019). Çeviri Bilinci, Çevirenler, Çeviremeyenler, Çeviriverenler, Tekin Yayınevi, 1. Baskı, Ekim, İstanbul.
• Jourdain, Anne- Nauliın, Sidonie (2020). Pierre Bourdieu’nün Kuramı ve Sosyolojik Kullanımları, Çeviren Öykü Elitez, 2. Baskı, İletişim Yayınları.
• Jurt, Joseph (2010). Die Habitus-Theorie von Pierre Bourdieu, LiTheS Nr. 3 (Juli 2010), http://lithes.uni-graz.at/lithes/10_03.html.
• Lekesiz, Ömer (2011). “Ataç: Yerli Eleştiride Özel Bir Öznelci” içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara, s.289-293.
• Onaran, Mustafa Şerif (2011). “Ataç’ın Önemi”, içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara.
• Palabıyık, Adem (2011). “Pierre Bourdieu Sosyolojisinde “Habitus”, “Sermaye” ve “Alan” Üzerine”, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl 16, Sayı 61- 62, Kış-Bahar 2011, s. 121 – 141.
• Papilloud, Christian (2003). Bourdieu lesen, Einführung in eine Soziologie des Unterschieds mit einem Nachwort von Loich Wacquant, transcript Verlag, Bielefeld.
• Selmanpakoğlu, Selman (2019). Nurullah Ataç, Atatürkçü Düşünce, Düşün Dergi Eki, Yıl 25 Sayı 145,Ocak-Mart 2019.
• Ulçugür, Saadet (1964). Nurullah Ataç Hayatı, Sanatı, Eseri, Türk Klasikleri, Varlık Yayınları, Sayı: 1083, Ekin Basımevi, İstanbul.
• Yanıklar, Cengiz (2010). “Kültürel Sermaye, Eğitim ve Toplumsal Tabakalaşma: Pierre Bourdieu’nün Yeniden Üretim Kuramına Eleştirel Bakış”, Sosyoloji Dergisi, Sayı 22, Sayfalar 121-138.
• Yavuz, Hilmi (2011).“Ataç: ‘İzlenimci Eleştiri’ mi ‘Parçalı Söz’ mü?” içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara, s.285-287
• Yücel, Tahsin (2011). “Kimdir Ataç?” içinde Nurullah Ataç, Editörler Mustafa Şerif Onaran, İbrahim Çelik, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Anma ve Armağan Kitapları Dizisi 28, Ankara, s.73-75.