Basic Concepts Of Metaphysics Of Kindî

Yıl 2021, Sayı: 81, 41 - 62, 17.12.2021

İrfan Görkaş

https://doi.org/10.32704/erdem.2021.81.041

Öz

ABSTRACT
This paper is a study of “meta-varlık (being)”. As a meta-varlık study,
it focuses on the concept of varlık (being) in Kindi’s metaphysics
and his ontology. Because Kindi is the first Islamic philosopher and
known as “philosopher of Arab”. Kindi provides a logical connection
between al-Kalam and Philosophy. He defines philosophy in various
ways in terms of theory and practice. He would also like to thank
predecessors engaged in philosophy before him. He is the first
metaphysical author in Islamic thought and is a thinker who wrote
the first dictionary of philosophy in the history of Islamic philosophy.
He is a member of the translation committee of the Bayt al-hikma.
His work is entitled by Aristotle as “First Philosophy”. Philosophical
terminology in Islamic thought is based on his metaphysics. In other
words, Islamic metaphysics is crucial for the metaphysics in Turkish
and Kindî’s terminology is crucial for Islamic metaphysics. His
metaphysics is the beginning of Islamic metaphysics. This beginning
is an introduction to the metaphysics in Turkish. Because he is the
controller of the terminology of philosophy translated into Arabic and
uses it in his works.
This article is not the first study of the Kindi metaphysics. There is
also no such a claim. However, as a meta-varlık (being) study, this
article focuses “beyond” the concept of “being (varlık)” in Turkish.
Furthermore, meta concept refers to existence and ontology of “being”
and forms of it included in Islamic thought in Arabic, Persian, Turkish,
etc. languages. Therefore, our study focuses on the Kindî’s terminology
as a first sample. In this respect, his terminology constitutes the basic
principle and beginning of Islamic thought. In the philosophy of Kindî,
meta-varlık exists as six terms: thing (şey), right and reality (hak),
existence and humanistic knowledge (wujûd), being (ays, anniyya),
existent and copula in a sentence (mawjûd) and appears as a one-many
philosophy from the principle of One (vâhid) concept. One is not a
number in Kindî’s thought. One is not many. One is not soul (nafs).
The number starts with two. Two is multiple. One is a truth (al-Hakk).
While One expresses Reality (el-Hak), Unity exists as the reality of
things and Kindî expresses them as universals. Therefore, being has
unity and plurality. In this form, the Kindî metaphysics constitutes the
“beyond” and an “example” of our Being (Varlık) concept in Turkish
and also the beginning of Islamic metaphysics.

Anahtar Kelimeler

Kindî, metaphysics, meta-varlık, one, unity, many, universals

Kindî Metafiziğinin Temel Kavramları

Öz

ÖZ
Bu çalışma, öncelikle bir “meta-varlık” çalışmasıdır. Bir meta-varlık
çalışması olarak bu yazı, Kindî’nin metafiziğinde yer alan varlık kavramlarına
ve varlık felsefesine odaklanmaktadır. Çünkü Kindî ilk İslam
filozofudur ve “feylesofu’l-Arab” ünvanıyla tanınmaktadır. Kindî
kelam ile felsefe arasında bir köprü isimdir. Felsefeyi teori ve pratik
açıdan muhtelif şekilde tanımlar. Kendisinden önce felsefeyle uğraşanlara
teşekkür eder. O, İslam düşüncesinde ilk metafizik yazarıdır.
İslam felsefe tarihinde ilk felsefe sözlüğünü kaleme alan bir düşünürdür.
O, Beytü’l-hikme’de tercüme heyetinde görev yapan bir isimdir.
Eseri Aristoteles’in terimiyle İlk Felsefe adını taşımaktadır. İslam
düşüncesinde felsefî terminoloji onun metafiziğine dayanmaktadır.
Başka bir ifadeyle Türkçe bir metafizik için İslam metafiziği, İslam
metafiziği için onun terminolojisi önemlidir. Onun metafiziği İslam
metafiziğinin başlangıcıdır. Çünkü o, Arapça felsefe terminolojisinin
kontrolörü ve eserlerinde kullanan ismidir.
Bu çalışma, Kindî metafiziğiyle ilgili yapılan ilk çalışma değildir.
Böyle bir iddiası da yoktur. Ancak bu çalışma, bir meta-varlık çalışması
olarak, Türkçe “varlık” kavramının ötesine odaklanmaktadır. Öte
(meta) kavramı, varlığın İslam düşüncesindeki Arapça, Farsça, Türkçe,
…vb. dillerdeki varoluşunu ve formlarını imlemektedir. O nedenle
çalışmamız bir ilk örnek olarak Kindî terminolojisine odaklanmaktadır.
Bu bakımdan onun terminolojisi İslam düşüncesinin temel ilkesini
ve başlangıcını oluşturmaktadır. Kindî felsefesinde meta-varlık,
şey, hak, vücûd (insanî varlık ve bilgi), eys, inniyye (varlık), mevcûd
(varlık ve cümlede bağ) olmak üzere altı terim olarak varolmakta, Bir
(vâhid) kavramı üzerinden bir-çok felsefesi olarak ortaya çıkmaktadır.
Kindî’de Bir sayı değildir. Bir çok değildir. Bir nefs değildir. Sayı
ikiyle başlar. İki çokluktur. Bir haktır. Bir el-Hakk’ı ifade ederken birlik,
şeylerin (eşyâ) gerçekliği olarak varolmakta, Kindî onları tümeller
olarak ifade etmektedir. Böylece varlık varoluşu bakımından birlik ve
çokluk olarak ortaya çıkmaktadır. Bu şekliyle Kindî metafiziği, bizim
Türkçe “Varlık” kavramımızın “ötesi”ni ve bir örneğini, klasik İslam
metafiziğinin de başlangıcını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kindi, metafizik, meta-varlık, bir, birlik, çok, tümeller

Kaynakça

• Cihamî, Cirar (2002). Mevsuatü mustalahâti’l-Kindî ve’l-Farabî, Lübnan: Mektebetü Lübnan.
• El-Âmidî, Seyfüddin Ali b.Muhammed (2016). El-Mübin fi şerhi meânî elfâzi’l-hukemai ve’l-mütekellimin, çev.B.Taşkın-O.N.Demir, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Erdem, Engin ve Necmettin Pehlivan, (2012). “Varlığın ve Yokluğun Ötesi: Kemalpaşazâde’nin “Leys ve Eys’in Anlamının İncelenmesine Dair Risâle”si”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 27, s.87-116.
• İbn Hazm (2015). er-Red ale’l-Kindî el-feylesuf, çev.M.Uyanık-A.Akyol-S. Bolat, Ankara: Elis Yayınları.
• İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, Daru’l-mearif, Trhsz. Kahire, c.5.
• Kindî (2014a). Fi’l-Hudûd ve’r-rusum, Felsefî Risaleler, çev.Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik.
• Kindî (2014b). Kitabu’l-Cevhâiri’l-Hamse, Felsefî Risaleler, çev.Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik.
• Kindî (2014c), Fi’l-felsefeti’l-ûlâ, Felsefî Risaleler, çev.Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik.
• Kindî (2014d). “el-Fâilü’l-hakku’l-evvelü’t-tâmm ve’l-fâilü’n-nâkıs ellezî hüve bi’l-mecâz”, Felsefî Risaleler, çev.Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik.
• Kutluer, İlhan (2010). “Şey”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c.39, s.34-36, İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Öçal, Şamil (2000), Kemalpaşazâde’nin Felsefi ve Kelâmî Görüşleri, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Türker, Ömer (2018). “Kindî Metafiziği”, Diyanet İlmî Dergi, c.54, sayı 2, s.53-66.
• Uysal, Enver (2008). Kindî ve İbn Sina Felsefesinin Temel Kavramları, Bursa: Emin Yayınları.
• Yavuz, Yusuf Şevki (1995), “Eys”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c.XII, İstanbul: Diyanet Vakfı.