Historical Residences and Tourism in Kahramanmaras City

Yıl 2021, Sayı: 81, 63 - 92, 17.12.2021

Nadire Karademir

https://doi.org/10.32704/erdem.2021.81.063

Öz

Material and spiritual elements belonging to a certain community
and bearing the values of that society constitute the culture. These
cultural elements are transferred from previous generations to today’s
generation as concrete and intangible heritage. One of the most
important concrete cultural heritage is historical buildings. Today,
the issue of caring, protecting and promoting cultural heritage is of
great importance. Because if the cultural values are not taken due care,
all the items owned by the local people will become worthless. In
addition, cultural elements have a great potential in socio-economic
terms on a regional basis, as well as on a country and world basis.
Cities can preserve their unique identity with cultural heritage values,
young people can establish a bond from past to present and experience
a sense of ownership. For this reason, the richness of a region’s
cultural heritage values will change both the economic and social
structure of that region and develop tourism in this context. It should
be inevitable for an ancient city like Kahramanmaras to make good
use of this heritage. An important part of the historical residences that
constitute the traditional architecture of the city in Kahramanmaras
and have survived to the present day, especially in the last period
of the Ottoman Empire, started to be built from the second half of
the nineteenth century. These houses were built as half masonry,
half timber and mixed system. The historical residences in the city
are frequently encountered in Onikişubat district and especially in
Kayabaşı, Kurtuluş, Ekmekçi, Gazipaşa, Divanlı, İsa Divanlı, Turan,
Fevzi Paşa and Yörük Yükselim districts, which are the old settlements
of Dulkadiroğlu district.
The study was carried out in Kahramanmaras within the texture of the
historical city, which has hosted many civilizations both historically
and geographically, at the crossroads of three regions. Presenting
the historical residences in the city to tourism with their past and
architectural structure and using them as an attractive item will increase
the tourism attraction of the city. Therefore, the study was carried out
in order to reveal the current situation of the historical residences in
the city in terms of cultural tourism and to create a perspective on
the evaluation of historical residences in terms of cultural heritage
tourism within the framework of the perceptions and attitudes of the
local people. In the study, a questionnaire application developed by
the researcher was used as a data collection tool. Depending on the
cultural values in the region, the characteristics of the main houses
in Kahramanmaras have been examined. One-on-one interviews were
conducted with local people.
Local people participating in the study have a positive opinion about
the necessity of promoting the residences for tourism purposes. She
stated that the houses should be used by restoration, especially in
the style of a hotel, cafe or museum, not as a residence. Therefore,
importance is attached to both the protection of cultural values
and the provision of economic input from these values. It has been
concluded that, as Kahramanmaras is a very old settlement, there are
many historical residences and local people are very sensitive about
the use of historical residences for tourism purposes. In the sample
of historical residences in the city, suggestions were made on the
protection of other cultural elements and bring them into tourism.

Anahtar Kelimeler

Tourism, cultural tourism, cultural heritage, historical residence, kahramanmaras

Kahramanmaraş Kentinde Tarihsel Konutlar ve Turizm

Öz

ÖZ
Belirli bir topluluğa ait olan ve o toplumun değer yargılarını taşıyan
maddi ve manevi ögeler kültürü oluşturmaktadır. Bu kültür ögeleri
önceki nesillerden günümüz nesline somut ve soyut miras olarak aktarılır.
Somut kültürel mirasın en önemlilerinden birisi de tarihi yapılardır.
Günümüzde kültürel mirasın önemsenip, korunması ve tanıtılması
konusu büyük önem taşımaktadır. Çünkü kültürel değerlere
gerekli özen gösterilmediğinde yerel halkın sahip olduğu tüm ögeler
de değersiz bir hale gelecektir. Ayrıca kültürel ögeler bölgesel olduğu
kadar ülke ve dünya bazında da sosyo-ekonomik anlamda çok büyük
potansiyele sahiptir. Kültürel miras değerleri ile şehirler kendi özgün
kimliklerini koruyabilmekte, gençler geçmişten günümüze bir bağ kurabilmekte
ve sahiplenme duygusunu yaşayabilmektedir. Bu nedenle
bir yörenin kültürel miras değerlerinin zenginliği o yörenin hem ekonomik
hem sosyal yapısını değiştirecek hem de bu bağlamda turizmi
geliştirecektir. Kahramanmaraş gibi kadim bir şehrin bu mirası iyi değerlendirmesi
kaçınılmaz olmalıdır.
Kahramanmaraş’ta şehrin geleneksel mimarisini oluşturan ve günümüze
kadar ulaşan tarihi konutların önemli bir bölümü özellikle
Osmanlı’nın son döneminde, on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından
itibaren yapılmaya başlanmıştır. Bu konutlar yarı kâgir- yarı ahşap
ve karma sistem olarak inşa edilmiştir. Şehirdeki tarihi konutlar eski
yerleşmeler olan Onikişubat ilçesi Mağralı ve Yörükselim mahalleleri
ile Dulkadiroğlu ilçesine bağlı Kayabaşı, Kurtuluş, Ekmekçi, Gazipaşa,
Divanlı, İsa Divanlı, Turan ve Fevzi Paşa mahallelerinde yoğun
olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışma üç bölgenin kavşak noktasında
gerek tarihi gerekse coğrafi anlamda birçok medeniyete ev sahipliği
yapmış tarihi kent dokusu içindeki Kahramanmaraş’ta yürütülmüştür.
Kentte yer alan tarihi konutların geçmişi ve mimari yapısı ile turizme
sunulması ve çekici bir öge olarak kullanılması kentin turizm cazibesini
arttıracaktır. Dolayısıyla çalışma kentteki tarihi konutların kültür
turizmi anlamında günümüzdeki mevcut durumlarını ortaya koymak
ve tarihi konutların kültürel miras turizmi açısından yerel halkın algı
ve tutumları çerçevesinde değerlendirilmesi üzerine bir bakış açısı
oluşturmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak
araştırmacı tarafından geliştirilen bir anket uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Bölgedeki kültürel değerlere bağlı olarak Kahramanmaraş’ta
yer alan belli başlı konutların belirgin özellikleri incelenmiştir. Yerel
halkla birebir mülakatlar yapılmıştır.
Çalışmaya katılan yerel halk tarihi konutların turizm amaçlı tanıtılmasının
gerekliliği konusunda olumlu görüşe sahiptir. Konutların
restorasyon yapılarak kullanılması, özellikle de konut şeklinde değil
otel, kafe ya da müze tarzında kullanılması gerektiğini belirtmiştir.
Dolayısıyla hem kültürel değerlerin korunması hem de bu değerlerden
ekonomik girdi sağlanması konusuna önem verilmektedir.
Kahramanmaraş’ın çok eski bir yerleşim olması vasfıyla birçok tarihi
konutun bulunduğu ve yerel halkın tarihi konutların turizm amaçlı
kullanılabilmesi konusunda oldukça duyarlı oldukları sonucuna ulaşılmıştır.
Kentte tarihi konutlar örnekleminden diğer kültürel ögelerin
korunup turizme kazandırılması konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Turizm, kültür turizm, kültürel miras, tarihi konut, Kahramanmaraş

Kaynakça

• Alaeddinoğlu, Faruk ve Aliağaoğlu, Alparslan (2005). “Turizmde Planlama ve Türkiye’de Turizm Planlaması: Turizm Planlarının Etkinliği ve Başarılarına İlişkin Bir Değerlendirme”, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 15 (43), s. 87-118.
• Altunel, Mustafa Cevdet ve Kahraman, Nüzhet (2012). “Kültür Turisti Tipolojilerinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23 (1), s. 7-18.
• Birinci, Salih., Kaymaz, Çağlar. Kıvanç. ve Camcı, Aykut. (2017). Kültür Turizmi Açısından Harran İlçe Merkezi ve Geleneksel Kubbe Meskenleri (Şanlıurfa). Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12 (3), 93-118.
• Boniface, Piriscilla., Fowler, Peter. J. (1993). Heritage and Tourism in ‘The Global Village’, London: Routledge.
• Büyüköztürk, Şener (2010). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Claveria, Oscar, Monte, Enric, ve Torra, Salvador (2015). “Common Trends in İnternational Tourism Demand: Are they Useful to İmprove Tourism Predictions?”, Tourism Management Perspectives, 16, s. 116-122.
• Council of Europe (2005). Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, Faro 27.10.2005. Web: https:// rm.coe.int/1680083746
• Çetin, Turhan (2010). “Cumalıkızık Köyünde Kültürel Miras ve Turizm Algısı”. Milli Folklor, 22 (87), s. 181- 190.
• Diker, Oğuz ve Deniz, Taşkın (2016). Coğrafya ve Tarih Perspektifinden Somut Kültürel Miras ve Türkiye (2.Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, ISBN:978-605-318-756-1.
• Doğaner, Suna (2013).Türkiye Kültür Turizm. İstanbul: Doğu Kitapevi,2. Baskı
• Emekli, Gözde (2006). “Coğrafya, Kültür ve Turizm: Kültürel Turizm”. Ege Coğrafya Dergisi, 15, s. 51-59.
• Erşan, Rümeysa Reyna ve Demirarslan, Deniz (2020). “Tarihi Yapılarda Sürdürülebilirlik İlkesi Bağlamında Eskişehir Odunpazarı Evleri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 187-213.
• Eshilki, Sajad Alipour ve Kaboudi, Mahdi (2012), “Community Perception of Tourism Impacts and Their Participation in Tourism Planning: A Case Study of Ramsar, Iran”. Procedia, Social and Behavioral Sciences, 36, s. 333-341.
• Eyicil Ahmet (2001). “Kahramanmaraş İlinin Tarihçesi”, Ben Maraş’ı Böyle Gördüm, (Editör: Metin Şirikçi), Ankara: Yusuf Basımevi.
• Göğebakan, Yüksel. (2015). “Dünya Üzerindeki Kültürel Varlıkların Turizme ve Ekonomiye Katkısı.” Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 5(9): 48-70.
• Gökhan, İlyas (2001). Başlangıçtan Günümüze Maraş Tarihi, Kahramanmaraş: Ukde Yayınları.
• Gündüz, Emel, Yüksel, Bekir ve Avcı, Muharrem (2017). “Sürdürülebilir Kalkınmada Turizmin Yeri ve Önemi: Kastamonu Örneği”, 1.Uluslararası Sürdürülebilir Turizm Kongresi, (2017-23-25 Kasım). s. 447-457.
• Jamieson, Walter (2000). “The Challenges of Sustainable Community Cultural Heritage Tourism”, UNESCO Workshop on Culture, Heritage Management and Tourism in Bhaktapur, 9 Nisan, Nepal, s. 1-10.
• Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi (2020). https://kahramanmaras.bel. tr/kahramanmaras
• Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2020 ). https:// kahramanmaras.ktb.gov.tr/
• Karademir, Nadire, Sandal, Ersin Kaya ve Urhan, Fatma Betül (2018). “Sağlık Turizmi Açısından Ekinözü İçmeleri”. Turkish Studies, 13 (3), s. 409-432.
• Loulanski, Tolina ve Loulanski, Vesselin (2011). “The Sustainable Integration of Cultural Heritage and Tourism: a Meta –Study”, Journal of Sustainable Tourism, 19 (7), s.837- 862.
• Lussetyowati, Tutur. (2015). “Preservation and Conservation through Cultural Heritage Tourism Casse Study: Musi Rivearside Palembang”, Procedia-Social and Behavoiural Sciences, 184, 401-406.
• Lynch, M., Duinker, P. N., Sheehan, L.R. ve Chute, J. E. (2011). “The demand for Mi’kmaw Cultural Tourism: Tourist Perspectives”. Tourism Management, 32 (5), s. 977-986.
• Mckercher, Bob ve Cros, Hilary du (2002). Cultural Tourism, The Partnership Between Tourism And Cultural Heritage Management, The Hawort Pres, New York.
• Meydan-Uygur, Selma ve Baykan, Eda (2007). “Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Varlıklar Üzerindeki Etkileri”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, s. 30-49.
• Okuyucu, Ayşe ve Somuncu, Mehmet (2012). “Kültürel Mirasın Korunması ve Turizm Amaçlı Kullanılmasında Yerel Halkın Algı ve Tutumlarının Belirlenmesi: Osmaneli İlçe Merkezi Örneği”, Ankara Üniversitesi, Çevrebilimleri Dergisi, 4 (1), s. 37-51.
• Ölçer-Özünel, Evrim (2011). “Kültür Turizminde “Yöresel” ve “Otantik” Olanı Sorgulamak ve Tüketilmiş Mekânları Yeniden Üretmek Üzerine”. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (4), s. 255-262.
• Özaltın-Türker, Gülay ve Türker, Ali (2014). “Yerel Halkın Turizm Etkilerini Algılama Düzeyi Turizm Desteğini Nasıl Etkiler: Dalyan Destinasyonu Örneği”. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4 (1), s. 81-98.
• Özdemir, Nebi (2012). Kültür Ekonomisi ve Yönetimi, Ankara: Grafiker Yay.
• Özdemir, Nebi (2018). “Geleneksel Bilgi ve Kültür Ekonomisi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies 18/1,s. 1-28.
• Özdemir, Nebi ve Özdemir, Ecem (2020). “Yaratıcı kentler ve yaşayan kültür”, Uluslararası Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 3 (4).
• Paköz, Aslıhan Ece (2016). “Geleneksel Maraş Evleri”, Vakıflar Dergisi, 45, s. 209-234.
• Polat, Cavit (2017). “Kahramanmaraş Geleneksel Konut Mimarisinde Mimariye Bağlı Süsleme Özellikleri”, Sanatta Yeterlik Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
• Prentice, Richard (2005) “Heritage: a Key Sector in the “New” Tourism”. In G. Corsane (ed.), Heritage, Museums and Galleries: An Introductory Reader, New York: Routledge, s. 243–56.
• Rabbiosi, Chiara (2019). “The Frictional Geography of Cultural Heritage. Grounding the Faro Convention into Urban Experience in Forlì, Italy”, Social & Cultural Geography, DOI: 10.1080/14649365.2019.1698760, s. 1-18.
• Sandal, Ersin Kaya ve Karademir, Nadire (2011). “Kahramanmaraş’ta Rekreasyon Alanlarının Kullanımının Sosyo-ekonomik Faktörlerle İlişkisi”, E-Journal Of New World Sciences, 6 (4), ISSN:1306-3111.
• Silberberg, Ted (1995). “Cultural Tourism and Business Opportunities for Museums and Heritage Sites”, Tourism Management, 16, s. 361-365.
• Timothy, Dallen J. ve Nyaupane, Gyan P. (2009), Cultural Heritage and Tourism in Devoloping World: A Regional Perspective, Routledge, New York.
• TÜİK, (Türkiye İstatistik Kurumu), (2020). https://www.tuik.gov.tr/
• Uluganlıgil, Büşra ve Altunkasa, M. Faruk (2020). “Kahramanmaraş Kentsel Sit Alanının Mekânsal Kimlik Açısından Değerlendirilmesi”, Ç.Ü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 39-9, s.57-65.
• Zeren, Mine.Tanaç. (2019), Tarihi Çevrede Yeni Ek ve Yeni Yapı Olgusu, İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• https://mapio.net/pic/p-15205393/
• https://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya- Miras%C4%B1-Listesi