HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 1, 33 - 81, 30.06.2016

Hayrunnisa Özdemir

Öz

Serbest çalışan hekimin hukukî sorumluluğunu doğuran değişik sebepler mevcuttur.
Bunlar, sözleşme öncesi görüşmelerden doğan sorumluluk, haksız fiil, vekâletsiz
iş görme ve sözleşmedir. Taraflar arasında herhangi bir sözleşme ilişkisinin olmadığı
haller de uygun düştüğü oranda, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme ve vekâletsiz iş
görme hükümleri uygulanır. Ancak hekimin hasta karşısında sorumluluk sebebi olarak
sözleşme en çok karşılaşılan sorumluluk kaynağıdır. Hekimlik sözleşmesi, hekim ile
hasta veya kanuni temsilci arasında gerçekleştirilir. Hekimlik sözleşmesinin hukukî
niteliği konusu itibariyle bir edimin yerine getirilmesinin üstlenildiği vekâlet sözleşmesidir. Hekimlik sözleşmesinin kuruluşu ve sona ermesine ilişkin hükümler uygun
düştükleri oranda vekâlet sözleşmesi hükümlerine tabidir. Hekimin, sözleşme ile
üstlendiği tıbbî teşhis ve tedavi edimini sözleşmede kararlaştırılan şartlara aykırı olarak
hiç veya gereği gibi ifa etmediği durumlarda sorumluluğu söz konusu olur. Sorumluluğun
söz konusu olabilmesi için sözleşmeye aykırı davranışın yanı sıra hekimin
kusurlu olması, hastanın bu kusurlu davranıştan dolayı zarar görmesi ve kusurlu
davranış ile zarar arasında uygun bir nedensellik bağının bulunması durumunda, hekim
hastaya verdiği zarardan sorumludur. Hasta maruz kaldığı zarardan dolayı hekim
maddi ve manevi tazminat talep edebilir.  

Anahtar Kelimeler

Hekim, Hasta, Hekimlik Sözleşmesi, Vekâlet Sözleşmesi

Kaynakça

• Abik, Yıldız; Doktorun Sorumluluğunda Şans Kaybı: İyileşme Sansının Kaybı, AÜHFD., C. 54, 3, 2005. Akipek, Şebnem; Alt Vekâlet, Ankara 2003. Akyol, Şener; Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İkinci Bası, İstanbul 2006. Akıncı, Şahin; Vekâlet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Konya 1998. Akman, Galip Sermet, Sorumsuzluk Anlaşması, İstanbul 1976. Antalya, Gökhan; Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. II, İstanbul 2015. Aral, F./Ayrancı, H.; Türk Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, 11. Bası, Ankara 2015. Aşçıoğlu, Çetin; Doktorların Hukukî ve Cezaî Sorumluluğu, Ankara 1982. Atabek, R/Sezen, M; Hekimin Mesuliyeti, İBD. 1954. C.XXVIII, S.2, 135 vd. Ayan, Mehmet; Tıbbî Müdahalelerden Doğan Hukukî Sorumluluk, Ankara 1991. Başalp, Nilgün; Sorumsuzluk Anlaşmaları, İstanbul 2011. Başözen, Ahmet; Medeni Usul Hukukunda, İlk Görünüş İspatı, Ankara 2010. Başpınar, Veysel; “Organ Naklinde Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, Organ ve Doku Naklinde Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Sorunları” I. Uluslar arası Tıp Etiği Kongresi Bildiri Kitabı İstanbul 2007. Başpınar, Veysel; Vekilin (Avukatın, Hekimin, Mimarın ve Bankanın) Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu, 2. Bası, Ankara 2004, (Kısaltılışı: Özen). Başpınar, Veysel; Hekimin Özen Borcu, in: Sağlık Hukuku Sempozyumu, 15-16 Mayıs 2006. Baygın, Cem; Culpa in Contrehendo Sorumluluğu ve Amerikan Hukukundaki Uygulaması, AÜEHFD., 2000, C. IV, S. 12. Bayraktar, Köksal; Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezaî Sorumluluğu, İstanbul 1972. Belgesay, M. R; Tıbbî Mesuliyet, İstanbul 1954, (Kısaltılışı: Mesuliyet). Belgesay, M.R; Doktorun Hukukî Borçları, İÜHFM, 1945, C.11, S. 3-4, (Kısaltılışı: Doktor). Belgesay, M. R; Tıbbî Deontoloji, İÜHFM. 1946. C.12, S. 12,. (Kısaltılışı: Deontoloji). Brennecke, Philpp; Aerztliche Geschaeftsführung o Büyüksağiş, Erdem; Yeni Sosyo- Ekonomik Boyutuyla Maddi Zarar Kavramı, İstanbul 2007. (kısaltılışı: Maddi) Çakmut Yenerer, Özlem; Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Acısından İncelenmesi, İstanbul 2003. Çakmut, Özlem Yenerer; Sağlık Hukukunun Temel Esasları ve Özellikle Aydınlatılmış Onam, in: Tıbbî Müdahaleden Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk, 16-17 Ocak Mersin Barosu, 2009. (Kısaltılışı: Onam). Çilingiroğlu, Cüneyt; Tıbbî Müdahalelere Rıza Ankara 1993. Demir, Mehmet; Hekimin Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu, AÜHFD., C. 57, 3, 2008. Demir, Mehmet; “Hekimin Hukuksal Sorumluluğunun Kaynakları ve Özel HastaneKamu Hastanesi Ayırımı” Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan, Ankara 2009. (Kı- saltılışı: Armağan). Demir, Mehmet; “Hekimlik Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğun Koşulları” Ankara Barosu AÜHF Sağlık Hukuku Kurultayı 1-3 Kasım 2007, Ankara 2008. (Kısaltılı- şı: Koşullar). Demircioğlu, H. Reyhan; Güven Esası Uyarınca Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk, Ankara 2009. Deutsch, Erwin; Das therapeutische Privileg des Arztes: Nichtaufklärung des Patienten, NJW 1978. Deutsch, E/Spickhoff, A; Medizinrecht, 5. Auflage, 2003. Doğan, Murat; Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk, 16-17 Ocak Mersin Barosu, 2009. Doğan, Cahid; Hastanın Aydınlatılması ve Rızanın Alınması, in: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Girne-Amerikan Üniversitesi Sağlık Hukuku Sempozyumu, 2-3 Mart 2009. Donay, Süheyl; Meslek Sırrının Açıklanması Suçu, İstanbul 1978. Dural, Mustafa; Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, in: Uluslar arası I. Sağlık Hukuku Sempozyumu, 24-25 Nisan 2008. Eren, Fikret; 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 18. Bası, Ankara 2015. Eren, Fikret; Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 2. Bası, 2015. (Kısaltılışı: Özel). Erlüle, Fulya; Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, 2. Bası, Ankara 2015. Erman, Hasan; Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Bülent Davran’a Armağan, İstanbul 1998. Erman, Barış; Ceza Hukukunda Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, Ankara 2003. Hekimin Hukuki Sorumluluğu 79 Ertaş, Şeref; Alman Hukukunda Hekimin Meslekî Kusurdan Sorumluluğu, EÜHFD 1980, S. 1. Erten, Ali; Sorumsuzluk Şartları, Ankara 1977. Erzurumluoğlu, Erzan; Hastane Yönetimi ve Sağlık Personelinin Hukuki Sorumluluğu, AİTİAD 1976, C. 8, 1-2. Figgener, L; Zahnarzt und Recht II- Die Aufklaerungspflicht, in: ZM 1989. Figgener, L; Zahnarzt und Recht III- Die Dokumentationspflicht, ZM 1989. Gümüş, Mustafa A; Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, İstanbul 2012. Gürelli, Nevzat; Hukuk Açısından Cerrahi Müdahalenin Sınırları, İÜHFM 1979, 1980, 81, C.45 – 47, S. 1-4. Güven, Kudret; Kişilik Hakları ve Otanazi, Ankara 2000. Hakeri, Hakan; Tıp Hukuku, 10. Bası, Ankara 2015. İnal, Tamer; Türk Hukukunda Borcun Kaynakları, Borca Aykırılık ve Sonuçları, 5. Bası Ankara 2015. İpekyüz, Filiz; Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, İstanbul 2006. Karasu, Sinem; Hekimin Sır saklama Yükümlülüğü, İstanbul 2009. Kıcalıoğlu, Mustafa; Doktorların ve Hastanelerin Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumlulukları, Ankara 2011. Kılıçoğlu, Ahmet; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Bası Ankara. Kırca, Çiğdem; Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karsı Sorumluluk, Ankara 2004. Kirkit, Ecem; Tıbbî Müdahalenin Hukuka Uygunluğu, 2016 Adana. Kocayusufpasaoğlu, N/Hatemi, H/Serozan, R/Arpacı, R; Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, III. Cilt., 2. Baskı, İstanbul 1998. Köprülü, Ömer: Hekimin Hukukî Sorumluluğu, İBD. 1984, C. LVIII, 10-11. Kuhn, Moritz; “Die rechtliche Beziehung zwischen Arzt und Patient” in: Handbuch des Arztrechts, Hrsg. Heinrich Honsell, Zürich 1994. Künell, E; Die Ersatzansprüche beim Vorliegen eines aerztlichen Kunstfehlers, VersR 1980. Künell, E; Die Ersatzansprüche beim Vorliegen eines aerztlichen Kunstfehlers, VersR 1980, C. 21 (A). Landolt, Hardy; Medizinische Dokumentationspflicht – quo vadis?, HAVE 2016. Landolt, H/ Herzog-Zwitter, Iris; Sorgfaltspflicht der Ärzte, HAVE 2016. Langmack, H.; Ceza Hukuku Açısından Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü, İÜHFM 1974, C. 39, S. 1-4. Laufs, Adolf; Arztrecht, 3. Auflage, München 1954. Loeffler, W.; Die Haftung ders Arztes aus ärztlicher Behandlung, Zürich 1995. Oğuzman, M. Kemal / Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 12. Bası, C. II, İstanbul 2014. Ott, Werner E.; Voraussetzungen der Zivilrechtlichen Haftung des Arztes, Zurich 1978. Özdemir, Hayrunnisa; Özel Hukukta Teşhis ve Tedavi Sözleşmesi, Ankara 2004. Özdemir, Hayrunnisa; Teşhis ve Tedavi Sözleşmesinde Kayda Geçirme ve Sır Saklama Yükümlülüğü, in: Sağlık Hukuku Digestası, Ankara 2009. Özgül, Mehmet Emin; Yeni Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, İstanbul 2010. Özpınar, Berna; Tıbbî Müdahalede Kötü Uygulamanın Hukuki Sonuçları, Ankara 2007. Petek, Hasan; Güzelleştirme Amaçlı Estetik Ameliyatlardan Doğan Hukuki Sorumluluk, Dokuz Eylül Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, 1, Y. 2006. Richard, E.; Zwischenfaelle in der zahnaerztlichen Praxis und ihre zivilrechtlichen Konsequenzen, Berlin, 1968. Resioğlu, Seza; Hekimlerin Hukuki Sorumluluğu, Türk Hukukunda Hekimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Sorumluluk Hukukundaki Gelişmeler, V. Sempozyum, Ankara 12-13 Mart 1982, İstanbul 1983. Sarıal, Enis; Sağlar arası Organ Nakillerinden Doğan Hukuksal İlişkiler, İstanbul 1986. Savaş, Halide; Yargıya Yansıyan Tıbbî Müdahale Hataları, 2. Bası Ankara 2011. Schluep, W.R; Innominatverträge, SPR Bd VII, Basel 1979. Schroder, K.; Probleme der Zivilrechtlichen Haftung des freipraktzieren den Zahnarztes, Zürich 1982. Serozan, Rona; “Culpa in Contrahendo, Akdin Müspet İhlali ve Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme Kurumlarının Ortak Temeli: Edim Yükümlerinden Bağımsız Borç İlişkisi”, MHAD 1968. Serozan, Rona; İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, Serozan, Rona: İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı, Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, III. Cilt., 2. Baskı, İstanbul 1998. Simonin, C.; Hekimlikte Meslek Sırrı ve Meslek Mesuliyeti, AD 1954, S. 5. Straeter, J.; Grober Behandlungsfehler und Kausalitaetsvermutung, 2006. Strauf, Hendrik; Die Organisation de Aufklaerung, Hamburg 2010, 35 vd. Şenocak, Zarife; Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara 1998. Şenocak, Zarife; Borçlunun İfa Yardımcılarından Dolayı Sorumluluğu, Ankara 1995. (Kısaltılışı: İfa yardımcısı). Şenocak, Zarife; "Hekimin Hukuki Sorumluluğunun Özel Sorunları: Tıbbi Standartlar ve İspat", Ankara Barosu - Sağlık Hukuku Kurultayı 1-3 Kasım 2007, Ankara 2008. (Kısaltılışı: Özel Sorunlar). Şenocak, Zarife; Küçüğün Tıbbi Müdahaleye Rızası, AÜHFD., C. 50, 4, 2001, (Kısaltılışı: Küçük). Tacir, Hamide; Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, İstanbul 2011. Tandoğan, Haluk; Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Cilt: II, 3. Baskı, Ankara 1987. Tandoğan, Haluk; Mukayeseli Hukuk ve Hususiyle Türk İsviçre Hukuku Bakımından Vekaletsiz İş Görme, İstanbul 1957. (Kısaltılışı: Vekaletsiz). Taşkın, Ahmet; Organ ve Doku Nakillerinde hekimin Cezai Sorumluluğu, Ankara 1997. Tekinay, S/Akman, S/Burcuoğlu, H/Altop, A.; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, İstanbul 1993. Topuz, Murat; İsviçre ve Türk Borçlar Hukuku İle Karşılaştırmalı Olarak Roma Borçlar Hukukunda Maddi Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi, İstanbul 2011. Uhlenbruck, William; Der Krankenhausaufnahmevertrag, Köln 1960. Uygur, Atiye; Hekimin Sözleşmeden Doğan Hukukî Sorumluluğu, Ankara 2009. Wagner, W.; Zur Aufklaerungspflicht bei Zahnaerztlicher Behandlung. Wiegand, Wolfgang; “Die Aufklaerunspflicht”, in. Handbuch des Arztrechts, Hrsg. Heinrich Honsell, Zürich 1994. Wiegand, Wolfgang; Der Arztvertrag, insbesondere die Haftung des Arztes, Arzt und Recht, Berner Tage für die juristische Praxis 1984, Bern 1985. Yalçınduran, Türker; Vekâlet Sözleşmesinde Ücret, Ankara 2007. Yavuz, Cevdet; Türk Borçlar Özel Hükümler, İstanbul 2013. Yıldırım, M. Fadıl; Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü, in: Sağlık Hukuku Sempozyumu, Erzincan 15-16 Mayıs 2006. Yılmaz, Battal; “Aydınlatılmış, Rıza”, Sağlık Hukuku Digestası, S. 1, 2009. Zevkliler, A/Gökyayla, E.: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, 8. Baskı, Ankara 2014. Zevkliler Aydın; Medeni Hukuk, 6. B, Ankara 2000. Zeytin, Zafer: “Tedavi İlişkisinde Hekimin Türk Hukukuna Gore Hukuki (Tazminat) Sorumluluğu” Roche Sağlık Günleri, 1/Tebliğler, İstanbul 2007.