TÜRKİYE’DE CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNİN DİNAMİKLERİ VE YÜRÜTMENİN YENİ KONUMU

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 235 - 262, 14.11.2018

Cengiz Gül

Öz

16 Nisan 2017 tarihinde yapılan referandumla kabul edilen Ana-yasa Değişikliği, aslında, 1961 Anayasası’ndan sonraki siyasal süreçte, Türkiye’de aşırı istikrarsız ve zayıf hükümetler ve periyodik darbelerin yol açtığı işlemeyen ve yönetemeyen demokrasi pratiğinin ortadan kaldı-rılması adına gerçekleştirilen bir hükümet sistemi reformu olmuştur. En son 15 Temmuz 2016’daki darbe ve işgal harekâtıyla kendini gösteren Türk darbecilik pratiğinin siyasal temelinde, parlamenter sistemin, kuv-vetler ayrılığını sağlayamayan iç içe geçmiş yasama-yürütme olgusuna ilaveten, yürütmenin, kendi içinde çatışma potansiyeline çanak tutan çift başlı yapısıyla, parlamenter sistemin adeta doğal bir özelliği haline gelen koalisyon hükümetleri sebebiyle ortaya çıkan istikrarsız, güçsüz ve de-mokratikliği zayıf hükümetler olgusu yatmaktadır. Böylesine siyasal kao-tik ve kaygan bir zemin üzerinde yeşermesi ve büyümesi, adeta kaçınıl-maz olan askeri, bürokratik ve jüristokratik vesayet odaklarının, doğru-dan veya dolaylı bir çok darbesine veya darbe teşebbüsüne şahit olan Türkiye’nin, bu vesayet odaklarının da arkasında, onları dizayn edip, kendi amaçları doğrultusunda kullanacak kadar devlet mekanizmasına yön veren üst vesayet merkezlerine karşı daha fazla gecikmeden, Cumhu-riyet tarihinde ilk kez halkın inisiyatifiyle yapılan siyasal sistem refor-munu hayata geçirmesi kaçınılmaz olmuştur. İşte, 16 Nisan 2017 tarihin-de yapılan referandumla kabul edilen Anayasa Değişikliği’nin ana ekse-nini ise, demokratik siyasal sistem zemininde, mevcut hükümet modeli-nin Türkiye tipi bir başkanlık sistemine dönüştürülmesi oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Yürütme, 2017 Anayasa Değişikliği, Saf Başkanlık Sistemi

Kaynakça

• ALTUN, Fahrettin: “Red Cephesinin Yeni Sanrıları”, Retrieved at Feb-ruary 20, 2017 from http://www.sabah.com.tr/yazarlar/ fahrettinal-tun/ret-cephesinin-yeni-sanrilari. Erişim Tarihi: 28.04.2018. ATAKLI, Can: “Hükümeti Millet Seçiyor Yalanı”, http://www. gazeteo-ku. com/yazar/can-atakli/174810/hukumeti-millet-seciyor-yalani. Erişim Tarihi: 25.04.2018. ATAR, Yavuz: Türk Anayasa Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayınları, An-kara, 2017. BİLİR, Faruk: Hükümet Sistemleri ve Başkanlık Sistemi, Adalet Yayın-ları, Ankara, 2017. BOZLAĞAN, Recep: Türk Tipi Başkanlık, Hayat Yayınları, İstanbul, 2016. CHP: “Neden Hayır”, https://www.chp.org.tr/ Public/0/Other/ NE-DEN%20 HAYIR.pdf. Erişim Tarihi: 30.04.2018. DOĞAN, Mehmet: “Tarihimizde Partili Cumhurbaşkanları”, http://www.tyb. org.tr/d-mehmet -dogan-tarihimizde-partili-cumhurbaskanlari-25420h.htm, Erişim Tarihi: 24.04.2018. ERDOĞAN, Recep Tayyip: “200 Yıllık Arayışın Ürünü: Cumhurbaş-kanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye Dergisi (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sayısı), Yıl: 23, Sayı: 94, (Mart-Nisan 2017), ss. 9-11. 260 Doç. Dr. Cengiz GÜL ERÜHFD, C. XIII, S. 2, (2018) FENDOĞLU, Hasan Tahsin: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye Dergisi (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sa-yısı), Yıl: 23, Sayı: 94, (Mart-Nisan 2017), ss. 90-109. GÖZLER, Kemal: (2018). “Cumhurbaşkanlığı Sistemi mi, Başkanlık Sistemi mi, Neverland Sistemi mi?”, http://www.anayasa.gen.tr/neverland.pdf. s. 3. Erişim Tarihi: 30.04.2018. GÖZLER, Kemal: (2017/a). Elveda Anayasa, (16 Nisan 2017’de Oyla-yacağımız Anayasa Değişikliği Hakkında Eleştiriler), Ekin Yayınla-rı, Bursa, 2017. GÖZLER, Kemal: (2017/b). Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 17. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2017. GÜL, Cengiz: “The Transition of the Government System in Turkey in the Context of the Presidential System and Its Relationship with the Democratic Regime”, Current Perspectıves In Socıal Scıences, Edt. Hasan Arslan/ Mehmet Ali İçbay/ Alina-Andreea Dragoescu, ss. 231-237. GÜL, Cengiz: Karşılaştırılmalı Hükümet Sistemlerinde Yürütme, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017. GÜLENER, Serdar: “Anayasa Değişikliğinde Aslında Ne Nedir?”, Açık Görüş-Star, Erişim Tarihi: 25.04.2018. Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Dinamikleri ve Yürütmenin Yeni Konumu 261 KESER, Hayri: “Türk Tipi Başkanlık Sistemi Üzerine”, Yeni Türkiye Dergisi (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sayısı), Yıl: 23, Sayı: 94, (Mart-Nisan 2017), ss. 433-438. KONGAR, Emre: “Parti Devletine Hayır”, http://www.cumhuriyet.com.tr/ koseyazisi/ 677558/ Par-ti_devletine_hayir.html. Erişim Tarihi: 27.04.2018. KÜÇÜK, Adnan: (2018/a). “Cumhurbaşkanlığı Sistemine Öcülerle Kar-şı Çıkmak”, http://www.star.com.tr/acik-gorus/cumhurbaskanligi-sistemine-oculerle-karsi-cikmak-haber-1168354/. Erişim Tarihi: 26.04.2018. KÜÇÜK, Adnan: (2018/c). “Türkiye Cumhurbaşkanlığı Kararnamele-riyle mi Yönetilecek?”, http://www.star.com.tr/acik-gorus/turkiye-cumhurbaskan liği-kararnameleri-ile-mi-yonetilecek-1188024. Eri-şim Tarihi: 26.04.2018. KÜTAHYALI, Rasim Ozan: “Kuvvetler Ayrılığı ve 16 Nisan Referan-dumu”, http://www.gazeteoku.com/yazar/rasim-ozan-kutahyali/173261/ kuvvetler-ayriligi-ve-16-nisan-referandumu. Eri-şim Tarihi: 28.04.2018. MERT, Nuray: “Mesele Tek Adam Değil, Çoğunluk Sultası”, http://www. cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/686036/Mesele_tek_ adam_degil__cogun luk_sultasi. html. Erişim Tarihi: 27.04.2018. 262 Doç. Dr. Cengiz GÜL ERÜHFD, C. XIII, S. 2, (2018) ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 2017 Anayasa Değişiklikle-rine Göre Gözden Geçirilmiş 17. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017. SÖYLER, Yasin: Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Karar-namesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018. ŞAFAK, Erdal: “Partili Cumhurbaşkanı Atatürk ile Başladı”, http://www. sabah.com.tr/yazarlar/safak/2016/06/ 23/partili-cumhurbaskani-ataturk-ile-basladi, Erişim Tarihi: 25.04.2018. TEMELTAŞ, Nami: “Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”, http://www. demokrathaber.org/yarginin-bagimsizligi-ve-tarafsizligi-makale, 9387. html, Erişim Tarihi: 24.04.2018. TEZKAN, Mehmet: (2018/b). “Meclisin Gücü Azalıyor mu?”, http://www. milliyet.com.tr/yazarlar/mehmet-tezkan/ meclis-in-gucu-azaliyor-mu -2403709/. Erişim Tarihi: 22.04.2018. UÇUM, Mehmet: “Cumhuriyeti Halka Açan Doğrudan Millet Hükümeti”, Açık Görüş-Star, Erişim Tarihi: 20.04.2018.