GENEL İŞ KOŞULLARININ DENETİMİ

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 1, 129 - 159, 21.04.2021

Tuğçe Yaba

Öz

Kanun koyucu genel olarak hukuki işlemlerde zayıf olan tarafı koruma
eğiliminde olup genel işlem koşulları söz konusu olduğunda da
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 20 ila 25. maddelerinde çeşitli
denetimler öngörmüştür. İş hukukunda özel olarak genel iş koşullarına
özgü denetim hükümleri öngörülmemiştir. İşbu makalede Türk
Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümlerinin, genel iş koşullarının denetimi
için de uygulanması gerektiği olgusu açıklanmaktadır.
Makalede öncelikle çalışma kapsamını anlamlandırmak amacıyla
kısaca genel işlem koşullarının unsurlarına yer verilmiş, akabinde
genel iş koşulları kavramı unsurları ile birlikte incelenmiş, genel iş
koşullarının türleri değerlendirilmiş, son olarak da genel iş koşullarının
Türk Borçlar Kanunu kapsamında yürürlük, yorum ve içerik denetimi
doktrin ve yargı kararları ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Genel İş Koşulları, Yürürlük Denetimi, Yorum Denetimi, İçerik Denetimi, Değişiklik Kayıtları

Kaynakça

• AKPINAR, Fatih, “İşverene Çalışma Koşullarını Değiştirme Yetkisi Veren Kayıtların Genel İşlem Koşulları”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı 68, 2021/1, s. 317-354.
• ANLAMA, Adil, “İşverene Sözleşmede Tek Taraflı Değişiklik Yapma Yetkisi Veren Sözleşme Hükümleri (Değişikliği Saklı Tutma Kayıtları)”, İş ve Hayat Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, Ocak 2017, s. 256- 271.
• ANTALYA, O. Gökhan / DOĞANCI, E. Doğa, “Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Kuralının, Bunun TBK m. 20 vd.’daki Görünümlerinin ve TTK m. 55 f. 1 f ile TBK m. 20 vd.’nın Birlikte Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, Aralık 2018, s. 823-860.
• ATAMER, Yeşim M., “Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi – TKHK m. 6 ve TTK m. 55, f. 1, (f) ile Karşılaştırmalı Olarak”, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, BATIHAE Yayını, Ankara 2012, s. 9- 73. ATAMER, Yeşim M., Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, Beta Yayıncılık, İstanbul 2001.
• ATAMULU, İsmail, “Genel İşlem Şartlarında Şahsî (Bireysel) Anlaşmanın Mevcudiyetini İspat Yükü”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, Nisan 2018, s. 101-147.
• AYDIN, Ramazan, “Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar (TKHK m.5)”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, Haziran 2016, s. 83-123.
• AYDOĞDU, Murat, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Düzenlenen Genel İşlem Koşullarının Konu Bakımından Uygulama Alanı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, Yıl 2011 (Basım Yılı: 2013), s. 1-50.
• BAŞBUĞ, Aydın, İş Hukuku Çalışanları Hakları ve Sorunları, 4. Baskı, A Kitap Binyıl Yayınevi, Ankara 2016.
• CİVAN, Orhan Ersun, Genel İş Koşulları, Beta Yayıncılık, İstanbul 2015.
• CİVAN, Orhan Ersun, “Genel İş Koşullarında Değişiklik Kayıtlarının Geçerliliği ve Denetimi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 15 (1), Ocak-Şubat 2016, s. 781-824.
• ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat, İş Hukuku Dersleri, 33. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2020.
• DOĞANCI, Doğa Ekrem, Genel İşlem Koşullarında Saydamlık Denetimi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• DURSUN ATEŞ, Sevgi, İşverenin Yönetim Hakkı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• EKMEKÇİ, Ömer / YİĞİT, Esra, Bireysel İş Hukuku Dersleri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020.
• ERDEMİR, Aymelek, İşverenin Yönetim Hakkı ve Sınırları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
• ERTÜRK, Şükran, “Genel İş Koşulları ve Genel İş Koşullarının Denetlenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Özel Sayı, Yıl 2013 (Basım Yılı 2014), s. 81-118.
• EYRENCİ, Öner / TAŞKENT, Savaş / ULUCAN, Devrim, Bireysel İş Hukuku, 9. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2019.
• İREN, Ertan, “İşyeri Etik Kuralları”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı 2, Yıl 2009, s. 73-81.
• KARADAĞ, Özgür, Türk Borçlar Kanununda Genel İşlem Koşulları ve Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar, Adalet Yayınevi, Ankara 2014.
• KAŞAK, Esra, “Sözleşmenin Niteliğine ve İşin Özelliğine Yabancı Olan Genel İşlem Koşulları (6098 sayılı TBK m. 21/2)”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Yıl 2012, s. 415- 430.
• KAŞAK, Fahri Erdem, “Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması (TBK m. 23)”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 2, Yıl 2019, s. 195-222.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2020.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş, İş Hukuku Ders Kitabı, Cilt 1: Bireysel İş Hukuku, 4. Bası, Lykeion Yayınları, Ankara 2020.
• NARMANLIOĞLU, Ünal, İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
• OĞUZMAN, M. Kemal / ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, 17. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2019.
• SEÇKİN, M. İhsan, “Komisyon ve Genel Kurul Tutanaklarına Yansıyan Meclis İradesi Işığında İş Sözleşmesindeki Değişiklik Kaydının
• Geçerliliği Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 121, Yıl 2015, s. 343-380.
• SOYER, M. Polat, Genel İş Koşulları, BASİSEN Eğitim ve Kültür Yayınları, Özgün Matbaacılık, İstanbul 1987.
• SÜMER, Haluk Hadi, İş Hukuku, 25. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• SÜMER, Haluk Hadi / KAYIRGAN, Hasan, İşçilik Alacakları ve Hesaplamaları, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2021.
• SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, 19. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2020.
• SÜZEK, Sarper, “İş Hukukunda İç Yönetmelikler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 44, Sayı 1-4, Yıl 1996, s. 183-191.
• SİRMEN, A. Lale, “Tüketici Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi”, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu Bildiriler Tartışmalar 8 Nisan 2011, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 2012, s. 109-134.
• ŞAKAR, Müjdat, İş Hukuku Uygulaması, 12. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2018.
• ŞEKER, Muzaffer, Yazılmamış Sayılma, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• TOPÇUOĞLU, Metin, “Genel İşlem Şartları ile Rekabet İhlali ve Sonuçları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 4, Yıl 2015, s. 3-69.
• TUNÇOMAĞ, Kenan / CENTEL, Tankut, İş Hukukunun Esasları, 9. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2018.
• TUZCUOĞLU, Tuğçe, Avrupa Birliği Normları ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Işığında Genel İşlem Şartları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• UŞAN, M. Fatih / ERDOĞAN, Canan, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• YELMEN, Adem, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel İşlem Şartları, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• YILDIZ, Gaye Burcu, İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• YILMAZ, Abdüssamet, Haksız Rekabet Hukukunda Genel İşlem Şartı Kullanımı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2015.
• YUVALI, Ertuğrul, İşçinin Kişisel Özellikleri Bakımından İşverenin Eşit Davranma Borcu, Turhan Kitabevi, Ankara 2012.
• ZEYBEKOĞLU, Pınar, İşverenin Yönetim Hakkı Çerçevesinde İtiraz Edilebilir İş Kavramı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2018.