TÜRK CEZA HUKUKUNDA HAKSIZLIK YANILGISI (TCK m. 30/4)

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 1, 224 - 262, 29.04.2022

Arif Emre Sümer

Öz

Cezalandırma yoluna gidilebilmesi için suç işleyen kişinin haksızlık bilincine sahip olmasının gerekliliği, kusur ilkesinin bir sonucudur.
Haksızlık bilinci, suç işleyen kişinin, işlediği fiilinin hukuk düzeni ile
çatışma hâlinde olduğunu bilmesidir. Algılama yeteneğine sahip olan
kişinin kural olarak haksızlık bilincine de sahip olduğu kabul edilmektedir. Bazı durumlarda fail, fiilinin hukuk düzeni tarafından tasvip
edildiği hususunda hataya düşebilmektedir. Burada suçun maddi unsurları üzerinde bir hata söz konusu olmayıp, fiili hukuka aykırı kılan
hukuk normu üzerinde hataya düşülmektedir. TCK m. 30/4, söz konusu hatanın kaçınılmaz olduğu durumları “haksızlık yanılgısı” adı altında kusurluluğu kaldıran bir sebep olarak düzenlemiştir. Bu çalışmada,
son derece sınırlı hâllerde uygulama kabiliyetini haiz olan haksızlık
yanılgısı kurumu ana hatlarıyla incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Haksızlık yanılgısı, Kaçınılmaz hata, Kaçınılabilir hata, Kusurluluk, Kusurluluğu etkileyen sebepler.

Mistake of Unjustness in Turkish Criminal Law (Turkısh Criminal Code art. 30/4)

Öz

For a person to be punished, that person must be awareness of
injustice. This is a consequence of the flaw principle. Awareness of
injustice is the fact that the guilty knows that his act is in conflict with
the legal order. It is accepted that the person who has the ability to
perceive also has the awareness of injustice as a rule. In some cases,
the offender may make a mistake that his act is not approved by the
legal order. Here, there is no error on the material elements of the
offense , but on the legal norm that makes the act illegal. TCK m. 30/4
has regulated the situations in which the said error is inevitable as a
reason that eliminates the defectiveness under the name of “mistake
of unjustness”. In this study, it will be tried to analyze the mistake of
unjustness, which has the ability to be applied in extremely limited
situations, with the main lines.

Anahtar Kelimeler

Mistake of unjustness, Inevitable mistake, Avoidable mistake, Defectiveness, Reasons affecting the defectiveness.

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. bs., Ankara, Adalet, 2019.
• AKBULUT, Berrin, ”Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlarda Rızanın Niteliği”, Ceza Hukuku Dergisi, C. 14, S. 40, 2019, s. 265-288.
• AKDAĞ, Hale, Ceza Hukukunda Kusurluluğu Kaldıran ve Azaltan Nedenler, 1. bs., Ankara, Adalet, 2020.
• ALPDÜNDAR, Remzi, Hukuk Sözlüğü, 1. bs., İstanbul, Arpaz, 1977.
• APAYDIN, Cengiz, “Ceza Hukukunda Hukuki Hata”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 12, S. 133, 2017, s. 34-47.
• APAYDIN, Cengiz, Ceza Hukukunda Kusurluluk, 1. bs., Ankara, Seçkin, 2018.
• ARTUK, M. Emin/ÇINAR, Ali Rıza, “Yeni Bir Ceza Kanunu Arayışları ve Adalet Alt Komisyonu Tasarısı Üzerine Düşünceler”, Türk Ceza Kanunu Reformu-İkinci Kitap, Türkiye Barolar Birliği, Ankara, Şen, 2004, s. 37-84.
• ARTUK, M. Emin/GÖKCEN, Ahmet/ALŞAHİN, M. Emin/ÇAKIR, Kerim, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. bs., Ankara, Adalet, 2020.
• AVCI, Mustafa, Osmanlı Ceza Hukuku I- Genel Hükümler, 3. bs., Ankara, Adalet, 2018.
• AYDIN, Hakkı, “İslam ve Türk Ceza Hukukunda Hukuki Bilmeme (Cehalet)”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 1, 1996, s. 29-64.
• BABA, Yasemin, “Haksızlık İçeriğindeki Azlığın Cezalandırma Üzerindeki Etkisi”, İstanbul Üniversitesi SBE Doktora Tezi, 2017.
• BAYINDIR, Sinan, Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalığı, 1. bs., İstanbul, Oniki Levha, 2018.
• BİRTEK, Fatih, Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler, 6. bs., Ankara, Adalet, 2018.
• ÇETİNKAYA, M. Buhari, “Fransız Ceza Hukukunda Haksızlık Hatası”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 1, 2021, s. 13-31.
• ÇETİNTÜRK, Ekrem/TÖNGÜR, Ali Rıza, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 1. bs., Ankara, Adalet, 2020.
• ÇINAR, İsmail, “Altlama Hatası’nın (Der Subsumtionsirrtum) Kavramsal ve Hukuki Anlamı”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, C. 6, S. 2, 2021, s. 79-128.
• DEMİRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. bs., Ankara, Seçkin, 2021.
• DÜLGER, Murat V./ÖZKAN, Onur/BAKDUR, Merve, “Ceza Hukukunda Hata ve Hataya Bağlanan Sonuçlar,” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 12, S. 45, 2021, s. 227-264.
• DEĞİRMENCİ, Olgun, “Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 110, 2014, s. 129-188.