Agreed Dıvorce in Turkısh Law (TCC Art. 166/III)

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 2, 755 - 787, 28.10.2024

Burak Doğan

Öz

In an uncontested divorce, the spouses may terminate the marriage with their common will. Uncontested divorce was not included in the first version of the abrogated code numbered 743, and was included in our law for the first time with a regulation of code numbered 3444. The reason for the inclusion of uncontested divorce not in a separate provision of the law but in the provision on the breakdown of the marriage union is that it is accepted that there is a presumption that the marriage union has been broken down in the event of uncontested divorce. The existence of a specific fact is not required for an uncontested divorce to be granted. Therefore, uncontested divorce is a general reason for divorce. The fact that the judge cannot conduct any investigation in the presence of the necessary conditions indicates that it is an absolute reason for divorce. An uncontested divorce case is a noncontentious judgement. In this case, the existence of the defendant and the plaintiff cannot be mentioned. Article 166/III of the TCC, which regulates uncontested divorce, requires the existence of certain conditions for uncontested divorce. The first of these is that the marriage must have lasted for at least one year. The spouses do not have to actually live together during the one-year period in question. The moment of determination of the one-year period is the starting moment of the proceedings. Since the relevant period is a condition of the lawsuit, it is observed ex officio by the judge. If the relevant period of time has not expired, the case shall not be dismissed, and the proceedings shall continue as contentious according to Article 166/I of the TCC. Another condition for uncontested divorce is the application of the spouses. The relevant application may be made jointly or in the event that one spouse files a lawsuit, the other spouse may accept the lawsuit. In case the spouses apply jointly, the dispute is from the very beginning of the judgement, while in case of acceptance, it arises with the acceptance. The declaration of acceptance can be made until the judgement is finalized. Likewise, the acceptance can be revoked until the finalization of the judgement. In an uncontested divorce, it is possible for the other party to waive the lawsuit as well as the party who filed the lawsuit. In an uncontested divorce case, only divorce can be requested, the spouses do not have the right to demand separation. Another condition in an uncontested divorce case is that the spouses are heard by the judge in person. This condition remains even if the parties are represented by an attorney. This condition enables the determination of whether the spouses have free will for an uncontested divorce. The judge uses his/her discretion in determining the free will. The obligation to determine the free will of the spouses prevents the uncontested divorce from being favorable to mediation. The judge must hear the parties in person. Another condition of uncontested divorce is the agreement of the spouses regarding the financial consequences of the divorce and the custody of the children, if any. The divorce agreement is not subject to any form. The divorce agreement is a unique family law contract. The financial consequences and the status of the children constitute the mandatory content of the divorce agreement. If there is a disagreement on one of these issues, an uncontested divorce cannot be granted. The financial consequences of divorce are material and moral compensation, poverty alimony and precautionary alimony. Issues such as the division of the property and the costs of the proceedings are not mandatory elements. Similarly, the liquidation of the property regime is not considered within the scope of mandatory elements. The parties should clearly agree on the mandatory financial elements. It is not possible to make a claim after the divorce for the financial consequences that are not included in the divorce agreement. In this case, it is accepted that the request for the relevant financial elements is waived. Another mandatory element of the divorce is the status of the children, which refers to the custody of the children, the personal relationship of the spouse who does not have the right of custody with the child and the maintenance of the child.

Anahtar Kelimeler

Uncontested Divorce, Divorce Protocol, Alimony, Property Regime, Custody

TÜRK HUKUKUNDA ANLAŞMALI BOŞANMA (TMK m. 166/III)

Öz

Eşlerin serbest iradeleri ile evliliklerinin sona erdirebilmelerine imkân tanıyan anlaşmalı boşanma, genel ve mutlak bir boşanma sebebi olup, bu nedenle açılan dava çekişmesiz yargı işi niteliğindedir. Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır. Ayrıca, eşler mahkemeye birlikte başvurmalı veya bir eşin açtığı davayı diğer eş kabul etmelidir. Hâkim, eşlerin serbest iradelerini tespit edebilmek için mutlaka eşleri dinlemek zorundadır. Eşler boşanma konusunda anlaşmalıdırlar. Boşanma anlaşmasının hukuki niteliği, kendine özgü yapısı olan aile hukuku sözleşmesidir. Boşanma anlaşmasının zorunlu içeriğini oluşturan, boşanmanın mali sonuçları ibaresinden nafaka ve tazminata, çocukların durumu ibaresinden ise velayet ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin düzenlemeler anlaşılır. Son olarak, hâkim boşanma anlaşmasını uygun bulmalıdır. Hâkim anlaşmada eşlerin ya da çocukların yararına değişiklik yapabilir. Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için söz konusu değişikliklerin eşler tarafından kabul edilmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

Anlaşmalı Boşanma, Boşanma Protokolü, Nafaka, Mal Rejimi, Velayet

Kaynakça

• Akıntürk, Turgut ve Derya Ateş. Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku, İkinci Cilt. İstanbul: Beta Basım Yayın, 2024.
• Aras, Bahattin. “Anlaşmalı Boşanma Davalarında Tarafların Tazminat ve Nafaka Taleplerinin Karara Bağlanması”, Terazi Hukuk Dergisi. 47, (Temmuz, 2010).
• Arsebük, Esat. Medeni Hukuk II, Aile Hukuku. Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi, 1940.
• Atmaca Ülkü, Hande. Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Düzenlenmelidir?. İstanbul: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Atmaca Ülkü, Hande. “Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma Protokolü”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2017.
• Basım, Aybüke. “Anlaşmalı Boşanma Bir Çekişmesiz Yargı İşi Midir?”. Adalet Dergisi. 69 (2022): 513-554.
• Burcuoğlu, Haluk. “Ayrılık Kurumunun Uygulanabilirliği Sorunu”, Bülent Davran’ a Armağan. İstanbul: Beta Basım Yayım, 1998.
• Ceylan, Ebru. Türk Ve İsviçre Hukukunda Boşanmanın Hukuki Sonuçları. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Çetin, Sena. Aile Mahkemesi Kararları ve Bu Kararlara Karşı Denetim Yolları. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Demirbaş, Feride. “Anlaşmalı Boşanma Protokolünün Taşınmazlar Üzerindeki Aynî Haklara İlişkin Hükümleri ile İlgili Bazı Hukuki Sorunlar”. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi. 0/2(2020): 559-598.
• Doğan, İzzet. “Anlaşmalı Boşanma”, İstanbul Barosu Dergisi. 81/5, 2007.
• Dural, Mustafa, Tufan Öğüz ve Mustafa Alper Gümüş. Türk Özel Hukuku Cilt: 3 - Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2019.
• Egger, A.. (Ç. Tahir Çağa), Aile Hukuku. Ankara: Ankara Yeni Cezaevi Basımevi, 1943.
• Elçin Grassinger, Gülçin. Boşanma Davalarında Eşlerin Boşanmasının Tali Sonuçlarına İlişkin Konularda Anlaşma Yapmaları ve Konu İle İlgili İsviçre Federal Mahkemesi Kararı, İstanbul Hukuk Mecmuası, Prof. Dr. Türkan Rado’ya Armağan. LV/3, 1997.
• Erdem, Mehmet ve Aslı Makaracı Başak. Aile Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Ergün, Ömer. “TMK’nin 166’ıncı Maddesinde Düzenlenen Boşanma Nedenleri”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan. 6, Eylül 2005.
• Esener, Turhan. “Boşanmanın Fer’i Neticelerine Dair Mukaveleler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. VIII/3-4, 1951.
• Gençcan, Ömer Uğur. Boşanma Tazminat ve Nafaka Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Gürsoy, Kemal Tahir. “Eşlerin Anlaşması Suretiyle Boşanma”, Ankara Hukuk Fakültesi 50.Yıl Armağanı, Boşanma Hukuku Haftası Cilt II. Ankara, 1977.
• Hatemi, Hüseyin. Aile Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2023.
• Hatemi Hüseyin ve Rona Serozan, Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
• Hoşlan, Özkan Cavit. “Anlaşmalı Boşanma Protokollerine İlişkin Kararların Değerlendirilmesi”. İçinde Medeni Hukuk Alanındaki Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Aile Hukuku Cilt II, ed. Baki İlkay Engin, 203-285. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• İpek, Ali İhsan. Türk Hukukunda Genel Boşanma Sebepleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2008.
• Kaplan Güler, Beyhan. Boşanmanın Hukuki Sonuçlarında Arabuluculuk, (İstanbul: Sümer Kitabevi, 2014) Keskin, Alper. Boşanma Davaları. Ankara: Seçkin Yayınları, 2017.
• Khalael, Ahmed Awzar. “Türk ve Irak Hukukunda Mukayeseli Olarak Anlaşmalı Boşanma”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2019.
• Kılıçoğlu, Ahmet M.. Aile Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi, 2024.
• Kırbaş, Özlem. “Türk Hukuku’nda Eşlerin Anlaşmasına Dayanan Boşanma, MK m. 134/III”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1994.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. “Medeni Kanunun 3444 Sayılı Kanunla Değiştirilmiş 134. Maddesinin 3. Ve 4. Fıkraları Çerçevesinde Açılan Boşanma Davalarında Hakim Ayrılığa Hükmedebilir mi?”, Prof. Dr. İlhan E. Postacıoğlu‟na Armağan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi,1990.
• Aktaş, Nihan Koyuncu. “Anlaşma Temeline Dayalı Boşanma Davalarında Hâkimin Yoksulluk Nafakasına Müdahalesi”. İstanbul Hukuk Mecmuası. 79/3 (2021): 761 - 796.
• Köseoğlu, Bilal ve Köksal Kocaağa. Aile Hukuku ve Uygulaması. (Bursa: Ekin Basım Yayın, 2011)
• Öncü, Özge. “Eşlerin Anlaşmalı Boşanma Çerçevesinde Mal Rejiminin Tasfiyesine Yönelik Olarak Yaptıkları Anlaşmalar ve Bu Anlaşmaların Uygulamada Doğurduğu Sorunlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 19/Özel Sayı, 2017.
• Özdemir, Nevzat. Türk İsviçre Hukukunda Anlaşmalı Boşanma. İstanbul: Beta Basım Yayın, 2003.
• Tüzüner, Özlem, “Genel Olarak Boşanma ve Boşanma Sebepleri”. İçinde Medeni Hukuk II Aile Hukuku, ed. Metin İkizler ve Özlem Tüzüner, Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Öztan, Bilge Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Öztan, Bilge. “3444 Sayılı Kanunla Getirilen Değişiklikten Sonra Medeni Kanun’un 134’üncü Maddesi”, Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına Armağan. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1990.
• Öztürk, Ali. Aile Hukukunda Ayrılık. İstanbul: Seçkin Yayınevi, 2015.
• Öztürk, Özge. “Genel Boşanma Sebepleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
• Sarı, Suat. Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi Olarak Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2007.
• Seçer, Öz. Anlaşmalı Boşanmada Eşlerin Yaptıkları Anlaşma, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7/2, 2016.
• Seçer, Öz. İsviçre ve Türk Hukuklarında Anlaşmalı Boşanma ve Fiili Ayrılık Sebebiyle Boşanma, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi,, 63-64, 2009.
• Şanlı Yalın, Şeyda. “Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, 2017.
• Şükran, Şıpka. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, Yıl 6, Güz, 2007/2.
• Şıpka Şükran ve Ayça, Özdoğan, Yargı Kararları Işığında Soru ve Cevaplarla Eşler Arasındaki Malvarlığı Davaları. .İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Tekin, Helin Neval. Anlaşmalı Boşanma, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Tekinay, Sulhi Selahattin, Türk Aile Hukuku, İstanbul: Beta Yayımevi, 1990.
• Tuncer Kazancı, İdil. “Anlaşmalı Boşanma Kararlarının Medeni Usul Hukuku Bakımından Niteliği”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 11/145-146 (2016): 755-776.
• Tutumlu, Mehmet Akif. Evliliğin Butlanı, Boşanma, Ayrılık Sebepleri ve Boşanmanın Hukuki Sonuçları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2006.
• Tutumlu, Mehmet Akif. Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2009.
• Uluç, Yusuf. Mal Rejimleri ve Tasfiyesi, Ankara: Yetkin Kitabevi, 2014.
• Uyumaz Alper, Kemal Erdoğan. “Aile Hukukun-dan Doğan Uyuşmazlıkların Alternatif Çözüm Yolları”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 17/1 (2016): 119-169.
• Uzun Kazmacı, Özge. “Anlaşmalı Boşanma Kararı ile Tescilsiz Kazanımda Uygulamaya İlişkin Değerlendirmeler”. Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 17/206 (2022): 107-126.
• Yargıç, Zeynep Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma Davası ve Hukuki Sonuçları, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Yalçınkaya, Namık ve Şakir Kaleli. Yeni Boşanma Hukuku Cilt I. Ankara: Türk Hava Kurumu Basımevi, 1988.
• Yılmaz Bilgin, Esra Pınar. Türk Hukukunda Anlaşmalı Boşanma. İstanbul, On İki Levha Yayınları, 2016.
• Yılmaz, Süleyman. Medeni Hukuk Cilt III Aile Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2023.
• Zevkliler, Aydın, Emre Cumalıoğlu, Mehmet Beşir Acabey. Medeni Hukuk III Aile Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2024.
• İnternet Kaynakları Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, TÜİK, 2023, https://data.tuik. gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2023 53707#:~:text=Evlenen%20%C3%A7iftlerin%20say%C4%B1s%C4%B1%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda,binde%206%2C63%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti.&text=Bo%C5%9Fanan%20%C3%A7iftlerin%20say%C4%B1s%C4%B1%202022%20y%C4%B1l%C4%B1nda,y%C4%B1l%C4%B1nda%20171%20bin%20881%20oldu
• www.kazanci.com.tr