Osmanlı Dönemi Kur’an Tefsirlerinde Türklerle İlgili Değerlendirmeler

Yıl 2001, Cilt: 1 Sayı: 11, 113 - 139, 01.12.2001

Erdoğan Pazarbaşı

Öz

İslamî Türk tarihinde hayatõn her alnõnda zengin bir birikimi temsil edenOsmanlõ dönemi, ilim adamlarõ için önemli bir güç ve güven kaynağõ olmuştur. Bubağlamda onlar, Kur’an ayetlerinden kendi toplumlarõnõ yücelten, tüm toplumlaraörnek gösteren işaretler çõkatmõşlar, tarihî anlatõm ve yorumlara esas teşkil edenayetlerin muhatabõ olarak kendilerini görmüşlerdir. Tefsirlerde müslümanlõk öncesive sonrasõ olmak üzere Türk tarihine ilişkin iki ayrõ değerlendirme söz konusudur.Osmanlõ müfessirlerinin çoğunluğu, Müslümanlõk öncesi tarihleriyle Kur’an’daanlatõlan tarih arasõnda ilgi kurma noktasõnda başkalarõnõn nakilleriyle yetinmişlerdir. Genelde onlar, İslam öncesi tarihlerinde Türkler için söylenen olumsuz ve ideolojik yorumlara tefsirlerinde ya aynen yer vermişler, ya da bunlarõ görmezliktengelerek herhangi bir görüş ortaya koymamõşlardõr. Türk müfessirleri arasõnda sayõlarõ az da olsa bu dönem tarihlerine sahip çõkanlar olmuş ve bazõ tefsirlerde yer alanTürkler hakkõndaki olumsuz yargõlarõ kesinlikle kabul etmemişlerdir. Müslümanlõksonrasõ tarihlerine gelince, onlar, buna çok sõkõ bir şekilde sahip çõkmõşlar,Kur’an’õn nitelik ve davranõşõyla örnek gösterdiği yönetici ve toplumu da Osmanlõolarak görmüşlerdir