GÜNÜMÜZ TÜRKİYESİNDE ÖLÜMLE İLGİLİ GELENEKLERDEKİ GELENEKSEL TÜRK İNANÇ VE UYGULAMALARINA FENOMENOLOJİK YAKLAŞIM

Yıl 2005, Cilt: 1 Sayı: 18, 67 - 92, 01.06.2005

Mustafa Ünal

Öz

Türkiye’de Müslümanlar, bir takım inanç ve uygulamaları günlük hayatlarında ortaya koymaktadır. Evrensel dinlerin hoşgörüsü dahilinde yaşatılan bu olgular, Kitabi İslam’ın temsilcilerinin “din dışı”, “hurafe”, “batıl” gibi değerlendimeleri sonucunda dışlanmaya çalışılmaktadır. Ancak değişik zaman ve coğrafyadan geçerek günümüze ulaşan bir çok halk inançları, evrensel dinlerin “başka kültürel olguları kendi içinde hazmedebilme özelliğine” en geniş bir biçimde sahip olan İslam’ın içinde, başka coğrafyalarda olduğu gibi Türkiye’de de yaygın olarak yaşadığı gözlemlenmektedir

Anahtar Kelimeler

Resmi/Kitabi Din, Halk inançları, Bid’at, Hurafe, Batıl

A Phenomenological Approach To Remainings Of The Traditional Turkic Aspects In The Popular Life Concerning Death Customs In Modern Day Turkey

Öz

In Turkey, The Muslims believe and perform some kind of popular beliefs and practices. These phenomena are being rejected as ‘superstitious’ and ‘false’ or ‘pernicious innovations’ by the represantatives of official Islam However, it is observed that popular beliefs and practices are commonly being lived in Turkey, as in other Muslim societies, regarding to tolerance of universal religions as “uniforming other or different religious phenomena”

Anahtar Kelimeler

Official beliefs, popular beliefs, superstitions, false, pernicious innovations, rites, rituals

Kaynakça

• al-Juvaini, ‘Ala-ad-Din ‘Ata-Malik, The History of the World-Conqueror, by J. A. Boyle from the text of Mirza Muhammad Qazvini, vol. 1, Manchester, 1968.
• Anohin, A. V., ‘Materiali po samanstvu u Alteytsev’, Publications du Musee d’Anthropologie et d’Ethnologie de l’Academie des Sciences de Russie, 4/2, 1924 (in Russian) and in A. Inan, Makaleler ve Incelemeler, 1, Ankara, 1987 (in Turkish), pp. 404-453.
• Aytürk, N., & B. Altan, Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri, Ankara, 1992.
• Barthold, W., Turkestan Down to Mongol Invasion, tr. V. Minorsky, London, 1977.
• Başbuğ, Hayri, Aşiretlerimizde At Kültürü, Istanbul, 1986.
• Dede, A., ‘Batı Trakya Türklerinde Eski Türk Dini Şamanizmden Kalıntılar’, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, 4, Ankara, 1982, pp. 93108.
• Devereux, Robert, ‘Oneirocriticism in Eleventh Century Central Asia’, Central Asiatic Journal, 12, 1968.
• Devereux, Robert, ‘Yusuf Khass Khajib and the Kutadgu Bilig’, Muslim World, 51/4, 1961, pp. 299-310.
• Erdil, Kemal, Yaşayan Hurafeler, Ankara, 1991.
• Esad Efendi, Teşrifat-i Kadime (1700-1800), Istanbul, 1979.
• Görkem, İsmail, ‘Türk Dünyasında Yas Törenleri ve Ağıtlar’, Türk Dünyası Araştırmaları, 1992/7, pp.157-188.
• Gözaydın, Nevzat, ‘Ölü ve Ölümle İlgili Anlatılar Kataloğu Üzerine’, Türk Folklor Araştırmaları, Ankara, 1984, pp. 97-120.
• Gözelov, Fuzuli, Celal Gözelov, Şaman Efsaneleri ve Söylemeleri, Bakı, 1993.
• Grousset, Rene, The Empire of the Steppes, A History of Central Asia, tr. N. Walford, New Jersey, 1970.
• Gülensoy, Tuncer, Orhun’dan Anadolu’ya Türk Damgaları, Istanbul, 1989.
• Günay, Ü., H. Güngör, S. Kuzgun, H. Sayım, A. Taştan, Kayseri ve Çevresinde Ziyaret ve Ziyaret Yerleri, Kayseri, 1996.
• Güngör, H., Türk Bodun Bilimi Araştırmaları, Kayseri, 1998.
• Güzelbey, C. C., ‘Beliefs and Traditions Concerning Childbirth and Children’, Türk Folklor Araştırmaları, 1981/2, pp. 19-36.
• Hasluck, F. W., Christianity and Islam Under the Sultans, Oxford, 1929, 2 vols.
• Herbert, J., An Introduction to Asia, London, 1965.
• Holmgren, Virginia C., Owls in Folklore and Natural History, California, 1988.
• İnan, A., Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara, 1986.
• Jacobson, Easher, The Arts of the Scythians, the Interpretation of Cultures at the Edge of the Hellenic World, Leiden, 1995.
• Kalafat, Y., Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara, 1990.
• Kaşgarlı Mahmud, Divan-ü Lügat-it-Türk Tercemesi, Ankara, 1939.
• Ksenofontov, Gavril Vasilyeviç, Shamanism Izbrannie Trudı, Yakutsk, 1992.
• Maenchen-Helfen, J. Otto, The World of the Huns, Studies in Their History and Culture, London, 1973.
• Magnarella, Paul J., ‘Folk Customs in the Traditional Turkish Home: Their Meaning and Function’, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, 4. Ankara, 1982.
• Muhammad Muhsin Khan, The Translation of the Meanings of Sahih al-Bukhari (Arabic-English), Gujranwala, 1971, vol. 4.
• Ocak, A. Yaşar, Türk Halk İnançlarında ve Edebiyatında Evliya Menkabeleri, Ankara, 1984.
• Oğuz, B., Türkiye Halkının Kültür Kökenleri, 2, Istanbul, 1980.
• Orkun, H. Namık, Eski Türk Yazıtları, Ankara, 1987.
• Ögel, Bahattin, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1988.
• Ögel, Bahattin, Türk Mitolojisi, Ankara, 1971.
• Örnek, Sedat Veyis, Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara, 1971.
• Roux, J. Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, İstanbul, 1994 (in French, La Religion Des Turcs et Des Mongols, Paris, 1984.
• Rudenko, Sergei I., Frozen Tombs of Siberia, the Pazyryk Burials of Iron Age Horsemen, tr. M. W. Thompson, London, 1970.
• Seyidov, Mireli, Azerbaycan Xalqının Soykökünü Düşünerken, Baki, 1989.
• Smith, G. M., ‘Some Turbes-Maqams of Sari Saltuk’, Turcica, 14, 1982, pp. 219ff.
• Smith, Jane Idleman & Y. Yazbeck Haddad, The Islamic Understanding of Death and Resurrection, Albany, 1981.
• Spencer, Edmund, Travels in European Turkey, London, 1853.
• Tekin, T., Orhon Yazıtları, Ankara, 1988.
• Thompson, E. A., A History of Attila and the Huns, Oxford, 1948.
• Thomsen, V., ‘The Orkhon Inscriptions’ tr. by E. D. Ross, BSOAS, 5, 1928-30, pp. 861-876.
• Turan, M., ‘Kars’ta Ölü ile Ilgili Gelenekler’, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, 4, Ankara, 1982, pp. 547-557.
• Umar Azam, Dreams in Islam, Pennsylvania, 1992.
• Yalgın, A. R., Cenupta Türkmen Oymakları, Ankara, 1977.
• Yardımcı, M., ‘Çukurova’da Halk İnanmaları ve Geleneksel İyileştirme Yöntemleri ile İlgili Uygulamalar’, Halkbilim ve Edebiyat Yazıları, Malatya, 1993.
• Yetişen, R., Tahtacı Aşiretleri, İzmir, 1986.
• Selçuk, Ali, Tahtacılar, Mersin Tahtacıları Üzerine Bir Araştırma, Yeditepe Yay., İst. 2004.
• Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, ed. By B. Atalay, Ankara, 1974.
• Yüce,K., Saltukname’de Tarihi ve Efsanevi Unsurlar, Ankara, 1987.