Sainuddin İbn Türke’nin Varlık Anlayışında İnsân-ı Kâmil

Yıl 2017, Cilt: 31 Sayı: 43, 175 - 195, 22.12.2017

Mesut Sandıkçı

Öz

Bu makalede
Sainüddin İbn Türke’nin varlık anlayışı içerisinde insanın konumu ve
gerekliliği hususu incelenmiştir. Bu bağlamda varlık dairesinde insân-ı kâmilin
gerekliliği hususunda onun ileri sürdüğü argümanlar/deliller ve bunlara
yöneltilebilecek karşı argümanlar ele alınmıştır.

İbn Türke’nin
insana olan bakışını ve insân-ı kâmilin gerekliliği hususunda ileri sürdüğü
düşünceleri anlayabilmek için önce onun varlığı ve varoluşu nasıl ele aldığı
hususuna dikkat çekilmiştir. Daha sonra varlık dairesi içerisinde insanın yeri
ve önemi ele alınmıştır.

Sûfî
gelenek ve İbn Türke’nin düşüncesinde insân-ı kâmil gaye varlık ve Hakk’ın isim
ve sıfatlarının tecellilerini kendinden toplaması açısından kevn-i câmidir. İbn
Türke burada savunduğu düşüncelere gelebilecek bir takım şüphe ve eleştirileri
gündeme getirmektedir. İbn Türke, “neden insân-ı kâmil kevn-i câmi özelliğine
sahip oluyor da insan dışındaki diğer varlık mertebeleri bu özelliklere sahip
olamıyor? Örneğin varlık mertebelerinden ilk mertebe olan ahadiyyet mertebesi
veya âlemin tamamı kevn-i câmi olma özelliğine daha layık değil midir?”gibi
eleştirilere cevap aramaktadır. Bu makale de İbn Türke’nin bu ve bunun gibi birçok
soruya getirdiği cevaplar incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ibn Türke, Varlık, İnsan-ı Kamil

Kaynakça

• Dâvûd Kayserî, “Mukaddime”, Şerhu Fusûsi’l-Hikem, thk. Hasanzâde Âmulî, Bostan-ı Kitap, 1394.
• Ekrem Demirli, İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2009.
• Ekrem Demirli, Konevî’nin Bilgi ve Varlık Anlayışı, İz Yayıncılık,
• Hatice Toksöz, “İbn Sînâ’ya Göre Tıp-Felsefe İlişkisi Bağlamında İnsanın Maddi Yapısı”, Kutadgubilig, Ekim 2013, sayı.24.
• İbnü’l-Arabî, Fusûsu’l-Hikem, çev. Ekrem Demirli, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2006.
• İbnü’l-Arabî, Futûhat-ı Mekkiyye, Darul Fikr, c.VI,
• İbnü’l-Arabî, İnşâu’d-Devâir, İtişârât-ı Mevlâ, 1391.
• İbn Sînâ, Metafizik, çev. Ekrem Demirli Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul 2004.
• İbn Türke, Şerhu Fusûsi’l-Hikem, İntişârât-ı Bidâr, Kum.
• İbn Türke, Temhîdu’l-Kavâid, thk. Celâleddin Âştiyânî, Bostan-ı Kitab, Kum1393.
• Kasım Kakaî, Hestî, Aşk, Nistî, Hermes 1389.
• Kayserî, Şerhu Fusûsi’l-Hikem, thk. Hasanzâde Âmulî, Bostan-ı Kitab, Kum
• Kemal Haydarî, er-Ru’yetu’l-Kevniyye, Müessesetu’l-İmam Cevâd, 20015.
• Kemal Haydarî, Şerhu Temhîdi’l-Kavâid, Müessesetu’l-İmam Cevâd,
• Mehmet Aydın, Din Felsefesi, İİFVY, İzmir 2002.
• Molla Fenarî, Miftahu’l-Gayb ve Şerhuhu Misbahu’l-Üns, tahk. Muhammed Hacûî, İntişâtı Movla, 3. Baskı.
• Mueyyeddin Cendî, Şerhu Fusûsi’l-Hikem, Bostan-ı Kitap 1387.
• Osman Nuri Küçük, Fusûsu’l-Hikem ve Mesnevî’de İnsan-ı Kâmil, İnsan Yayınları İstanbul 20011.
• Sadreddin Konevî, Tasavvuf Metafiziği, çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.