Beliren Yetişkinlikte Mental İyi Oluş Düzeylerinin Azim ve Bilişsel Esneklik Açısından İncelenmesi
Yıl 2024,
, 173 - 183, 30.06.2024
Ayşe Deniz
,
Nezir Ekinci
Öz
Bu araştırmanın amacı, beliren yetişkinlikte mental iyi oluş düzeylerinin azim ve bilişsel esneklikleri açısından incelenmesidir. Araştırmada azim ve bilişsel esnekliğin mental iyi oluş düzeylerini yordayıp yordamadığı incelenmiştir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri “Warwick-Edinburgh Mental İyi Oluş̧ Ölçeği”, “Bilişsel Esneklik Envanteri” ve “Kısa Azim Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde, gruplar t-testi ile tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi saptamak için pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Değişkenlerin mental iyi oluşu ne derece yordadığını belirlemek için ise çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre öğrencilerin mental iyi oluş düzeyleri ile azim ve bilişsel esneklik düzeyleri arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Ayrıca azim ve bilişsel esnekliğin mental iyi oluşu yordadığı görülmüştür. Yordayıcı değişkenler olan azim ve bilişsel esnekliğin toplam varyansının %33,5’ini açıklamaktadır. Son olarak araştırmada elde edilen bulgular ilgili alanyazın doğrultusunda tartışılarak hem araştırma hem de uygulama alanlarına yönelik öneriler sunulmuştur.
Kaynakça
- Ağaoğlu, C. (2012). Cinsiyetleri farklı üniversite ı̇kinci sınıf öğrencilerinin ı̇yilik hali boyutlarına göre özyeterlik ve sürekli öfkelerinin ı̇ncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Akbağ, M., Ümmet, D. (2017). Predictive role of grit and basic psychological needs satisfaction on subjective well-being for young adults. Online Submission, 8(26), 127-135.
- Anderson, L. E. (1994). A new look at an old construct: Cross-cultural adaptation. International Journal Of İntercultural, 18(3), 293-328. https://doi.org/10.1016/0147-1767(94)90035-3
- Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469
- Arnett, J. J. (2005). The developmental context of substance use in emerging adulthood. Journal of drug issues, 35(2), 235-254. https://doi.org/10.1177/002204260503500202
- Asıcı, E., İkiz, F. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
- Avşaroğlu, Z. (2017). Bı̇r dönem boyunca verı̇len pozı̇tı̇f psı̇kolojı̇ dersı̇nı̇n öğrencı̇lerı̇n mental ı̇yı̇ oluş ve kı̇şı̇sel ı̇yı̇ oluşlarına olan etkı̇sı̇nı̇n ı̇ncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü, İstanbul.
- Baker, R. W., Siryk, B. (1984). Measuring adjustment to college. Journal of counseling psychology, 31(2), 179. https://doi.org/10.1037/0022-0167.31.2.179
- Bayraktutar, M. (2012). Hz. Peygamber’in örnekliği bağlamında olaylar karşısındaki azim ve kararlılığı. Ekev Akademi Dergisi, 16(50), 71-87.
- Bedir, D. (2023). Sporcularda bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik becerilerinin mental iyi oluş üzerine etkisinin incelenmesi. Research in Sport Education and Sciences, 25(1), 26-29. https://doi.org/10.5152/JPESS.2023.22063
- Benn, I., Harvey, J. E., Gilbert, P. ve Irons, C. (2005). Social rank, interper-sonal trust and recall of parental rearing in relation to homesickness. Personal Individual Difference, (38), 1813-1822. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.11.010
- Black, M. M., & Krishnakumar, A. (1998). Children in low-income, urban settings: Interventions to promote mental health and well-being. American Psychologist, 53(6), 635. https://doi.org/10.1037/0003-066X.53.6.635
- Burke, C. S., Pierce, L. G., & Salas, E. (Eds.). (2006). Understanding adaptability: A prerequisite for effective performance within complex environments. Emerald Group Publishing.
- Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Cenkseven, F., & Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(27), 43-65. https://doi.org/10.17066/pdrd.57116
- Chao, R. C. L. (2012). Managing perceived stress among college students: The roles of social support and dysfunctional coping. Journal of College Counseling, 15(1), 5- 21. https://doi.org/10.1002/j.2161-1882.2012.00002.x
- Cleary, M., Walter, G., Jackson, D. (2011). “Not always smooth sailing”: Mental health issues associated with the transition from high school to college. Issues in Mental Health Nursing, 32(4), 250-254. https://doi.org/10.3109/01612840.2010.548906
- Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilişsel Esneklik Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39 (176), 339-346. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3466
- Deak, G. O. (2003). The development of cognitive flexibility and language abilities. Advances in Child Development and Behavior, 31, 271–327. http://dx.doi.org/10.1016/S0065-2407(03)31007-9
- Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2002). Handbook of self-determination research. Rochester: University of Rochester Press.
- Demirel, Y., Özhan Elbaş, N. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin kendini ayarlama düzeyleri ile mental iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Traditional Medical Complementary Therapies, 2(3), 118-129. https://www.doi.org/10.5336/jtracom.2019-72277
- Demirbilek, H. (2021). Lı̇se öğrencı̇lerı̇nde bı̇lı̇şsel esneklı̇k, öznel ı̇yı̇ oluş, affetme ve öz-şefkat arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇lerı̇n yapısal eşı̇tlı̇k modellemesı̇ ı̇le ı̇ncelenmesı̇. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Dennis, J. P., Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive therapy and research, 34(3), 241-253. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/s10608-009-9276-4
- Diener, E., & Biswas-Diener, R. (2002). Will money increase subjective well-being? Social İndicators Research, 57, 119-169. https://doi.org/10.1023/A:1014411319119
- Diener, E., & Lucas, R. E. (1999). 11 personality and subjective well-being. Well-being: Foundations of hedonic psychology, 213.
- Diener, E., Ryan, K. (2009). Subjective well-being: A general overview. South African journal Of Psychology, 39(4), 391-406. https://doi.org/10.1177/008124630903900402
- Doğan, A., Cebioglu, S. (2011). Beliren yetişkinlik: Ergenlikten yetişkinliğe uzanan bir dönem. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28), 11.
- Doğan, T., & Eryılmaz, A. (2013). Benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 107-117. https://doi.org/10.9779/PUJE434
- Doğan, M. (2017). Karakter gücü olarak sabır ve psikolojik iyi oluş ilişkisi. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 134-153.
- Duckworth, A.L., Peterson, C., Matthews, M.D., Kelly, D.R. (2007). Grit: Perseverance and passion for long-term goals. Journal of Personality and Social Psychology, 92(6), 1087– 110. https://doi.org/10.1037/0022-3514.92.6.1087
- Duckworth, A. L., & Quinn, P. D. (2009). Development and validation of the short grit scale. Journal of personality assessment, 91(2), 166-174. https://doi.org/10.1080/00223890802634290
- Duman, N., Göksu, P., Köroğlu, C., Talay, A. (2020). Üniversite öğrencilerinde mental iyi oluş ile psikolojik dayanıklılık ilişkisi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(7), 9-17. https://doi.org/10.31461/ybpd.668737
- Durand-Bush, N., McNeill, K., Harding, M., & Dobransky, J. (2015). Investigating stress, psychological well-being, mental health functioning, and self-regulation capacity among university undergraduate students: Is this population optimally functioning?. Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy, 49(3).
- Dursun, P. (2012). The role of meaning in life, optimism, hope, and coping styles in subjective well-being. Unpublished Doctoral Dissertation, Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
- Dünya Sağlık Örgütü (2004). Promoting Mental Health; Concepts Emerging Evidence and Practice: Summary Report, Geneva: WHO.
- Dyson, R., & Renk, K. (2006). Freshmen adaptation to university life: Depressive symptoms, stress, and coping. Journal of clinical psychology, 62(10), 1231-1244. https://doi.org/10.1002/jclp.20295
- Eroğlu, M., Gündoğdu, H. (2021). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin kişilik özelliklerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 278-293. https://doi.org/10.38015/sbyy.946518
- Falecki, D. (2015). Teacher stress and wellbeing literature review. Teacher Wellbeing. Retrieved from http://www.teacher-wellbeing.com.au/wpcontent/uploads/Teacher-Stress-Wellbeing-Literature-Review-2015.pdf
- Fredrickson, B. L. (1998). What good are positive emotions?. Review Of Ggeneral Psychology, 2(3), 300-319. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.3.30
- Fu, F., & Chow, A. (2017). Traumatic exposure and psychological well-being: The moderating role of cognitive flexibility. Journal of Loss and Trauma, 22(1), 24-35. https://doi.org/10.1080/15325024.2016.1161428
- Fuller, T. D., Edwards, J. N., Vorakitphokatorn, S., & Sermsri, S. (2004). Gender diferences in the psychologıcal well‐being of married men and women: An asian case. Sociological Quarterly, 45(2), 355-378. https://doi.org/10.1111/j.1533-8525.2004.tb00016.x
- Glozah, F. N. (2013). Effects of academic stress and perceived social support on the psychological wellbeing of adolescents in Ghana. Open Journal of Medical Psychology, 2013. DOI:10.4236/ojmp.2013.24022
- Gönener, A., Öztürk, A., Yılmaz, O. (2017). Kocaeli üniversitesi spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 44-55.
- Gündoğdu, R., & Yavuzer, Y. (2012). Öğretmen adaylarının öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 115-131.
- Gündüz, B. (2013). Bağlanma stilleri, akılcı olmayan inançlar ve psikolojik belirtilerin bilişsel esnekliği yordamadaki katkıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2071-2085.
- Gürgan, U., & Selen, Gür. (2019). Genç yetişkinlerde mental iyi oluş düzeyinin depresyonla ilişkisinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 516-536.
- Haring, M., Stock, W. A., ve Okun, M.A. (1984). A research synthesis of gender and social class as correlates of subjective well-being. Human Relations, 37, 645-657. https://doi.org/10.1177/001872678403700805
- Hoerr, T.R. (2012). Hoerr, T.R. (2012). Fostering grit: how do I prepare my students for the real world? Alexandria. VA: ASCD.
- İlhan, T. (2009). Üniversite öğrencilerinin benlik uyumu modeli: Yaşam amaçları, temel psikolojik ihtiyaçları ve öznel iyi oluş. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
- İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555
- Kaplan, G. A.; Shema, S. J. ve Legte, C. M. A. (2008). "Socioeconomic determinants of psychological well-being: the role of income, income change, and income sources during the course of 29 years." Annals of epidemiology, 18(7), 531-537. https://doi.org/10.1016/j.annepidem.2008.03.006
- Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3(26), 129- 142. https://doi.org/10.17066/pdrd.22262
- Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi (38. baskı). Nobel Yayınevi.
- Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 103-115. https://www.doi.org/10.17755/esosder.432708
- Kılınçoğlu, B. (2020). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile mental iyi oluşun incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Küçükarslan, M., & Gizir, C. A. (2014). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişki inançlarinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 148-159. https://doi.org/10.17066/pdrd.71651
- Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of general psychology, 9(2), 111-131. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.111
- Mao, Hsiao., Chen, Chien-Yu., Hsieh, An-Tien. (2012). Role ambiguity, employee gender and workplace friendship. Montana: Ammons Scientific. https://doi.org/10.2466/01.07.21.PR0.110.3.719-730
- Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M., & Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz-yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
- Özdel, L., Bostancı, M., Özdel, O., & Oğuzhanoğlu, N. K. (2002). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3(3), 155-16
- Özden, K. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik ı̇yi oluşun psikososyal yordayıcılarının sosyal bilişsel kariyer kuramı açısından ı̇ncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı.
- Özen, Y., & Gülaçtı, F. (2012). Öğretmen adaylarının sosyal beceri ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik ve Beşerî Bilimler Dergisi, 1(1).
- Özhan, M. B., Boyacı, M. (2021). Üniversite öğrencilerinde bilişsel esneklik ve iyi oluş (perma) arasındaki ilişki: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (67), 346-362.
- Parvizi, G., & Özabacı, N. (2022). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumlarının yordayıcısı olarak bilişsel esnekliğin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 65-81.
- Proyer, R. T., Gander, F., Wellenzohn, S.,ve Ruch, W. (2014). Positive psychology interventions in people aged 50–79 years: long-term effects of placebo-controlled online interventions on well-being and depression. Aging & mental health, 18(8), 997-1005. https://doi.org/10.1080/13607863.2014.899978
- Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American psychologist, 55(1), 68. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
- Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal Of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
- Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of happiness studies, 9, 13-39. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9019-0
- Saföz Güven, İ. G. (2008). Fen ve genel lise öğrencilerinin cinsiyet ve sosyometrik statülerine göre öznel iyi oluş düzeyleri, genel sağlık örüntüleri ve psikolojik belirti türleri. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Sapmaz, F., & Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: Bilişsel Esneklik Envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161.
- Sarıkan, S. (2023). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ, bilişsel esneklik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Satan, A. A. (2014). Dini inanç ve bilişsel esneklik düzeylerinin öznel iyi oluş düzeyine olan etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(7), 56-74.
- Seyhan, B. Y. (2013). Üniversite öğrencilerinin inanç tarzları, denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi.
- Sheldon, K. M. (2004). Optimal human being: An integrated multi-level perspective. Psychology Press.
- Singh, K., & Jha, S. D. (2008). Positive and negative affect, and grit as predictors of happiness and life satisfaction. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 34(2), 40-45.
- Söner, O., & Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 59-73.
- Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Tekkurşun Demir, G. T, Namlı, S., Hazar, Z., Türkeli, A., & Cicioğlu, H. (2018). Bireysel ve takım sporcularının karar verme stilleri ve mental iyi oluş düzeyleri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1).
- Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., Parkinson, J., Secker, J., & Stewart-Brown, S. (2007). The warwick-edinburgh mental well- being scale: Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63. https://www.doi.org/10.1186/1477-7525-5-63
- Tunç, E. (2021). Covid-19 pandemi döneminde öğretmenlerin manevi kaynakları ve mental iyi oluşları. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, (4), 75-96.
- Uyar, M. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini yordamada bağlanma tarzları ve bilişsel duygu düzenlemenin rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Üstün, S. (2019). Sosyal bir topluluk olan amatör çoksesli kadrolarda yer alan bireylerin mental iyi oluş durumları. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
- Waters, L. (2011). A review of school-based positive psychology interventions. The Australian Educational and Developmental Psychologist, 28(2), 75-90. https://doi.org/10.1375/aedp.28.2.75
- Wood, W., Rhodes, N., Whelan, M. (1989). Sex differences in positive well-being: A consideration of emotional style and marital status. Psychological Bulletin, 106(2), 249-264. https://doi.org/10.1037/0033-2909.106.2.249
- Yanar, S., Soyer, A., & Güngör, N. B. (2023). Mental iyi oluşun akademik özyeterliğe etkisi. Journal of Rol Sport Sciences, 487-500. https://doi.org/10.5281/zenodo.10030214
- Yıldız, F. N. (2019). Ergenlerde öz-yeterlik, motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisi: Bir model sınaması. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Yıldız, F. N. Y., & Kardaş, F. (2021). Ergenlerde akademik öz-yeterlik, içsel motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 1073-1099. https://doi.org/10.33711/yyuefd.957391
- Yılmaz, S. (2022). Psı̇kolojı̇k danışmanların mental iyı̇ oluş düzeylerı̇ ile psı̇kolojı̇k dayanıklılık düzeylerı̇ arasındakı̇ ilı̇şkı̇de umudun aracı rolü. Yüksek Lisans Tezi, Gazı̇antep Ünı̇versı̇tesı̇, Eğı̇tı̇m Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, Gaziantep.
- Zümbül, S. (2019). Öğretmen adaylarının psikolojik iyi oluş düzeylerinde bilinçli farkındalık ve affetmenin yordayıcı rolleri. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 20-36. https://doi.org/10.12984/egeefd.481963
Examination of Mental Well-Being Levels in Emerging Adulthood in Terms of Grit and Cognitive Flexibility
Yıl 2024,
, 173 - 183, 30.06.2024
Ayşe Deniz
,
Nezir Ekinci
Öz
The aim of this study is to examine the levels of mental well-being in emerging adulthood in terms of grit and cognitive flexibility. In the study, it was examined whether grit and cognitive flexibility predict mental well-being levels. A correlational survey model was used in the study. The data of the study were collected with "Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale", "Cognitive Flexibility Inventory" and "Brief Grit Scale". In the analysis of the data, groups t-test and one-way analysis of variance were performed. Pearson product-moment correlation coefficient was calculated to determine the relationship between the variables. Multiple linear regression analysis was used to determine the extent to which the variables predicted mental well-being. According to the findings of the study, it was observed that there was a positive and moderately significant relationship between students' mental well-being levels and their levels of grit and cognitive flexibility. It was also found that grit and cognitive flexibility predicted mental well-being. It explains 33.5% of the total variance of grit and cognitive flexibility, which are predictor variables. Finally, the findings obtained in the study were discussed in line with the relevant literature and suggestions for both study and practice areas were presented.
Kaynakça
- Ağaoğlu, C. (2012). Cinsiyetleri farklı üniversite ı̇kinci sınıf öğrencilerinin ı̇yilik hali boyutlarına göre özyeterlik ve sürekli öfkelerinin ı̇ncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Akbağ, M., Ümmet, D. (2017). Predictive role of grit and basic psychological needs satisfaction on subjective well-being for young adults. Online Submission, 8(26), 127-135.
- Anderson, L. E. (1994). A new look at an old construct: Cross-cultural adaptation. International Journal Of İntercultural, 18(3), 293-328. https://doi.org/10.1016/0147-1767(94)90035-3
- Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469
- Arnett, J. J. (2005). The developmental context of substance use in emerging adulthood. Journal of drug issues, 35(2), 235-254. https://doi.org/10.1177/002204260503500202
- Asıcı, E., İkiz, F. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
- Avşaroğlu, Z. (2017). Bı̇r dönem boyunca verı̇len pozı̇tı̇f psı̇kolojı̇ dersı̇nı̇n öğrencı̇lerı̇n mental ı̇yı̇ oluş ve kı̇şı̇sel ı̇yı̇ oluşlarına olan etkı̇sı̇nı̇n ı̇ncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü, İstanbul.
- Baker, R. W., Siryk, B. (1984). Measuring adjustment to college. Journal of counseling psychology, 31(2), 179. https://doi.org/10.1037/0022-0167.31.2.179
- Bayraktutar, M. (2012). Hz. Peygamber’in örnekliği bağlamında olaylar karşısındaki azim ve kararlılığı. Ekev Akademi Dergisi, 16(50), 71-87.
- Bedir, D. (2023). Sporcularda bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik becerilerinin mental iyi oluş üzerine etkisinin incelenmesi. Research in Sport Education and Sciences, 25(1), 26-29. https://doi.org/10.5152/JPESS.2023.22063
- Benn, I., Harvey, J. E., Gilbert, P. ve Irons, C. (2005). Social rank, interper-sonal trust and recall of parental rearing in relation to homesickness. Personal Individual Difference, (38), 1813-1822. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.11.010
- Black, M. M., & Krishnakumar, A. (1998). Children in low-income, urban settings: Interventions to promote mental health and well-being. American Psychologist, 53(6), 635. https://doi.org/10.1037/0003-066X.53.6.635
- Burke, C. S., Pierce, L. G., & Salas, E. (Eds.). (2006). Understanding adaptability: A prerequisite for effective performance within complex environments. Emerald Group Publishing.
- Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Cenkseven, F., & Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(27), 43-65. https://doi.org/10.17066/pdrd.57116
- Chao, R. C. L. (2012). Managing perceived stress among college students: The roles of social support and dysfunctional coping. Journal of College Counseling, 15(1), 5- 21. https://doi.org/10.1002/j.2161-1882.2012.00002.x
- Cleary, M., Walter, G., Jackson, D. (2011). “Not always smooth sailing”: Mental health issues associated with the transition from high school to college. Issues in Mental Health Nursing, 32(4), 250-254. https://doi.org/10.3109/01612840.2010.548906
- Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilişsel Esneklik Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39 (176), 339-346. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3466
- Deak, G. O. (2003). The development of cognitive flexibility and language abilities. Advances in Child Development and Behavior, 31, 271–327. http://dx.doi.org/10.1016/S0065-2407(03)31007-9
- Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2002). Handbook of self-determination research. Rochester: University of Rochester Press.
- Demirel, Y., Özhan Elbaş, N. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin kendini ayarlama düzeyleri ile mental iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Traditional Medical Complementary Therapies, 2(3), 118-129. https://www.doi.org/10.5336/jtracom.2019-72277
- Demirbilek, H. (2021). Lı̇se öğrencı̇lerı̇nde bı̇lı̇şsel esneklı̇k, öznel ı̇yı̇ oluş, affetme ve öz-şefkat arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇lerı̇n yapısal eşı̇tlı̇k modellemesı̇ ı̇le ı̇ncelenmesı̇. Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Dennis, J. P., Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive therapy and research, 34(3), 241-253. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/s10608-009-9276-4
- Diener, E., & Biswas-Diener, R. (2002). Will money increase subjective well-being? Social İndicators Research, 57, 119-169. https://doi.org/10.1023/A:1014411319119
- Diener, E., & Lucas, R. E. (1999). 11 personality and subjective well-being. Well-being: Foundations of hedonic psychology, 213.
- Diener, E., Ryan, K. (2009). Subjective well-being: A general overview. South African journal Of Psychology, 39(4), 391-406. https://doi.org/10.1177/008124630903900402
- Doğan, A., Cebioglu, S. (2011). Beliren yetişkinlik: Ergenlikten yetişkinliğe uzanan bir dönem. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28), 11.
- Doğan, T., & Eryılmaz, A. (2013). Benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 107-117. https://doi.org/10.9779/PUJE434
- Doğan, M. (2017). Karakter gücü olarak sabır ve psikolojik iyi oluş ilişkisi. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 134-153.
- Duckworth, A.L., Peterson, C., Matthews, M.D., Kelly, D.R. (2007). Grit: Perseverance and passion for long-term goals. Journal of Personality and Social Psychology, 92(6), 1087– 110. https://doi.org/10.1037/0022-3514.92.6.1087
- Duckworth, A. L., & Quinn, P. D. (2009). Development and validation of the short grit scale. Journal of personality assessment, 91(2), 166-174. https://doi.org/10.1080/00223890802634290
- Duman, N., Göksu, P., Köroğlu, C., Talay, A. (2020). Üniversite öğrencilerinde mental iyi oluş ile psikolojik dayanıklılık ilişkisi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 4(7), 9-17. https://doi.org/10.31461/ybpd.668737
- Durand-Bush, N., McNeill, K., Harding, M., & Dobransky, J. (2015). Investigating stress, psychological well-being, mental health functioning, and self-regulation capacity among university undergraduate students: Is this population optimally functioning?. Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy, 49(3).
- Dursun, P. (2012). The role of meaning in life, optimism, hope, and coping styles in subjective well-being. Unpublished Doctoral Dissertation, Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
- Dünya Sağlık Örgütü (2004). Promoting Mental Health; Concepts Emerging Evidence and Practice: Summary Report, Geneva: WHO.
- Dyson, R., & Renk, K. (2006). Freshmen adaptation to university life: Depressive symptoms, stress, and coping. Journal of clinical psychology, 62(10), 1231-1244. https://doi.org/10.1002/jclp.20295
- Eroğlu, M., Gündoğdu, H. (2021). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin kişilik özelliklerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 278-293. https://doi.org/10.38015/sbyy.946518
- Falecki, D. (2015). Teacher stress and wellbeing literature review. Teacher Wellbeing. Retrieved from http://www.teacher-wellbeing.com.au/wpcontent/uploads/Teacher-Stress-Wellbeing-Literature-Review-2015.pdf
- Fredrickson, B. L. (1998). What good are positive emotions?. Review Of Ggeneral Psychology, 2(3), 300-319. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.3.30
- Fu, F., & Chow, A. (2017). Traumatic exposure and psychological well-being: The moderating role of cognitive flexibility. Journal of Loss and Trauma, 22(1), 24-35. https://doi.org/10.1080/15325024.2016.1161428
- Fuller, T. D., Edwards, J. N., Vorakitphokatorn, S., & Sermsri, S. (2004). Gender diferences in the psychologıcal well‐being of married men and women: An asian case. Sociological Quarterly, 45(2), 355-378. https://doi.org/10.1111/j.1533-8525.2004.tb00016.x
- Glozah, F. N. (2013). Effects of academic stress and perceived social support on the psychological wellbeing of adolescents in Ghana. Open Journal of Medical Psychology, 2013. DOI:10.4236/ojmp.2013.24022
- Gönener, A., Öztürk, A., Yılmaz, O. (2017). Kocaeli üniversitesi spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 44-55.
- Gündoğdu, R., & Yavuzer, Y. (2012). Öğretmen adaylarının öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 115-131.
- Gündüz, B. (2013). Bağlanma stilleri, akılcı olmayan inançlar ve psikolojik belirtilerin bilişsel esnekliği yordamadaki katkıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2071-2085.
- Gürgan, U., & Selen, Gür. (2019). Genç yetişkinlerde mental iyi oluş düzeyinin depresyonla ilişkisinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 516-536.
- Haring, M., Stock, W. A., ve Okun, M.A. (1984). A research synthesis of gender and social class as correlates of subjective well-being. Human Relations, 37, 645-657. https://doi.org/10.1177/001872678403700805
- Hoerr, T.R. (2012). Hoerr, T.R. (2012). Fostering grit: how do I prepare my students for the real world? Alexandria. VA: ASCD.
- İlhan, T. (2009). Üniversite öğrencilerinin benlik uyumu modeli: Yaşam amaçları, temel psikolojik ihtiyaçları ve öznel iyi oluş. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
- İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555
- Kaplan, G. A.; Shema, S. J. ve Legte, C. M. A. (2008). "Socioeconomic determinants of psychological well-being: the role of income, income change, and income sources during the course of 29 years." Annals of epidemiology, 18(7), 531-537. https://doi.org/10.1016/j.annepidem.2008.03.006
- Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3(26), 129- 142. https://doi.org/10.17066/pdrd.22262
- Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi (38. baskı). Nobel Yayınevi.
- Keldal, G. (2015). Warwick-Edinburgh mental iyi oluş ölçeği’nin Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 103-115. https://www.doi.org/10.17755/esosder.432708
- Kılınçoğlu, B. (2020). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile mental iyi oluşun incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Küçükarslan, M., & Gizir, C. A. (2014). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişki inançlarinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 148-159. https://doi.org/10.17066/pdrd.71651
- Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of general psychology, 9(2), 111-131. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.111
- Mao, Hsiao., Chen, Chien-Yu., Hsieh, An-Tien. (2012). Role ambiguity, employee gender and workplace friendship. Montana: Ammons Scientific. https://doi.org/10.2466/01.07.21.PR0.110.3.719-730
- Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M., & Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz-yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
- Özdel, L., Bostancı, M., Özdel, O., & Oğuzhanoğlu, N. K. (2002). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3(3), 155-16
- Özden, K. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik ı̇yi oluşun psikososyal yordayıcılarının sosyal bilişsel kariyer kuramı açısından ı̇ncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı.
- Özen, Y., & Gülaçtı, F. (2012). Öğretmen adaylarının sosyal beceri ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik ve Beşerî Bilimler Dergisi, 1(1).
- Özhan, M. B., Boyacı, M. (2021). Üniversite öğrencilerinde bilişsel esneklik ve iyi oluş (perma) arasındaki ilişki: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (67), 346-362.
- Parvizi, G., & Özabacı, N. (2022). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumlarının yordayıcısı olarak bilişsel esnekliğin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 65-81.
- Proyer, R. T., Gander, F., Wellenzohn, S.,ve Ruch, W. (2014). Positive psychology interventions in people aged 50–79 years: long-term effects of placebo-controlled online interventions on well-being and depression. Aging & mental health, 18(8), 997-1005. https://doi.org/10.1080/13607863.2014.899978
- Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American psychologist, 55(1), 68. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
- Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal Of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
- Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of happiness studies, 9, 13-39. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9019-0
- Saföz Güven, İ. G. (2008). Fen ve genel lise öğrencilerinin cinsiyet ve sosyometrik statülerine göre öznel iyi oluş düzeyleri, genel sağlık örüntüleri ve psikolojik belirti türleri. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Sapmaz, F., & Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: Bilişsel Esneklik Envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161.
- Sarıkan, S. (2023). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ, bilişsel esneklik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Satan, A. A. (2014). Dini inanç ve bilişsel esneklik düzeylerinin öznel iyi oluş düzeyine olan etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(7), 56-74.
- Seyhan, B. Y. (2013). Üniversite öğrencilerinin inanç tarzları, denetim odağı ve psikolojik iyi olma hali arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi.
- Sheldon, K. M. (2004). Optimal human being: An integrated multi-level perspective. Psychology Press.
- Singh, K., & Jha, S. D. (2008). Positive and negative affect, and grit as predictors of happiness and life satisfaction. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 34(2), 40-45.
- Söner, O., & Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 59-73.
- Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Tekkurşun Demir, G. T, Namlı, S., Hazar, Z., Türkeli, A., & Cicioğlu, H. (2018). Bireysel ve takım sporcularının karar verme stilleri ve mental iyi oluş düzeyleri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1).
- Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., Parkinson, J., Secker, J., & Stewart-Brown, S. (2007). The warwick-edinburgh mental well- being scale: Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63. https://www.doi.org/10.1186/1477-7525-5-63
- Tunç, E. (2021). Covid-19 pandemi döneminde öğretmenlerin manevi kaynakları ve mental iyi oluşları. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, (4), 75-96.
- Uyar, M. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini yordamada bağlanma tarzları ve bilişsel duygu düzenlemenin rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Üstün, S. (2019). Sosyal bir topluluk olan amatör çoksesli kadrolarda yer alan bireylerin mental iyi oluş durumları. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
- Waters, L. (2011). A review of school-based positive psychology interventions. The Australian Educational and Developmental Psychologist, 28(2), 75-90. https://doi.org/10.1375/aedp.28.2.75
- Wood, W., Rhodes, N., Whelan, M. (1989). Sex differences in positive well-being: A consideration of emotional style and marital status. Psychological Bulletin, 106(2), 249-264. https://doi.org/10.1037/0033-2909.106.2.249
- Yanar, S., Soyer, A., & Güngör, N. B. (2023). Mental iyi oluşun akademik özyeterliğe etkisi. Journal of Rol Sport Sciences, 487-500. https://doi.org/10.5281/zenodo.10030214
- Yıldız, F. N. (2019). Ergenlerde öz-yeterlik, motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisi: Bir model sınaması. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Yıldız, F. N. Y., & Kardaş, F. (2021). Ergenlerde akademik öz-yeterlik, içsel motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 1073-1099. https://doi.org/10.33711/yyuefd.957391
- Yılmaz, S. (2022). Psı̇kolojı̇k danışmanların mental iyı̇ oluş düzeylerı̇ ile psı̇kolojı̇k dayanıklılık düzeylerı̇ arasındakı̇ ilı̇şkı̇de umudun aracı rolü. Yüksek Lisans Tezi, Gazı̇antep Ünı̇versı̇tesı̇, Eğı̇tı̇m Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, Gaziantep.
- Zümbül, S. (2019). Öğretmen adaylarının psikolojik iyi oluş düzeylerinde bilinçli farkındalık ve affetmenin yordayıcı rolleri. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 20-36. https://doi.org/10.12984/egeefd.481963