THE PLACE OF RIVER TYPE POWER PLANTS IN TURKEY HYDROELECTRIC PRODUCTION

Yıl 2005, Cilt: 7 Sayı: 2, 1 - 25, 01.12.2005

Erdal Akpınar

Öz

In the study, contributions of river type power plants to Turkey’s hydroelectric production is examined. This type of power plants, mostly used on smaller rivers, is expected to be more important in the near future because of increase of national electricity demand. So, working conditions and establishing possibilities of these power plants on Turkey’s rivers are needed to be determined. This study aims to contribute this subject as a geographical point of viev. Evaluation of data, firstly, statistics of EİE, DSİ and many other instutions are used. While examining economical and technical point of this subject, the data of Esendurak Hydroelectric Power Plant Project, planned to establish on Tortum river, are used. According to our findings, there is an important hydroelectric potential as a river type power plants on the Mediterranean and Blacksea basins. A twenty percent of Turkey hydroelectric potential can be transformed into production by the help of this type power plants. In spite of this, the rate of production of the 62 river type plants power in hydroelecric production is % 12 and also the rate of in the potential that can be utilized economically is % 2.4. Basically, to increase these proportions with new investmennts is possible. This is also another way of reducing dependence on exterior in energy production and meeting national electric demand which increasing time by time.

Anahtar Kelimeler

River type power plant, hydroelectric, Turkey.

NEHİR TİPİ SANTRALLERİN TÜRKİYE’NİN HİDROELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ YERİ

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’nin hidroelektrik üretiminde nehir tipi santrallerin rolü ince-lenmektedir. Daha çok küçük akarsularda kullanılan bu tip santrallerin, ulusal elektrik talebinin hızla artması nedeniyle yakın gelecekte önem kazanması beklenmektedir. Dolayı-sıyla bu santrallerin Türkiye akarsuları üzerinde kurulabilme olanaklarının ve işletme koşul-larının tespiti gerekir. Bu çalışma, belirtilen konuya coğrafî bir bakış açısıyla katkı yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmaya ait dokümanter verilerin derlenmesinde, başta Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) ve Devlet Su İşleri (DSİ) olmak üzere, konuyla ilgili pek çok kurum ve kuruluşun istatistiklerinden yararlanılmıştır. Konunun ekonomik ve teknik boyutunun irde-lenmesinde ise, Tortum çayı üzerinde kurulması plânlanan Esendurak Hidroelektrik Santrali projesine ait bilgiler kullanılmıştır. Bulgularımıza göre, özellikle Karadeniz ve Akdeniz havzalarında nehir tipi santrallerle değerlendirilmesi gereken önemli bir hidroelektrik po-tansiyel vardır. Türkiye hidroelektrik potansiyelinin % 20 kadarı, bu tip santrallerle üretime dönüştürülebilecek niteliktedir. Buna karşın, toplam 62 adet nehir santralden elde edilen elektriğin hidroelektrik üretimi içerisindeki payı % 12, ekonomik olarak değerlendirilebilir potansiyel içerisindeki payı ise % 2.4 ile sınırlı kalmıştır. Esasen ülke olanakları dahilinde yeni yatırımlar yapmak suretiyle bu oranları yükseltmek mümkündür. Enerji üretiminde dışa bağımlılığı azaltmanın ve yüksek bir artış seyri izleyen ulusal elektrik talebini karşılayabil-menin bir yolu da budur.

Anahtar Kelimeler

Nehir tipi santral, hidroelektrik, Türkiye.

Kaynakça

• Arman, F.A. (2004), Türkiye'nin Hidroelektrik Potansiyeli ve Sorunları, Ankara, 14 Şubat 2004, 21. Yüzyılda Su Sorunu ve Türkiye Sempozyumu. http://www.hesiad.org.tr/hid_pot.htm
• Aslan, Y. ve diğ. (2004), Bir Mikro-Hidro Örneği: Kayaboğazı Barajı, Bursa, E- lektrik-Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu. www.eleco.emo.org.tr/eleco2004/Aprog.htm-15k
• Atalay, İ. (2004), Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, İzmir, Meta Basım, s.122-123. Bakır, N.N. (2002), Türkiye'nin Hidroelektrik Potansiyelinin Yeniden Değerlendi-
• rilmesi ve AB Perspektifinden Türkiye'nin Elektrik Üretimi Politikalarına
• Bakış, Ankara, 23 Mayıs 2002,Türkiye'nin Hidroelektrik Potansiyeli So- runları ve Çözüm Tartışmaları Sempozyumu. http://www.hesiad.org.tr/ semposyum_fr.htm
• Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (1992), C.10, İstanbul, Milliyet Yayınları, 5253-5254.
• Cansu A.Ş. (2003), Esendurak Hidroelektrik Santrali Projesi Ön Raporu, Ankara, Bölüm: 8.
• Doğanay,H. (1995), Türkiye Ekonomik Coğrafyası, İstanbul, Öz Eğitim Yayınları: 6, 369.
• DPT (2001), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı Elektrik Enerjisi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, DPT: 2569, ÖİK: 585, Bölüm: 5(1).
• Durak, M. (2002), Avrupa Ülkelerinde Rüzgar Enerjisi Projelerine Verilen Teşvik- ler ve Türkiye İçin Öneriler, İstanbul, 10-11 Eylül 2002,
• Yenilenebilir Enerjiler ve Rasyonel Enerji Kullanımı Sempozyumu, 81-87. Karabulut, Y. (2000), Türkiye Enerji Kaynakları, Ankara Üniversitesi Basımevi,
• Ankara, 113.
• Karabulut, Y. (2004), Türkiye’de Elektrik Enerjisi Üretimi, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uyulama Merkezi Dergisi, Sayı: 3, 58.
• Pamir, N. (2003), Dünyada ve Türkiye’de Enerji, Türkiye’nin Enerji Kaynakları ve Enerji Politikaları, Metalurji Dergisi, Sayı: 17 (134), 73-100.
• Rahman. S. (2003), Market Potential of Renewable Resources, IEEE Power
• &Energy Magazine, jan-feb 2003, 31-37.
• Şahin, C. (2002), Türkiye Fizikî Coğrafyası, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 21.
• Ültanır, M. Ö. (2001), Türkiye'nin Hidroelektrik Potansiyeli Ne Kadar?, Dünya- Enerji, Aralık 2001, 50-53.
• Ültanır, M.Ö. (2004), Türkiye Elektrik Enerjisi Üretim Plânlama Çalışması (2005- 2020) İrdelemesi ile Su ve Rüzgâr Enerjilerinin Yeri (A study of Turkish Electricity Production Projections For The 2005-2020 Period For Hydro and Wind Power) http://www.ressiad.org.tr/makaleler.php?ID=
• Ünsal, İ. (2003), Turkey's Hydroelectrıc Potentıal And Energy Policiıes, Stradigma.Com, E-Journal of Strategy and Analysis, Jully 2003, Issue 6, 1- 19.