İlkokul Yöneticilerinin Hizmetkâr Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 104 - 114, 28.03.2024

Berkan Altınkaya , Abdullah Selvitopu

https://doi.org/10.17556/erziefd.1367584

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilkokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel (korelasyonel) tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Aksaray ili merkez ve merkeze bağlı ilkokullarda görev yapmakta olan toplam 1247 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Aksaray ili merkez ve merkeze bağlı resmi ilkokullardan basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle gönüllü olarak seçilen 412 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Yönetici Hizmetkâr Liderlik Ölçeği” ve “Örgütsel Mutluluk Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 26.0 paket programı kullanılmıştır. Araştırmada betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA testi, ölçekler arasındaki ilişkileri saptamak için Pearson korelasyon ve hizmetkar liderliğin örgütsel mutluluğun yordayıcısı olup olmadığını saptamak için de Regresyon Analizi yapılmıştır. Araştırmada, öğretmen algılarına göre ilkokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ve öğretmenlerin örgütsel mutlulukları yüksek düzeyde bulunmuştur. Öğretmenlerin okuldaki örgütsel mutluluk düzeyleri mesleki kıdem ve mevcut okuldaki çalışma süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterirken; cinsiyet, eğitim düzeyi ve mevcut okul yöneticisiyle çalışma süresi değişkenlerine göre ise anlamlı farklılık göstermemektedir. İlkokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri arasında orta düzeyde ve pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. İlkokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları, öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeylerini yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Hizmetkâr Liderlik, Mutluluk, Örgütsel Mutluluk

An Examination of the Relationship Between Servant Leadership Behaviors of Primary School Administrators and Organizational Happiness Levels of Teachers'

Öz

The purpose of this study is to examine the relationship between the servant leadership behaviors of primary school administrators and the organizational happiness levels of teachers. The population of this research, in which the correlational screening model is used, consists of a total of 1247 teachers working in Aksaray city center, and primary schools affiliated to the center in the 2022-2023 academic year. The sample of the research consists of 412 teachers who were selected voluntarily by simple random sampling method from Aksaray city center and public primary schools affiliated to the center. "Executive Servant Leadership Scale" and "Organizational Happiness Scale" were used as data collection tools in the research. SPSS 26.0 package program was used to analyze the data. In the research, descriptive statistics, t-test, ANOVA test, Pearson correlation to determine the relationships between the scales, and Regression Analysis were used to determine whether servant leadership is a predictor of organizational happiness. In the study, according to teachers' perceptions, the servant leadership behaviors of primary school administrators and the organizational happiness of teachers were found to be high. While teachers' organizational happiness levels at school differ significantly according to the variables of professional seniority and working time at the current school; There is no significant difference according to the variables of gender, education level and working time with the current school administrator. It was determined that there was a moderate and positive significant relationship between the servant leadership behaviors of primary school administrators and the organizational happiness levels of teachers. Servant leadership behaviors of primary school administrators predict teachers' organizational happiness levels.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Servant Leadership, Happiness, Organizational Happiness

Kaynakça

• Abdullah, A. G. K. & Ling, Y. L. (2016). Understanding workplace happiness in schools: the relationships between workplace happiness, teachers’ sense of efficacy, affective commitment and ınnovative behavior. Academy of Social Science Journal, 1(4), 80-83.
• Aelterman, A., Engels, N., Petegem, K. V. & Verhaeghe, J. P. (2007). The well-being of teachersin Flanders: The importance of a supportive school culture. Educational Studies, 33(3), 285-297.
• Afifah, N. A. (2017). Relationship between job satisfaction, income and leadership with happiness at work. (Master’s thesis). Kedah: Universiti Utara Malaysia.
• Akdeniz, M.Z. ve Erkuş, A. (2016). Paternalistik liderlik çalışan mutluluğunu etkiler mi? Örgütsel adaletin aracılık rolü. Adana Çukurova Üniversitesi Dördüncü Örgütsel Davranış Kongresi, 191-193.
• Akdöl, B. (2015). Hizmetkâr liderlik. Derin Yayın.
• Aksoy, F. (2022). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının örgütsel sinerji ve örgütsel mutluluk düzeylerine etkisi (yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Akyüz, B. ve Eren, M. Ş. (2013). Hizmetkâr liderlik davranışlarının eğitim sektörü üzerindeki etkisine yönelik teorik bir çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(2), 191-205.
• Al-Hadrawi, B. K., Al-Awsat, A. F., Jawad, A. R., & Al-Zurfi, A. R. (2023). Transformational Leadership and its Impact on Realizing Organizational Happiness. Journal of Production and Industrial Engineering, 4(2), 60-73. https://doi.org/10.26706/ijceae.4.2.202 30901
• Arıcı, Y. H. (2020). Mutluluk tarihi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 9, 217-243.
• Arslan, N. (2021). Öğretmenlerin okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarına ilişkin algıları ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi.
• Arslan, Y. (2018). Öğretmenlerin farklılıkların yönetim yaklaşımlarına ilişkin algıları ile mutluluk algıları arasındaki ilişki (Doktora tezi) Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, Y. ve Polat, S. (2017). Örgütsel mutluluk ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4), 603-622. https://doi.org/10.14527/ kuey.2017.019
• Aytaç, M. S. (2021). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Şanlıurfa Örneği (yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi.
• Barbuto, J. E. & Hayden, R. W. (2011). Testing relationships between servant leadership dimensions and leader member exchange (LMX). Journal of Leadership education, 10(2), 22-37.
• Bayram, S. (2020). Öğretmenlerin örgütsel affedicilik algıları ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Black, G. L. (2010). Correlational analysis of servant leadership and school climate. Journal of Catholic Education, 13(4). http://dx.doi.org/10.15365/joce.1304032013
• Brouskeli, V., Kaltsi, V. & Loumakou, M. (2018). Resilience and occupational well-being of secondary education teachers in Greece. Issues in Educational Research, 28(1), 43-60.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2023). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. (34. Baskı). Pegem Akademi.
• Chang , C. P., Tsai, H. C., Zhang, D. D. & Chen, I. J. (2016). The Correlation between “elementary school principals” servant leadership and teachers: Creative teaching behavior. Creative Education, 7(10), 1253-1260. http://dx.doi.org/10.4236/ce.2016.79132
• Clark, M. (2002). The relationship between employees’ perceptions of organizational climate and customer retention rates in a major U.K. retail bank. Journal of Strategic Marketing, 10(1), 93–113.
• Clercq, D. D., Bouckenooghe, D., Raja, U. & Matsyborska, G. (2014). Servant leadership and work engagement: The contingency effects of leader–follower social capital. Wiley Online Library, 25(2), 183-212. https://doi.org/10.1002/hrdq.21185
• Corra, M., Carter, S. K., Carter, J. S., & Knox, D. (2009). Trends in marital happiness by gender and race, 1973 to 2006. Journal of Family Issues, 30(10), 1379-1404. https://doi.org/10.1177/0192513X09336214
• Çakır, P. ve Yavuz, Y. (2022). Öğretmenler için örgütsel mutluluk ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 3(2), 66-79.
• Çelik, E. ve Okçu, V. (2019). Investigation of teachers’ perceptions of servants’ leadership behaviors of school principals. Atlas Journal, 5(17), 70–86. https://doi.org/10.31568/atlas.300
• Çetin, S. ve Polat, S. (2021). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algı düzeyleri ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 171-182. https://doi.org/10.33206/mjss.800081
• Delioğlan, M. (2022). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel mutluluk arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duyan, E. C. & Van Dierendonck, D. (2014). Hizmetkâr liderliği anlamak: Teoriden ampirik araştırmaya doğru. Sosyoloji Konferansları, 49(1), 1-32.
• Elmas, E. (2021). Öğretmenlerin iş yaşam kalitesi ve örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Fındıkçı İ. (2013). Hizmetkâr liderlik. Alfa Yayınları.
• Frey, B. S. & Stutzer, A. (2002). Happiness and economics: How the economy and institutions affect human well-being. New Jersey: Princeton University Press.
• Gavin, J. H. & Mason, R. O. (2004). The virtuous organization: The value of happiness in the workplace. Organizational Dynamics, 33(4), 379-392.
• Greenleaf, R. K. (1977). Servant leadership: A journey into the nature of legitimate power and greatness. Paulist Press.
• Greenstein, T. N. (2016). Gender, marital status and life satisfaction. Paper presented at the annual meetings of the American sociological association, Seattle.
• Habibzadeh, S. & Allahvirdiyani, K. (2011). Effects of economic and non economic factors on happines on primary school teachers and urmia university professors. Procedia. Social and Behavioral Sciences, 30, 2050-2051.
• Hair, J., Black, W., Babin, B., Anderson, R. & Tatham, R. (2006). Multivariate data analysis. Uppersaddle River, N.J. Pearson Education, Inc.
• Hori, M. ve Kamo, Y. (2018). Gender differences in happiness: The effects of marriage, social roles, and social support in East Asia. Applied Research in Quality of Life, 13(4), 839–857. https://doi.org/10.1007/s11482-017-9559-y
• Hosseinpour Reza A & Esmaeili Leyli B. (2016). Investigating the role of organizational happiness in teachers’ occupational burnout. J. Fundam. Appl. Sci., 8(2s),1 444-465.
• Huang, H. (2016). Workplace happiness: Organizational role and the reliability of self-reporting. (Doctoral dissertation). College Park: University of Maryland.
• Kahveci, G., ve Köse, Ö. (2019). İlk ve ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sinizmin örgütsel mutluluk üzerindeki rolünün incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 23(79), 135-156.
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (38. Baskı). Nobel Akademik.
• Karnak, B. (2020). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleri ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki (yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kocabaş, İ. ve Karaköse, T. (2005). Okul müdürlerinin tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi (Özel ve devlet okulu örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 79-93.
• Koçel T. (2015). İşletme Yöneticiliği (17. Baskı). Beta Basım.
• Konan, N., Demir, H. ve Karakuş, M. (2015). Yönetici hizmetkâr liderlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Elektronik Uluslararası Eğitim, Sanat ve Bilim Dergisi, 1(1), 135-155.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi (doktora tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kouzes, T. K. & Posner, B. Z. (2019). Influence of managers’ mindset on leadership behavior. Leadership& Organization Development Journal, 40(8), 829-844. https://doi.org/10.1108/LODJ-03-2019-0142
• Kun, A. & Gadanecz , P. (2019). Workplace happiness, well-being and their relationship with psychological capital: A study of Hungarian Teachers. Curr Psychol 41, 185–199. https://doi.org/10.1007/s12144-019-00550-0
• Kuvvet, A. B. (2019). Okul müdürlerinin öğretim liderlikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki (yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Liu, L., Liu, P., Yang, H., Yao, H., & Thien, L. M. (2022). The relationship between distributed leadership and teacher well-being: The mediating roles of organisational trust. Educational Management Administration & Leadership, 0(0). https://doi.org/10.1177/17411432221113683
• Livovich Jr, M. P. (1999). An investigation of servant-leadership in public school superintendents in the state of Indiana. Indiana State University.
• Mahmoudi, M. T., Azar, M. & Bahrami, R. (2019). The impact of organizational happiness on the working life quality; a case study among Isfahan University’s staff. International Journal of Advanced Studies in Humanities and Social Science, 8(3), 255-265.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019). Milli Eğitim Bakanlığı 2019-2023 stratejik planı. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2023). Millî eğitim istatistikleri, örgün eğitim, 2023/'24. Erişim: https://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-20222023/icerik/508
• Northouse, P. G. (2012). Leadership: Theory and practice. Sage Publications.
• Özkan, A. (2020). Eğitimde vizyoner liderlik. Pegem Yayıncılık.
• Perie, M., & Baker, D. P. (1997). Job satisfaction among America’s teachers: Effects of workplace conditions, background characteristics, and teacher compensation. Statistical Analysis Report, 47.
• Raj, R., Tiwari, G. K., and Rai, P. K. (2019). Psychological capital and the nature of school organization are essential for understanding secondary school teachers' turnover intentions. Journal of Organization and Human Behavior (Communicative).
• Saenghiran, N. (2013). Towards enhancing happiness at work: a case study. Social Research Reports, 25, 21-33.
• Sarıbıyık, O. (2022). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seppala, E. (2016). The happiness track: How to apply the science of happiness to accelerate your success. ABD: Hachette Press.
• Shore, L. M., Chung-Herrera, B. G., Dean, M. A., Ehrhart, K. H., Jung, D. I., Randel, A. E., and Singh, G. (2009). Diversity in organizations: Where are we now and where are we going? Human resource management review, 19(2), 117-133.
• Smith, C. (2005). Servant leadership: The leadership theory of Robert K. Greenleaf. Management Information Organization, 12(2), 145-152.
• Spears, L. (2004). Practicing servant‐leadership: Leader to leader, 0(34), 7-11. https://doi.org/10.1002/ltl.94.
• Suhail, K. & Chaudhry, R. H. (2004). “Predictors of subjective well-being in an Eastern Muslim Culture’’. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(3), 359-376.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
• TDK (2022). Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/ Erişim tarihi 29.12.2022
• Tiefenbach, T., & Kohlbacher, F. (2013). Happiness and life satisfaction in Japan by gender and age. German Institute for Japanese Studies (DIJ), 3(2), 685-699.
• Temiz, E. (2016). İlkokul yöneticilerinin sahip olması gereken hizmetkâr liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen görüşleri (yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Usta, M. E. ve Ünsal, Y. (2018). Okullarda algılanan hizmetkâr liderlik düzeyinin incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 8(4), 168-184. https://doi.org/ 10.19126/suje.443973
• Uysal, F. (2022). Lise öğretmenlerinin örgütsel mutluluk ve mental iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki (yüksek lisans tezi). Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Van Dierendonck, D. & Nuijten, I. (2011). The Servant Leadership Survey: Development and Validation of a Multidimensional Measure. Journal of Business ve Psychology, 26, 249-267. https://doi.org/10.1007/s10869-010-9194-1.
• Warr, P. (2007). Work, Happiness and Unhappiness (1th Edition). London: Laurence Erlbaum Associates. Waterman, A. S., Schwartz, S. J., & Conti, R. (2008). The implications of two conceptions of happiness (hedonic enjoyment and eudaimonia) for the understanding of intrinsic motivation. Journal of Happiness Studies, 9, 41-79.
• Wong, P. T. P. & Davey, D. (2007). Best practices in servant leadership [Bildiri sunumu). Paper presented at the servant leadership roundtable at regent university, Vi̇rgi̇ni̇a Beach. Yukl, G. A. (2002). Leadership in organizations (5th Edition). Prentice Hall, Upper Saddle River.