Çoruh Havzası Taban Akışının İngiliz Hidroloji Enstitüsü Yuvarlatılmış Minimumlar Yöntemi ile Belirlenmesi
Öz
Türkiye’nin büyük akarsu
havzalarından biri olan Çoruh havzasında yapılacak taşkın tesisleri, su tutma
yapıları ve suyun kullanıma sunulması amacıyla tasarlanacak bütün yapılar için
akarsu debisinin ve bu debiyi oluşturan en büyük etmenlerden biri olan taban
akış değerinin bilinmesi gerekmektedir. Taban akışı, havzaya yağan yağışa,
akarsu ağı toplam uzunluğuna, drenaj yoğunluğuna, engebeliliğe vb. diğer
faktörlere bağlı olduğundan gecikmeli bir akış olarak gerçekleşir ve yaz
mevsiminde akarsu akışının önemli bir bölümünü, bazen ise tamamını karşılamaktadır.
Çalışmada İngiliz Hidroloji Enstitüsü Yuvarlatılmış Minimumlar (İHEY) yöntemi
kullanılarak Çoruh havzası üzerinde bulunan 10 adet Akım Gözlem İstasyonundan
(AGİ) elde edilen günlük ortalama akarsu debileri yardımıyla akarsu debileri
5’erli gruplara ayrılmış, elde edilen bu gruplar içerisindeki en küçük debi
değerleri minimum değerler olarak kabul edilmiştir. Daha sonra dönüm
noktalarının kendinden önceki ve sonraki grubun minimum değerinin 0,9 katından
küçük olması durumunda bu değer dönüm noktası olarak kabul edilmiş ve dönüm
noktaları arasında kalan boşluklar doğrusal enterpolasyon yöntemi ile
doldurularak akarsuya ait günlük taban akışı değerleri elde edilmiştir. Havzada yapılan çalışma sonucunda havzadaki taban akış
indeksinin havza genelinde ortalama olarak 0,80 oranında olduğu belirlenmiş ve
özellikle yaz aylarındaki akımın büyük çoğunluğunun taban akışından
kaynaklandığı gözlemlenmiştir..
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, H., Unal, N.E. ve Pektas, A.O., (2008). “Smoother minima baseflow separation tool for perennial and intermittent stream”, Hydrol. Process. 22 (22), 4467–4476.
- Bayazıt, M., (1999). “Hidroloji, Genişletilmiş Yedinci Baskı", İTÜ İnşaat Fakültesi Matbaası, ISBN 975-561-105-96, İstanbul, 242.
- DSİ. (2012). “Türkiye’nin su kaynakları”, Ankara.
- Hisdal, H., Tallaksen, L. M., (2003). “Estimation of Regional Meteorological and Hydrological Drought Characteristics”, Journal Of Hydrology, 280, 230-247.
- Mazmimavi, D., Meijerink, A.M.J., Stein, A., (2004). “Prediction of base flows from basin characteristics: A case study from Zimbabwe”, Hydrol, Sci, J., 49(4), 703-715.
- Piggott, A.R., Moin, S., Southam, C., (2005). “A revised approach to the UKIH method fort he calculation baseflow”, Hydrol, Sci, J., 50(5), 911-920.
- Pilgrim, DH, Cordery, I. & Doran, DG (1979). “Assessment of runoff characteristics in arid western New South Wales”, Australia. In:The Hydrology of Areas of Low Precipitation(Proc. Canberra Symp., December 1979), 141-150. IAHS Publ. no. 128.
- Smakhtin, V.U., (2001). “Low flow hydrology: a review”, Journal of Hydrology, 240, 147–186.
- Usul, N. (2013). “Mühendislik hidrolojisi, ikinci basım”, ODTÜ yayıncılık, ISBN 978-944-344-57-9, Ankara, 418.
Determination of the Baseflow of Coruh Basin by the Smoothed Minima Technique of the British Institute of Hydrology
Öz
In order to be able to build flood prevention facilities, water retaining
structures and water utilization edifices in Çoruh basin, (one of the major stream
basins of Turkey), the streamflow and its most significant contributing factor,
the baseflow values should be known. Because the baseflow depends on the
precipitation in basin, the total length of the stream system, the drainage
density, the ruggedness and other factors, it occurs as a delayed flow and
meets a significant part of the streamflow in summer and sometimes the whole. In this study, the flow rates of the streamflow
were divided into five groups with the aid of daily average streamflow
rates obtained from ten Current Observation Stations on the Coruh basin by
using the Smoothed Minima Technique of the British Institute of Hydrology and
the smallest flow rates within these groups were considered as minimum values.
Then, if the turning point is less than 0.9 the minimum value of the previous
and next group, this value was accepted as a turning point and the gaps between
the turning points were obtained the daily streamflow values of the
stream by filling with linear interpolation method. As a result of conducted the study in
the basin, the baseflow index in the basin was found as 0.80
on the avarege in all across basin and it was observed that the majority of the
flow in the summer months was mainly observed due to the baseflow.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, H., Unal, N.E. ve Pektas, A.O., (2008). “Smoother minima baseflow separation tool for perennial and intermittent stream”, Hydrol. Process. 22 (22), 4467–4476.
- Bayazıt, M., (1999). “Hidroloji, Genişletilmiş Yedinci Baskı", İTÜ İnşaat Fakültesi Matbaası, ISBN 975-561-105-96, İstanbul, 242.
- DSİ. (2012). “Türkiye’nin su kaynakları”, Ankara.
- Hisdal, H., Tallaksen, L. M., (2003). “Estimation of Regional Meteorological and Hydrological Drought Characteristics”, Journal Of Hydrology, 280, 230-247.
- Mazmimavi, D., Meijerink, A.M.J., Stein, A., (2004). “Prediction of base flows from basin characteristics: A case study from Zimbabwe”, Hydrol, Sci, J., 49(4), 703-715.
- Piggott, A.R., Moin, S., Southam, C., (2005). “A revised approach to the UKIH method fort he calculation baseflow”, Hydrol, Sci, J., 50(5), 911-920.
- Pilgrim, DH, Cordery, I. & Doran, DG (1979). “Assessment of runoff characteristics in arid western New South Wales”, Australia. In:The Hydrology of Areas of Low Precipitation(Proc. Canberra Symp., December 1979), 141-150. IAHS Publ. no. 128.
- Smakhtin, V.U., (2001). “Low flow hydrology: a review”, Journal of Hydrology, 240, 147–186.
- Usul, N. (2013). “Mühendislik hidrolojisi, ikinci basım”, ODTÜ yayıncılık, ISBN 978-944-344-57-9, Ankara, 418.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mühendislik |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Mart 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |