MİFTAHU’L-KENZ BAĞLAMINDA TERZİ BABA’NIN İTİKADÎ GÖRÜŞLERİ VE YÖNTEMİ

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 141 - 152, 21.12.2016

Ahmet Çelik Orhan Aktepe

Öz

Bu
araştırmada Erzincan açısından önemli bir isim olan Terzi Baba’nın itikadî
görüşleri bağlamında ortaya koymaya çalıştığı inanç eğitiminin izleri,
yöntemsel olarak incelenecektir. Terzi Baba Miftahul-Kenz isimli mesnevi
tarzında tasavvufî-itikadî bir eser kaleme almıştır. O, bu eserinde, itikadi
konularda keşf ve ilhama yani ilm-i bâtına önem vererek mutasavvıfların yolunu
izlemiş, diğer taraftan nazar ve istidlale yani ilm-i zâhire önem vererek
kelamcıların metodunu kullanmak suretiyle bir senteze girmiştir. Terzi Baba
kendisini Hanefî-Matüridî olarak tanımlamış; iman tanımında Ehl-i Sünnetin
“kavl-i meşhur” diye bilinen formülünü benimsemiştir. Allah’ın varlığının ve
birliğinin hem nakil hem de nazar ve müşahede ile anlaşılması gerektiğini
üzerinde durmuştur. Bütün bu görüşler Terzi Baba’nın müridlerine itikad
açısından belli bir yöntemle yol gösterdiğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Terzi Baba, İtikad, Kelam, Yöntem, Kenzü’l-Fütûh

TERZİ BABA'S THEOLOGİCAL VİEWS AND METHODS İN THE CONTEXT OF THE MİFTAHU’L-KENZ

Öz

This research is an important figure in terms of
Erzincan Terzi Baba traces of doctrinal precis belief that tried to put forward
in the context of education, it will be examined methodically. Terzi Baba, has
written a mystical-thological book with the name Miftahu’l-Kenz of masnawi
style. He, in this work, discovery and inspiration on theological issues that
giving importance to ilm al-Mystic has followed the path of the mystic, on the
other hand with emphasis consideration and inference, namely ilm al-Zahira by
using the method of theologians has entered into a synthesis. Terzi Baba
himself has defined as the Hanafi-Maturidi; he explained faith with a
definition know “kawl mashoor” of Ahl al-Sunnah. He focused on the need to
understand the existence and oneness of Allah with conveyance and reflection.
All these opinions indicate that Terzi Baba's disciples led by a certain method
in terms of the creeds.

Anahtar Kelimeler

Terzi Baba, Faith, Kalam, Method, Kenzu’l-Futuh

Kaynakça

• Aktepe, O. (2009). Terzi Baba’nın İtikadî Görüşleri. Erzincan: Doğu Yay.
• Altıntaş, R. (2012). Delil ve Delillendirme Yöntemleri. Ş. A. Düzgün (Ed.). Kelam El Kitabı (s.317-327). Ankara: Grafiker Yay.
• Ardoğan, Recep (2015). Akideden Kelama, İstanbul: Klm Yay.
• Biçer, R. (2013). Akâid Literatürü. Ş. A. Düzgün (Ed.). İslâm İnanç Esasları (s.51-63). Ankara: Grafiker Yay.
• Bolelli, N. (2011). Belâgat, İstanbul: İFAV Yay.
• Çelebioğlu, A. (1998). Türk Edebiyatında Manzum Dini Eserler. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları (s.349-365). İstanbul: MEB Yay.
• Er Ş. (2014). Erzincanlı Terzi Baba Külliyâtı Hayatı, Eserleri, Halifeleri ve Menkıbeleri. İstanbul: Kutup Yıldızı Yay.
• Ersoy, M. A. (2009). Safahat, Ankara: Hece Yay.
• Hakkı, İ. (1991), Marifetname c.II, İstanbul: Merve Yay.
• Hidâyetnâme. (t.y.). Erişim: 15.06.2016, https://www.yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=138163
• İbn Manzur, Muhammed b. Mükrim (t.y.). Lisanu’l-Arab c.XV. Beyrut: Dâru Sâdır.
• Kılavuz, A. S. (1989). Akâid. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (c.II, s.212-216). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• eş-Şafiî, M. (1422/2001), el-Medhâl ilâ Dirâseti İlmi’l-Kelâm. Lahor: İdâratü’l-Kur’ân ve’l-Ulûmi’l-İslâmiyye.
• Tâhir, Bursalı M. (1333). Osmanlı Müellifleri c.I. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Topaloğlu, B., Çelebi İ. (2010). Kelam Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İsam Yay.
• et-Teftazânî, S. (2011), Şerhu’l-Akâid. İstanbul: Fazilet Neşriyat.
• Terzi Baba (ö.1264/1847), Terzi Baba Hayatı ve Miftah-ı Kenz (O. Aktepe, haz.). Erzincan: Muştu Yay. (1979).
• Yavuz, Y. Ş. (1997). Havâtır. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (c.XVI, s.523-526). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yurt, Vehbi. (2011). Terzi Baba ve Erzincan. İstanbul: Birun Yay.