İLETİŞİM DERSLERİNİN EMPATİK EĞİLİM VE PROSOSYAL DAVRANIŞLAR ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 91 - 104, 17.12.2017

Naşide Nur Karaman Sümeyya Tatlı Mustafa Yavuzekinci

Öz

Bu
araştırma kapsamında öğrencilerin empatik eğilimleri ve prososyal davranışları
üzerinde almış oldukları iletişim derslerinin etkisi olup olmadığını belirlemek
amaçlanmaktadır. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın
çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılının bahar döneminde Kilis 7 Aralık
Üniversitesi Okul Öncesi Öğretmenliği Programına ve Çocuk Gelişimi Programına
devam eden ve katılıma istekli olan 308 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin
toplanmasında “Kişisel Bilgi Formu”, “Empatik Eğilim Ölçeği” ve  “Yetişkin Prososyallik Ölçeği”
kullanılmıştır. Verilerin analizinden önce normal dağılım gösterip göstermediği
Kolmogorov-Smirnov testi ile test edilmiş olup normal dağılım göstermediği
belirlenmiştir. Bu nedenle analiz işlemlerinde non-parametrik testler olan Mann
Whitney U-Testi ve Kruskal-Wallis Varyans Analizi ile  Spearman Sıra Korelasyonu Analizi
kullanılmıştır. Çalışma sonucunda; iletişim derslerini alan öğrencilerin
empatik ve prososyal davranış eğilimlerinin iletişim dersi almayanlara göre
daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca cinsiyet, herhangi bir kuruluşa gönüllü
üye olunması, kardeş sayısı ve anne-baba eğitim seviyesi değişkenlerinin de
empatik eğilimler ve prososyal davranış açısından farklılık meydana getirdiği
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Empati, Prososyal davranış, İletişim

Kaynakça

• Ahmetoglu, E., & Acar, I. H. (2016). The Correlates of Turkish Preschool Preservice Teachers’ Social Competence, Empathy and Communication Skills. Akfırat Önalan, F.(2006). Sosyal Yeterlilik, Sosyal Beceri ve Yaratıcı Drama. Yaratıcı Drama Dergisi. 1(1), 39-58. Akgün, S., & Araz, A. (2010). Anlaşmazlıklarımızı çözebiliriz: bir çatışma çözümü eğitim programı tanıtımı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (1), 1-17 Alpar, R. (2014). Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık. Altay, F. B. ve Güre, A. (2012). Okul Öncesi Kuruma (Devlet-Özel) Devam Eden Çocukların Sosyal Yeterlik Ve Olumlu Sosyal Davranışları İle Annelerinin Ebeveynlik Stilleri Arasındaki İlişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2699-2718. Atlı, A., & Kutlu, M. (2012). Çocuk Yuvaları Ve Yetiştirme Yurtlarında Çalışan Personelin Empatik Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi. Journal of Society & Social Work, 23(1). Aydın-Sünbül, Z. (2012). Ergenlerde olumlu sosyal davranışları yordamada koruyucu faktörler ve bazı kişisel değişkenlerin rolü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana Bağcı, B. (2015). Çocuk ve Yetişkin Prososyallik Ölçeklerinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması ve Çocuk ile Anne-Baba Prososyal Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın. Bağcı, B., & Samur, A. Ö. (2016). Çocuk ve Yetişkin Prososyallik Ölçeklerinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(3). Barnett M.A. Empathy and related responses in children In: N. Eisenberg & J. Strayer, eds, Empathy and its development. Cambridge University Pres, Cambridge, 1990;146-63. 11. Beaty, J.J. (1998). Observing Development of the Young Child. (4th. Ed.), Prentice-Hall, Inc., U.S.A. Berk, L. E. (2013). Çocuk Gelişimi. (Yay. Haz. B. Onur). Ankara: İmge Kitabevi. Bierman, K., & Wargo, J. (1995). Predicting the longitudinal course associated with aggressive-rejected, aggressive (nonrejected), and rejected (nonagressive) status. Development and Psychopathology, 7, 669-682. Bozkir, C., Tekin, C., Mete, B., Nacar, E., & Ozer, A. (2015). Communication Skills, Empathic Tendency and Affecting Factors of Assistant Doctors in Inonu Universty, Faculty of Medicine, Malatya [İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Asistan Doktorların İletişim Becerileri, Empatik Eğilimleri ve Etkileyen Faktörler]. Medicine Science, 4(3). Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Craig-Unkefer, L. A., & Kaiser, A. P. (2002). Improving the social communication skills of at-risk preschool children in a play context. Topics in Early Childhood Special Education, 22(1), 3-13. Cüceloğlu D. Yeniden İnsan İnsana. 8. baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1994. Çağdaş, A. (2015). Anne-Baba-Çocuk İletişimi. Ankara: Eğiten Kitap. Çekin, A. (2013). İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Prososyal Davranış Eğilimleri Üzerine Nicel Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (28), 34-45. Çelik, E., & Çagdas, A. (2010). Okul Öncesi Egitim Ögretmenlerinin Empatik Egilimlerinin Bazi Degiskenler Açisindan Incelenmesi/A Research Regarding The Emphatic Tendencies of Preschool Education Teachers In Terms of Some Variables. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 23. Çiftci, İ. & Sucuoğlu, B. (2004). Bilişsel Süreç Yaklaşımıyla Sosyal Beceri Öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık. Davis, M. H. (1980). A multidimensional approach to individual differences in empathy. JSAS Catalog of Selected Documents in Psychology, 10, 85. Dökmen, Ü. (2004). Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık, İstanbul. Dökmen, Ü. (2005). İletişim Çatışmaları ve Empati. Ankara: Sistem Yayıncılık. Duru, E. (2004). Öğretmen Adaylarında Empati -Yardım Etme Eğilimi İlişkisi Ve Yardım Etme Eğiliminin Bazı Psikososyal Değişkenler Açısından İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 31-41. Dworetzky, J.P. (1990). Introduction to Child Development. (4th Ed.). West Publishing Company, U.S.A. Eisenberg, N., Carlo, G., Murphy, B., & Court, P. V. (1995). Prosocial Development in Late Adolescence: A Longitudinal Study. Child Development, 66, 1179-1197. Eisenberg, N., Mussen, P.H. (1997). The Roots of Prosocial Behavior in Children. (4th Ed.). Cambridge University Press, U.S.A. Ekinci, Ö., & Aybek, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2). Elikesik, M., & Alım, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 167-180. Günindi, N. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyum becerileri ile anne-babalarının empatik beceriler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2006). Examining the relationship between low empathy and bullying. Aggressive behavior, 32(6), 540-550. Kalliopuska M. Holistic empathy education among preschool and school children. Paper Present at the International Scientific Conference Comenius Heritage and Education of Man. 23-27 March 1992. Praque, Hungary, 1-20. Kapıkıran, N. A. (2009). Öğretmen adaylarının empatik eğilim ve kendini ayarlama açısından incelenmesi. Pamukkale üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 26(26), 81-91. Kapıkıran, N. A., & Kapıkıran, Ş. (2000). İletişim becerisi eğitiminin anaokulu öğretmenliği öğrencilerinin empatik eğilim ve empatik becerileri üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8), 69-77. Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayıncılık, Ankara. Karataş, Z. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin empatik becerileri ve benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23: 97 - 114 Karcı, Y. (2011). İletişim Meslek Lisesi öğrencilerinin empatik iletişim beceri düzeylerinin incelenmesi (Ankara İl Örneği). Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(4), 155-167. Kırımoğlu, H., Gezer, E., Deveci, A., & Gülle, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve spor eğitimi alma durumlarına göre saldırganlık ve empatik eğilim düzeylerinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 5623- 3635. doi:10.14687/jhs.v13i3.3919 Koçak, N. ve Tepeli, K. (2004). 4-5 Yaş çocuklarının sosyal ilişkiler ve işbirliği davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi. Kongre Kitabı. (2006) Cilt:2. 9-13. Korkut, F. (2010). İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışmaları. Psikolojik Danışma ve rehberlik dergisi, 2 (7), 18-23. Maden, S. (2010). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Sözlü İletişim Becerileri Üzerine Bir Araştırma. EKEV Akademi Dergisi, 14 (44), 145-154. McFall, R.M. (1982). Areview and Reformulation of The Concept of Socill Skills. Behavioral Assessment. 4,1-33. Morris, B. R. (2005). Empathic Adolescents: Associations with Religiosity and Spiruality. Master Thesis. Virginia: Virginia University. Oğuz, V. (2006). Altı Yaş Grubundaki Çocukların Bakış Açısı Alma Becerileri İle Anne Babaların Empatik Becerilerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Öz, F. (1998). Son Sınıf Hemşirelik Öğrencilerinin Empatik Eğilimleri, Empatik Becerileri ile Akademik Başarı Arasındaki İlişki. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(2), 21–29. Özdemir, Z. (2010). Lise öğrencilerinin prososyal davranışlarının; mizah, öfke ve utangaçlık düzeyine göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 13-23. Peck, N. F., Maude, S. P., & Brotherson, M. J. (2015). Understanding preschool teachers’ perspectives on empathy: A qualitative inquiry. Early Childhood Education Journal, 43(3), 169-179. Roberts, W. & Strayer, J. (1996). Empathy, Emotional Expressiveness, and Prosocial Behavior. Child Development. 67(2), 449-470. Rogers, R. C. (1983). Empathic: An Unappreciated Way of Being (Çeviren: Füsun Akkoyun). Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15 (2), 103-124. Rushton. J. P., Fulker, D. W.. Neale, M. C., Nias, D. K. B., & Eysenck, H. J. (1986). Altruism and Aggression: The Heritability of Individual Differences. Journal of Personality and Social Psychology, 50, 1192-1198. Salamon, L. M. & Anheier, H. K. (1992). In Search of the Nonprofit Sector II: The Problem of Classification. International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 3(3), 267-309. San Bayhan, P., & Artan, İ. (2004). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Morpa Kültür Yayınları. Sayın, S. (2003). Farklı programlarda okuyan öğretmen adayı üniversite öğrencilerinin empatik eğilimi, öğretmenlik mesleğine karşı tutum ve mesleki benlik saygısı. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(6), 74-84. Siyez, D. M., & Alim, Kaya (2011). Akran zorbalığı gruplarında empatik eğilim. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2). Smith, A. Theory of moral sentiments. London: A. Miller, 1759. Spencer, H. The principles of psychology. London: Williams and Norgate, 1870. Stiff, J. B., Dillard, J. P., Somera, L., Kim, H., & Sleight, C. (1988). Empathy, communication, and prosocial behavior. Communications Monographs, 55(2), 198-213. Svetlova, M., Nichols, S. R., & Brownell, C. A. (2010). Toddlers’ prosocial behavior: From instrumental to empathic to altruistic helping. Child development, 81(6), 1814-1827. Tozoğlu, E., Bayraktar, G., & Gülbahçe, Ö. (2016). The Investigation of Empathic Tendencies of UEFA Classification Football Coaches. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 4(3), 267-276. Uğurlu, C. T. (2013). Öğretmenlerin iletişim becerisi ve empatik eğilim davranışlarının çocuk sevme düzeyleri üzerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2), 51-61. Voltan- Acar N. Terapötik İletişim: Kişilerarası ilişkiler. Şafak Matbaası, Ankara, 1994 Williams, A., O’Driscoll, K., & Moore, C. (2014). The influence of empathic concern on prosocial behavior in children. Frontiers in Psychology, 5. Yıldız, S., Boz, İ. T., & Yıldırım, B. F. (2012). Kişilik Tipi İle Olumlu Sosyal Davranış Arasındaki İlişki: Marmara Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 215-233. Yüksel G. (2004). Sosyal Beceri Envanteri El Kitabı. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Zahn-Waxler, C.; Cole, P.M.; Welsh, J.D. & Fox, N. A. (1995). Psychophysiological Correlates of Empathy and Prosocial Behaviors in Preschool Children with Behavior Problems, Development and Psychopathology, 7(1), 27- 48. Zimmer-Gembeck, M. J., Geiger, T. C. & Crick, N. R. (2005). Relational and Physical Aggression, Prosocial Behavior, and Peer Relations; Gender Moderation and Bidirectional Associations. Journal of Early Adolescence, 25 (4), 421-452.