FAİZSİZ BİR MERKEZ BANKACILIĞI MÜMKÜN MÜ? İSLAM İKTİSADI LİTERATÜRÜ PERSPEKTİFİNDEN BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 39 - 58, 26.04.2022

Yunus Kutval

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1021657

Öz

Faizsiz finans alanında yapılan birçok farklı çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalar genel olarak faizsiz finansın gelişimi ve dönüşümü üzerine yapılan çalışmalardır. Fakat merkez bankacılığı bağlamında faizsiz finansı konu alan çalışma sayısı oldukça azdır. İslam iktisatçılarının pür faizsiz bir sistem kurma gayretleri düşünüldüğünde bu alan oldukça bakir sayılabilir. Bu bağlamda faizsiz bir merkez bankacılığı tasavvuru oldukça önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu bakımdan çalışmada; öncelikle merkez bankalarının temel konusu olan “para” ele alınacaktır. Daha sonra faiz özelinde paranın fonksiyonları tartışılacaktır. Hemen akabinde ise faizsiz finans sisteminin işleyişinden kısaca bahsedilecektir. Nihayetinde ise faizsiz bir merkez bankacılığı tasavvuru üzerine önerilerde bulunulacaktır.
Çalışmanın amacı ise; faizsiz merkez bankacılığı sistemi kurma gayretiyle hazırlanacak akademik çalışmalara giriş niteliğinde bilgiler sunmak ve akademik camiada yaşanacak olan tartışmalarına kapı aralamak olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Faizsiz Merkez Bankacılığı, Faizsiz Finans, Katılım Bankacılığı, İslami Bankacılık, İslam’da Para

Destekleyen Kurum

ESAM

Teşekkür

Çalışmayı hazırlarken emeği geçen tüm hocalarıma ve bu fikirleri sunmam için bana fırsat tanıyan tüm ESAM görevlilerine teşekkür ederim.

IS AN INTEREST-FREE CENTRAL BANKING POSSIBLE? A REVIEW FROM THE ISLAMIC ECONOMICS PERSPECTIVE

Öz

There are many different studies in the field of interest-free finance. These studies are generally studies on the development and transformation of interest-free finance. However, the number of studies on interest-free finance in the context of central banking is very low. Considering the efforts of Islamic economists to establish a pure interest-free system, this area can be considered quite untouched. In this context, the idea of an interest-free central banking is a very important issue.
In this respect, in the study; First of all, “money”, which is the main subject of central banks, will be discussed. Later on, the functions of money will be discussed in terms of interest. Immediately after, the functioning of the interest-free financial system will be briefly mentioned. Finally, suggestions will be made on the concept of an interest-free central banking.
The aim of the study is; It will provide introductory information to the academic studies that will be prepared with the effort of establishing an interest-free central banking system and to open the door to the discussions that will take place in the academic community.

Anahtar Kelimeler

Interest-Free Central Bankıng, Interest-Free Finance, Participation Banking, Islamic Banking, Money in Islam.

Kaynakça

• Al-Jarhi, Mabid. A Monetary And Financial Structure For An Interest-Free Economy: Institutions, Mechanism & Policy. Updated Version, Published Version 1980, Current Version 2004. 2004. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/66741/1/MPRA_paper_66741.pdf (06.09.2021).
• Anjum, Muhammad Iqbal. “An Inquiry into Alternative Models of Islamic Banking”. Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, 12/4, (2016), 173-221.
• Anwar, Muhammed. “Islamicity of Banking And Models of Islamic Banking”. Arab Law Quarterly, 18/1, (2003). 62-80 Aren, Sadun. İstihdam, Para ve İktisadi Politika, 15. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi, 2014.
• Bank of England. Islamic Banks And Central Banking. Quarterly Bulletin. Q3. 2017. https://www.bankofengland.co.uk/quarterly-bulletin/2017/q3/islamic-banks-and-central-banking (06.09.2021).
• Chapra, Muhammad Umer. İslam İktisadında Ahlak ve Adalet. çev. edt. Mehmet Saraç, böl. çev. Melih Oktay, İstanbul: İSFAM. 2018.
• Chapra, Muhammad Umer. Towards A Just Monetary System, Leicester: The Islamic Foundation. 1985. https://kgsmiqbal.files.wordpress.com/2013/02/a1-towards-a-just-monetary-system.pdf (22.10.2021).
• Ergin, Feridun. Para Faiz ve Teorileri. 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları, 1983.
• Errico L. - Farahbaksh, M. Islamic Banking: Issues in Prudential Regulation and Supervision, Washington DC: IMF Working Paper WP/98/30 (International Monetary Fund, 1998). 1998. https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/wp9830.pdf (22.10.2021).
• EY Report. World Islamic Banking Competitiveness Report 2016. 2016. https://ceif.iba.edu.pk/pdf/EY-WorldIslamicBankingCompetitivenessReport2016.pdf (12.10.2021).
• Kazancı, Fatih. Merkez Bankalarının Faizsiz Bankalar Üzerindeki İşlev ve Etkileri: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Örneği. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bililer Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Kelleroğlu, Fatma. “Katılım Bankacılığı Alanında Yaşanan Küresel Gelişmeler”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7/2, (2007), 157 – 172.
• Kutval, Yunus. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Katılım Bankaları İlişkisi: Katılım Finansmanı ve Zorunlu Karşılık Karı Modelleri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Mirakhor, A. - Yong Bao, W. “Epistemologicial Foundation of Finance: Islamic and Conventionel”. Economic Development and İslamic Finance. ed. Zamir İkbal; Abbas Mirakhor. 25-65, Washington: The World Bank. 2013.
• Mishkin, Frederic S. The economics of Money, Banking and Financial Markets. Seventh Edition, Boston: Pearson Addison Wesley, 2004. Orman, Sabri. İslami İktisat, Değerler ve Modernleşme Üzerine. İstanbul: İnsan yayınları, 2014.
• Paksoy, Mustafa - Abaross, Nour. “Relation Between Islamic Bank And Central Bank”. Journal Of Socıal And Humanıtıes Scıences Research, 2/2, (2015), 57-67.
• Parlakkaya, Raif - Çürük, Suna Akten. “Finansal Rasyoların Katılım Bankaları ve Geleneksel Bankalararasında Bir Tasnif Aracı Olarak Kullanımı: Türkiye Örneği”. Ege Akademik Bakış, 11/3, (2011), 397-405.
• Shaikh, Salman. Role of Central Bank in Islamic Finance. Munich Personel Repec Archive (MPRA), 2009. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/26702/1/MPRA_paper_26702.pdf (22.10.2021).
• Siddiqi, M. Nejatullah. “Islamic Approaches To Money, Banking And Monetary Policy A Review”. ed. Mohammed Ariff. 25-42. Monetary And Fiscal Economics Of Islam. Jeddah: International Centre for Research in Islamic Economics King Abdulaziz University, 1982. http://iei.kau.edu.sa/GetFile.aspx?id=103220&Lng=EN&fn=31Monetary%20 (22.10.2021).
• Sole, Juan, Introducing Islamic Banks into Conventional Banking Systems. IMF Working Paper, 2007.
• https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2007/wp07175.pdf (19.10.2021).
• TCMB.https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Piyasalar/Acik+Piyasa+Islemleri/ (19.10.2021).
• Thomson Reuters. İslamic Finance Development Report. 2018. https://ceif.iba.edu.pk/pdf/Reuters-Islamic-finance-development-report2018.pdf (12.10.2021).
• Uzair, Mohammad. “Central Banking in an Interest-Free Banking System”. Monetary And Fiscal Economics Of Islam. ed. Mohammed Ariff, Jeddah: International Centre for Research in Islamic Economics King Abdulaziz University, 1982, 211-235. https://iei.kau.edu.sa/Files/121/Files/152672_14-MonetaryFiscalCover.pdf (22.10.2021).
• Warde, Ibrahim. Islamic Finance in the Global Economy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2000.
• Zangeneh, Hamid - Salam Ahmed. “Central Banking in an Interest-Free Banking System”. Journal of King Abdulaziz University: Islamic Economics, 5/- (1993), 25-36. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3126101
• Zeytinoğlu, Erol. “İslam’da ve Diğer Sistemlerde Faiz”, Para, Faiz ve İslam. edt. Sabri Orman; İsmail Kurt. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Yayınları, 1992.