28 ŞUBAT SÜRECİ, E-MUHTIRA VE 15 TEMMUZ FETÖ DARBE GİRİŞİMİNİN EKONOMİ-POLİTİK ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 74 - 121, 26.04.2022

Adem Üzümcü

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1038106

Cited By: 1

Öz

Türkiye’de demokratik yönetim dönemlerini kesintiye uğratan darbe, muhtıra benzeri ara rejim girişimlerinin geçmişi Osmanlı Devletinin son dönemine kadar gitmektedir. Sultan Abdülaziz’in tahtan indirilmesi, İttihat ve Terakki Partisi tarafından gerçekleştirilen Bab-ı Ali Baskını darbe geleneğin başlangıcı sayılan olaylardır. Bu çerçevede 27 Mayıs 1960 Darbesi, 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi, bu kötü geleneğin devamıdır.
Türkiye’nin siyasi ve ekonomik alanda geri kalmasına yol açan bu üç darbe/ara rejim sonrası, Necmettin Erbakan’ın Başbakanlığını yaptığı Refah-Yol hükümetini devirmeye yönelik Post Modern Darbe 28 Şubat Süreci, özellikle ekonomik alanda çok daha fazla olumsuzluklara neden olmuştur. Bu süreçte faizler yükselmiş, enflasyon oranı %100 düzeyine yaklaşmış, bütçe açıkları yükselmiş, bankaların içi boşaltılmış, iktisadi büyüme oranları gerilemiştir. Adalet ve Kalkınma Partisinin (AK Parti) siyasi istikrarı sağladığı ortamda cumhurbaşkanı seçimini etkilemeye çalışan 2007 yılı E-Muhtıra girişimi, AK Partinin bu girişime karşı güçlü tepkisi ve Cumhurbaşkanını halkın seçmesini sağlayan yasal değişim sayesinde siyasi ve ekonomik açıdan zarar veremeyen bir girişim olmuştur. Buna karşın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti iktidarını devirmeye yönelen 15 Temmuz 2016 FETÖ darbe girişimi, 17-25 Aralık 2013 yolsuzluk kılıfı altındaki yargısal darbe girişimi ile başlayan ve Türkiye’yi birçok alanda kontrol etmeyi amaçlayan bir darbe olarak ekonomik açıdan büyük olumsuzluklar doğurmuştur. 15 Temmuz Darbe girişimi sonrası döviz kurları yükselmiş, iktisadi büyüme oranı gerilemiş, ülkeye yabancı sermaye girişi azalmış, faiz oranları yükselmiştir.
Bu bildiride, bu üç darbe girişiminin ekonomi-politik analizi yapılmaktadır. Bu amaçla her bir darbe girişiminin üç yıl önce ve sonrasına ilişkin iktisadi büyüme, enflasyon ve işsizlik oranı gibi genel makroekonomik göstergeler, kamu maliyesi göstergeleri ve dış ticaret göstergeleri karşılaştırmalı biçimde analiz edilmektedir. Yapılan karşılaştırmalı analizler çerçevesinde diğer iki darbe/muhtıra girişimine göre 28 Şubat Sürecinde makroekonomik göstergeler ve kamu maliyesi göstergeleri üzerindeki olumsuz etkilerin daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

28 Şubat, E-Muhtıra, 15 Temmuz, Ekonomi-Politik Analiz, Darbe

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

THE ECONOMIC-POLITICAL ANALYSIS OF THE 28 FEBRUARY PROCESS, E-MEMORANDUM AND THE JULY 15 FETO COUP ATTEMPT

Öz

Anahtar Kelimeler

Coup, 28 February, E-Memorandum, 15 July, Economic-Political Analysis

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aljazeera Türk. “Portre: Ekmeleddin İhsanoğlu” (29 Haziran 2015). http://www. aljazeera.com.tr/portre/portre-ekmeleddin-ihsanoglu.
• AljazeereTürk. “Binali Yıldırım 65. Hükümet”i Açıkladı” (24 Mayıs 2016). http://www. aljazeera.com.tr/haber/binali-yildirim-65-hukumeti-acikladi
• AljezeeraTürk. “Miroğlu: Hendekler Darbeye Hazırlıktı” (5 Ekim 2016), http:// www.aljazeera. com.tr/al-jazeera-ozel/miroglu-hendekler-darbeye-hazirlikti
• Alp, Özden. “FETÖ’nün Siyasetle İlişkisi”. Anadolu Ajansı (27 Mayıs 2017). https:// www.aa.com.tr/tr/turkiye/fetonun-siyasetle-iliskisi/827260
• Anadolu Ajansı. “58. Kabineden Bugüne AK Parti Hükümetleri”, (29 Ağustos 2014), https://www.aa.com.tr/tr/politika/58-kabineden-bugune-ak-parti-hukumetleri/
• Aslan, Rengin. “Kılıçdaroğlu: 15 Temmuz Kontrollü Darbe Girişimidir”. BBC News Türkçe. (3 Nisan 2017), https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-39478777.
• Aygen, Murat. “Türkiye ve Darbeler: 15 Temmuz Örneği”. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi 28 / 2 (2018), 231-253.
• BBC News Türkçe. “Ekmeleddin İhsanoğlu, Cumhurbaşkanlığına Resmen Aday” (29 Haziran 2014). https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/06/140629 ihsanoglu resmen_aday
• BBC News Türkçe. “Davutoğlu’ndan 1 Kasım Yorumu, Eski Türkiye Yerin Yedi Kat Altına Gömüldü” (2 Kasım 2015), https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/11/ 151102 turkiye_secim
• BBC News Türkçe, “Erdoğan: Türkiye Tarihi Bir Karar Verdi” (17 Nisan 2017). https:// www.bbc.com/turkce/live/haberler-turkiye-39613272.
• Bilgiç, Sadettin. “Memleketimizde Askeri Müdahaleler”. Yeni Türkiye Cumhuriyet Özel Sayısı II, 23/ 24 (1998), 1203-1207.
• Can, Burhanettin. “Kadife Darbeden Askeri Darbeye 1: Arka Plan”. Milli Gazete. (22 Temmuz 2016), http://www.milligazete.com.tr/kadife_darbedenaskeri_darbeye 1 bir arkaplan/prof_dr_burhanettin_can/kose_yazisi/30373.
• Can, Muhammed Enes - Kara, Kübra. “17-25 Aralık: FETÖ’nün Yargısal Darbe Girişimi”, Anadolu Ajansı (17 Aralık 2020). https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/17-25- aralik-fetonun-yargisal-darbe-girisimi /2079941.
• CNNTürk. “Ahmet Davutoğlu Başbakanlık Dönemi” (20 Haziran 2016). www. cnnturk.com/turkiye/ahmet-davutoglunun-basbakanlik-donemi?page=2
• Coşkun, Cevdet – Yanar, Eda. “Milli Görüş ve Adalet ve Kalkınma Partisi: Süreklilikler ve Kopuşlar”. Akademik İzdüşüm Dergisi 5/2 (2020), 266-280.
• Cumhuriyet. “Özkök Sayesinde Darbe Gerçekleşmedi” (25 Mart 2009), https:// www. cumhuriyet.com.tr/haber/hilmi-ozkok-sayesinde-darbe-gerceklesmedi-51374
• Cumhuriyet. “Gülerce: Böyle Bir Canavara Destek Verdik; Allah Bizi Affetsin” (11 Ağustos 2016). https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/huseyin-gulerce-boyle-bir-canavara-destek-verdik-allah-bizi-affetsin-583140.
• Çakır, Enes Malik. “1991-2002 Yılları Arasında Koalisyon Hükümetleri Yönetimi”. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi 2020/6, (Kış 2020), 19-37.
• Çetinkaya, Aliye. “Savcıdan MİT Başkanı’na: İfadeye Gel”. Sabah (7 Şubat 2014). www.sabah.com.tr/gundem/2014/02/07/savcidan-mit-baskanina-ifadeye-gel
• Çiçek, Ömer. “İttihat ve Terakki Partisi: Tarihsel ve Kuramsal Bir Değerlendirme”. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 5 / 2 (2019), 107-123.
• Çolak, Çağrı D. “Seçim İttifakı Sisteminin 2018 Milletvekili Seçimine Etkileri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi 15/2 (2020), 719-742.
• Demir, Osman. Ekonomide Devlet. Ankara: SPK Yayınları, 1997.
• Demir, Osman. “Türkiye Ekonomisi, Sorunlar, Hatalar ve Krizler”. İktisat, İşletme ve Finans 18 / 202 (2003), 84-100.
• Demir, Osman - Üzümcü, Adem. “Türkiye’de Yaşanan Ara Rejimlerin Ekonomi Açısından Değerlendirilmesi”. Uludağ Üniversitesi, İİBF Dergisi 9/2 (2001), 1–19.
• Demir, Osman - Üzümcü, Adem. “Türkiye’de Yaşanan Ara Rejimlerin Sebepleri Üzerine Bir İnceleme”. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi 4 / 1 (2002), 155-182.
• Dünya Gazetesi, “Yaşar Büyükanıt: E-muhtıra Laiklik Hassasiyetini Ortaya Koyan Bir Metin” (8 Kasım 2012), https://www.dunya.com/gundem/yasar-buyukanit-e-muhtira-laiklik-hassasiyetini-ortaya-koyan-bir-haberi-190377
• Ekşi, Oktay. “Aranan Sayı 184 mi, 367 mi?”. Hürriyet (2 Ocak 2007), https:// www. hurriyet.com.tr/aranan-sayi-184-mu-367-mi-5708576.
• Finer, Samuel Edward. The Man on Horseback: The Role of The Military in Politics. Boulder Colarodo: Westwiev Press, 2.nd Edition, 1988.
• Gür, Nurullah vd. 2018’de Ekonomi. İstanbul: SETAV, 2018.
• Hale, William. Türkiye’de Ordu ve Siyaset. çev. Ahmet Fethi. İstanbul: Hil Yayıncılık, 1996.
• Hamsici, Mahmut. “10 Soruda 17-25 Aralık Operasyonları”, BBC News Türkçe (16 Aralık 2014) https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141212 1725_aralik operasyonu neler_oldu 10_soruda.
• Hoşgör, Şebnem. “2002’de Erdoğan’ın Yolu Nasıl Açıldı?”. Vatan Gazetesi, 30 Haziran 2011, http://www.gazetevatan.com/2002-de-erdogan-in-yolu-nasil-acildi--386242-siyaset.
• Hürriyet. “Muhtar Bile Olamayacak”, (24 Eylül 1998).
• Hürriyet, “Batum’dan “Kâğıttan Kaplan” Açıklaması” (7 Şubat 2011), https://www. hurriyet.com.tr/gundem/batumdan-kagittan-kaplan-aciklamasi-16958336
• Karadeniz, Yeşim. “Çok Partili Siyasal Hayatın Dönüm Noktası: 1950 Seçimleri”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 / 16 (2018), 637-648.
• Karagöl, Erdal. T. “15 Temmuz Darbe Girişimi ve Türkiye Ekonomisi”. Adam Akademi 6 / 2 (2016), 37-50.
• Karaosmanoğlu, Ali – Gökakın, Behice Özlem. “Türkiye’de Sivil-Asker İlişkisinin Unutulan Boyutları”. Uluslararası İlişkiler 27 /7 (2010), 29-50.
• Keskin, Yusuf Ziya - Akın, Gülsemin. “12 Eylül Ara Rejimi Döneminde Türkiye’de Siyasi Gelişmeler (1980-1983)”. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 26 (2020), 703-724.
• Keskin, Hidayet vd. “2001 Krizinin Ekonomik ve Siyasi Yönleri Üzerine Bir Değerlendirme Çabası”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/4 (2006), 46-73.
• Kulaksızoğlu, Beklan. “Türkiye’nin Post Modern Darbesi: 28 Şubat”. Deutche Welle Türkçe (28 Şubat 2018). https://www.dw.com/tr
• Milliyet. “Yine Şerh Koydular” (5 Aralık 2003), https://www.milliyet.com.tr/ siyaset/ yine-serh-koydular-5135811
• Nar, Mehmet Şükrü. “Siyasal Bir Ritüel Olarak Seçimler: Türkiye Örneği”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 9/5 (2020), 4121-4153.
• NTV. “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı”, 14 Nisan 2001, http://arsiv.ntv.com.tr/news/ 76897.asp?cp1=1 .
• NTV. “E-Muhtıra Kronolojisi” (27 Nisan 2011), https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/ e-muhtiranin-kronolojisi.
• NTV. “Erdoğan: Dershaneler Kapatılsın Dedik Kıyamet Koptu” (30.08.2016), https:// www.ntv.com.tr/turkiye/erdogan-dershaneler-kapatilsin-dedik-kiyamet-koptu. NTV. “YSK Erken Seçim Tarihini 1 Kasım Olarak Açıkladı” (25 Ağustos 2015). www.ntv.com.tr/turkiye/ysk-erken-secim-tarihini-acikladi.
• NTV. “Saat Saat 15 Temmuzda Yaşananlar” (14 Temmuz 2017). www.ntv.com.tr/ turkiye/saat-saat-15-temmuzda-yasananlar.
• Oğur, Yıldıray. “Milli Referandum Tarihi – 3”. Türkiye Gazetesi (3 Mart 2017). https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/yildiray-ogur/595751.aspx.
• Örs, Birsen. Türkiye’de Askeri Müdahaleler. İstanbul: Der Yayınları, 1996.
• Özden, Alp (2017), FETÖ’nün Siyasetle İlişkisi, Anadolu Ajansı Haberi, 27 Mayıs 2017, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/fetonun-siyasetle-iliskisi/827260
• Özer, Murat - Özer, Gülşen. “28 Şubat Sürecinde FETÖ’nün Furuat Söylemi”. Kriter Dergisi 5 /48 (2018), 68-71.
• Paksoy, Murat. “FETÖ’nün Hükümeti Yıkmaya Yönelik İlk Kalkışması: 7 Şubat 2012 MİT Kumpası”, Anadolu Ajansı (21 Haziran 2020), www.aa.com.tr/tr/turkiye/ fetonun-hukumeti-yikmaya-yonelik-ilk-kalkismasi-7-subat-2012-mit-kumpasi/.
• Sever, Erşan – Dikkaya, Mehmet. Post Modern’den Soft Modern’e: 28 Şubat ve 17 Aralık Sürecinin Ekonomi Politiği. Ankara: Savaş Yayınevi, 2015.
• Sırıklı, Aylin-Karadağ, Kemal. “MİT Tırlarının Durdurulmasının FETÖ Kumpası Olduğu Tescillendi”, Anadolu Ajansı (29 Haziran 2019). https://www.aa.com.tr/tr/ turkiye/mit-tirlarinin-durdurulmasinin-feto-kumpasi-oldugu-tescillendi/1518888
• Star. “Ahmet Ertürk, 28 Şubat’ta Medya-Sermaye-Asker Üçgeninde Yaşananları Anlattı”. (17.10. 2012). https://www.star.com.tr/politika/ahmet-erturk-28-subatta-medyasermayeasker-ucgeninde-yasananlari-anlatti-haber-697576/
• Şahin, Mehmet vd. Uluslararası Bir Tehdit Olarak FETÖ. Ankara: Polis Akademisi Yayınları, 2018.
• Şeker, Mehmet. “Mesele Ağaç Değil, Sen Hala Anlamadın mı?”. Yeni Şafak (12 Kasım 2019). https://www.yenisafak.com/yazarlar/mehmet-seker/mesele-agac-degil-sen-hl-anlamadin-mi-2053335
• Tunç, Ahmet - Atılgan, Ali. “Paralel Devlet Yapılanmasının (PDY) Kamu Kurumlarına Sirayeti ve Bürokratik Vesayet Darbesi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15 (2018), 79-104.
• Turan, A.Menaf. “Türkiye’nin Yeni Yönetim Düzeni: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”. Social Sciences Research Journal 7/3 (2018), 42-91.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı SBB. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2017. TÜİK Verilerine Göre Uyumlu Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla Tablo 1.9. (Ocak 2019). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/01/tablo-1-9-tüik-verilerine-göre -uyumlaştırılmış -gayri-safi-yurtiçi-hasıla.xls
• T.C. Cumhurbaşkanlığı SBB. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2017. TÜFE Yıllık Ortalama Yüzde Değişme. (Ocak 2019). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/ uploads/ 2019/01/Tab-6.9.-TÜFE-yıllık-ortalama-yüzde-değişme.xls
• T.C. Cumhurbaşkanlığı SBB. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2017. Kamu Finansmanı. Konsolide Bütçe Dengesi. (Ocak 2019). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/ uploads/2019/01/ Tablo-5-8-Konsolide-Bütçe-Dengesi-GSYH-Oran.xlsx
• T.C. Cumhurbaşkanlığı SBB. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2017. Kamu Finansmanı. KKBG Bütçe Türlerine Göre. (Ocak 2019). https://www.sbb.gov.tr/ wp-content/uploads/2019/01/Tablo-5-4-KKBG-Bütçe-Türlerine-Göre-GSYHya-Oran.xlsx
• TCMB. Ödemeler Dengesi İstatistikleri. (Ekim 2021). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/ connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Odemeler+Dengesi+ve+Ilgili+ Istatistikler/Odemeler+Dengesi+ Istatistikleri/
• TÜİK. Dış Ticaret İstatistikleri. Özel Ticaret Sistemi. Yıllara Göre Dış Ticaret. (Ekim 2021) https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil =1
• TÜİK. Dış Ticaret İstatistikleri. Genel Ticaret Sistemi. Yıllara Göre Dış Ticaret. (Ekim 2021). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1
• TÜİK. Enflasyon ve Fiyat. Finansal Yatırım Araçları İstatistikleri-DİBS. (Ekim 2021). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Enflasyon-ve-Fiyat-106
• TÜİK. Enflasyon ve Fiyat. Tüketici Fiyat Endeksi. (Ekim 2021). https://data.tuik.gov.tr / Kategori/ GetKategori?p=Enflasyon-ve-Fiyat-106
• TÜİK. İstihdam, İşsizlik ve Ücretler. 1988-1999 Dönemine İlişkin Sonuçlar. (Ekim 2021). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1
• TÜİK. İstihdam, İşsizlik ve Ücretler. İşgücü İstatistikleri Dönemsel Sonuçlar. (Ekim 2021). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p= istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1.
• Uluşahin, Nur. “Anayasa Sorunu Üzerine: Sivil Anayasa Tartışmasının Gölgesinde 21 Ekim Referandumu”. Ankara Barosu Dergisi 65 /3 (2007), 24-34.
• Ustabulut, Batuhan. “Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar İlkeleri Çerçevesinde Türkiye’de Ülke Seçim Barajı Uygulaması”. İnsan ve İnsan Dergisi 5 / 18 (2018), 341-358.
• Ünay, Sadık. “Postmodern Darbenin Politik Ekonomisi”. Kriter, 2 / 21 (2018), https:// kriterdergi.com/dosya-28-subat-darbesi/postmodern-darbenin-politik-ekonomisi
• Ünay, Sadık-Dilek, Şerif. 15 Temmuz: Başarısız Bir Darbe Girişiminin Ekonomi Politiği. (İstanbul: SETA Analiz, 2017), 1-32. https://setav.org/assets/uploads/2017/01/ 15temmuzekonomipolitik.pdf
• Üzümcü, Adem. “Türkiye Ekonomisinde Büyüme ve Kalkınma Dinamikleri”. Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Ekonomik Tarihi. ed. Mehmet Dikkaya vd. 219-242. Ankara: Savaş Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Üzümcü, Adem. “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye Dış Ticaretinin Gelişimi”, Türkiye Ekonomisi: Sektörel Yaklaşım, ed. Mehmet Dikkaya vd. 227-257. Ankara: Savaş Yayınları, 2018.
• Üzümcü, Adem. “Türkiye’nin Rusya ve Azerbaycan İle Dış Ticaretinde Enerjinin Rolü ve Son Gelişmeler”. 4. International Congress on Economics, Finance and Energy: EFE’2020, Proceeding Book, ed.: Nevzat Şimsek vd. 245-284. Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, 2020.
• Üzümcü, Adem - Dikkaya, Mehmet. “Küresel Finans Krizinin Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerindeki Etkileri: 2001 Krizi İle Bir Karşılaştırma”. Finansal Kriz Yazıları: Halil Seyidoğlu’na Armağan. ed. İrfan Kalaycı. 273-313. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2010.
• Üzümcü, Adem - Topal, Samet. “AK Parti Döneminde Türkiye’nin Dış Ticaretinin Gelişimi ve 15 Temmuz Darbe Girişiminin Türkiye’nin Dış Ticaret ve Turizmine Yansımaları”. 15 Temmuz Darbe Girişimi ve Türkiye Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Fethi Ahmet Polat vd. 2 / 19-41. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2018.
• Yayman, Hüseyin. “Öcalan’ı Verdiler, Gülen’i Aldılar, Erdoğan’ı Hapsettiler!”. Vatan Gazetesi. (16 Aralık 2014), http://www.gazetevatan.com/huseyin-yayman-707263-yazar-yazisi-ocalan-i-verdiler-gulen-i-aldilar-erdogan-i-hapsettiler-/
• Yeni Şafak. “Bir Çiçekle Baharı Getiren Lider: 1995 Genel Seçimi” (7 Nisan 2017), https://www.yenisafak.com/ secim-1995
• Yeni Şafak. “Siirt’ten Meclis’te”,(3 Mayıs 2019), https://www.yenisafak.com/hayat/ siirtten-mecliste-3469249.
• Yeni Şafak. “59. Hükümetin Başbakanı Erdoğan”, (3 Mayıs 2019). https://www.yenisafak. com/ hayat/59-hukumetin-basbakani-erdogan-3469262
• Vatan Gazetesi. “Sözde Değil, Özde Laik Başkomutan” (13 Nisan 2007), http:// www.gazetevatan. com/ sozde-degil-ozde-laik-baskomutan-115941-gundem/
• Zeybek Kabakçı, Gökçe. “Neo-Kemalist Bir Hareket: Cumhuriyet Mitingleri”. Selçuk İletişim 7/1 (2011), 96-112.