KORONAVİRÜS PANDEMİ SÜRECİNDE GUY STANDİNG’İN PREKARYA KAVRAMI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 257 - 281, 30.10.2022

Mümin Ayparçası

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1146792

Öz

Bu çalışma, Guy Standing’in ‘Prekarya’ kavramı çerçevesinde koronavirüs pandemisi sürecinde yaşanan ekonomik ve sosyal dönüşümü ele almayı ve analizi amaçlamaktadır. Dünyanın geneli, koronavirüs pandemisi ile geçen iki yılı aşkın bir zamandan beri hemen hemen her sahada büyük bir değişim ve dönüşümün içinden geçmektedir. Dünyanın modern zamanlarda yaşadığı en etkili salgınların başında gelen ve alışkanlıklarımızı büyük oranda değiştiren pandemi ile birlikte insanların hayata dair beklenti ve taleplerinin önemli değişikliklere uğradığını söylemek mümkündür. Uluslararası kuruluşların küresel salgının etkilerinin devam ettiğini belirtmesinin yanı sıra ekonomik ve toplumsal toparlanmanın yavaş ve belirsiz olacağına dair ifadeleri de dünyanın tamamının uzun yılları kapsayacak oldukça ciddi bir sorunla baş etmesi gerektiğini göstermektedir. Üstelik koronavirüs pandemisinin bilhassa ekonomik hayattaki yansımalarının derin bir yoksulluk, eşitsizlik ve güvencesizlik olarak hali hazırda toplumları etkilemeye devam ettiği bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır. Guy Standing’in “Prekarya” kavramı, neo-liberal politikaların bir sonucu olarak ortaya çıkan bir terim olmanın ötesinde, güvencesizlik ve belirsizlik kavramlarını iliklerine kadar yaşayan yeni bir toplumsal sınıfın varlığına işaret eder. Bu bağlamda, günümüzde her geçen gün artan hizmet sektöründeki istikrarsız ve belirsizliklerle hayatını sürdüren çalışanları ifade eden prekarya kavramının bilhassa koronavirüs sürecinin ortaya çıkardığı değişimlerle birlikte daha fazla öne çıktığı ve yeniden değerlendirilmesi gerektiği bu çalışmanın temel iddiasını oluşturmaktadır. Bu itibarla, insanların pandemi ile birlikte özellikle ekonomik ve toplumsal hayatta daha da belirgin hale gelen ve derinleşen prekaryalaşma süreçlerini sosyolojik bir bakış açısıyla ortaya koymak çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Prekarya Kavramı, Guy Standing, Koronavirüs Pandemisi, Güvencesizlik, Eşitsizlik.

Kaynakça

• Afacan, Ersin - Avcı, Nazmi. “Koronavirüs (Covid-19) Örneği Üzerinden Salgın Hastalıklara Sosyolojik Bir Bakış”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 7/5 (2020), 1-14.
• Akkuş Güvendi, Merve. “Prekarya Tartışmaları: Kavram, Tanım ve Durum”, İnsan ve Toplum Dergisi, 9/4 (2019), 133-150. DOI: 10.12658/R0021.
• Beck, Ulrich. Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. Çev. Kazım Özdoğan- Bülent Doğan, İstanbul: İthaki Yayınları, 2011.
• Berg, Janine. ILO: Covid-19’un Uçurumun Kenarına İttiği Güvencesiz Çalışanlar, Erişim 1 Ağustos 2021.
• Berkhout, E. vd., Oxfam 2021 Eşitsizlik Virüsü, Oxfam GB, Oxford, 2021 Ocak. (https://www.kedv.org.tr/public/uploads/files/raporlar/2021/Oxfam%202021%20Es%CC%A7itsizlik%20Viru%CC%88su%CC%88%20Raporu.pdf)
• Crouset, Lisa vd., “Impact of the COVID-19 Pandemic on Vulnerable Groups, İncluding Homeless Persons and Migrants, in France: A Qualitative Study”, Preventive Medicine Reports 26 (2022), 101727. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2022.101727
• Çakır, Mukadder. Bilgi Toplumu Kuramları ve Prekarya Tartışmaları. İstanbul: Pales Yayınları, 2018. https://www.researchgate.net/publication/328698230
• Çetin Dağdelen, Merve. “Prekarya’nın Pandemi Döneminde Yaşadıklarına Dair Bir Örnek Çalışma”, Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi 7 (2021), 1706-1739. DOI: 10.47994/Usbad.995729
• Dağ, Nilgün. “Prekarizasyon Bağlamında Öğretmenlik”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF) 4/4 (2020), 365-379.
• De Peuter, Greig. “Beyond the Model Worker: Surveying a Creative Precariat”, Culture Unbound Journal of Current Cultural Research 6 (2014), 263–284.
• Durmaz, Nursel. “Akademinin Prekaryası: 50 D’li Araştırma Görevlileri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 72/4 (2017), 945-975.
• Dünya Sağlık Örgütü. DSÖ Coronavirüs (Covid-19) Panosu. Erişim 1 Temmuz 2022. https://covid19.who.int
• Eğilmez, Mahfi. “Prekarya Nedir, Gelişme Yolundaki Ülkelerde Ötesi de Var mı?”, Erişim 14 Aralık 2021. https://t24.com.tr/haber/mahfi-egilmez-prekarya-nedir-gelisme-yolundaki-ulkelerde-otesi-de-var-mi,529989
• Hanioğlu, M. Şükrü. Covid-19 Sonrası Küresel Düzen: İki Seçenek, Der. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi, Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler. 24-28. Ankara: Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM) Yayınları, 2020.
• Hardt, Michael - Negri, Antonio. Duyuru. (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• ILO. Dünya Sosyal Koruma Raporu 2020-2022. Erişim 8 Ocak 2021. (https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/covid-19/WCMS_818247/lang--tr/index.htm)
• ILO. WESO Eğilimler. Erişim 28 Haziran 2022) https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_834462/lang--tr/index.htm
• İlhan, Süleyman - Yılmaz, Mevlüt. “Güvencesizliğin Bireysel-Toplumsal Yansımaları”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/3 (2017), 1774-1793.
• İlhan, Süleyman. “Neo-Liberalizm, Esneklik ve Güvencesizlik”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 29/2 (2019), 361-368.
• Karakaş, Mehmet. “Covid-19 Salgınının Çok Boyutlu Sosyolojisi ve Yeni Normal Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 40/1 (2020), 541-573.
• Karaöz, Çağatay - Tandaçgüneş Kahraman, Nilnur. “Sınıf Olgusu Kapsamında Sınıf Bilinci ve Ağ Toplumunda Prekarya Sınıfının Katılımcı Kültürde Temsili: “Ofissizler” Platformu Özelinde Freelance Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma”, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi 14 (2020), 88-115.
• Kocabaş, Ali. Eşitsizlik ve Covid-19. Türk Tabipleri Birliği Covid-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. (2020), 394-414.
• NHS. Koronavirüsün Uzun Vadeli Etkileri (Uzun Süreli COVİD). Erişim 2 Temmuz 2022. https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/long-term-effects-of-coronavirus-long-covid/
• Özalp, Birsen. “Beyaz Yakalılar Bir Prekaryalaşma Sürecinde Mi?”, İşletme Araştırmaları Dergisi 12/4 (2020), 4396-4412.
• Özkan, Gizem. “Covid-19 Pandemisi ile Yoksulluğun Derinleşen Yüzü: Çalışan Yoksullar”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi 8/14 (2021), 93-108.
• Sennett, Richard. Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. (Çev. Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2008.
• Siegmann, Karin Astrid - Schiphorst, Freek. “Understanding The Globalizing Precariat: From İnformal Sector to Precarious Work”, Progress in Development Studies, SAGE Publications 16/2 (2016), 111–123.
• Skoczylas, Tomasz - Mrozowıckı, Adam. “The Precariat: The New Dangerous Class, By Guy Standing”, Labor History, 53/4 (2012), 588-589. Https://Doi.Org/10.1080/0023656x.2012.731853
• Sunar, Lütfi. Salgınla Mücadelenin İlk Eşiği: Eşitsizlikler, Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı: Covid-19 Salgınının Sosyolojik Analizi (2020), 12-17.
• Standing, Guy. Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf. (Çev. Ergin Bulut), İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Standing, Guy. “The Precariat and Class Struggle”, RCCS Annual Review 7 (2015) http://journals.openedition.org/rccsar/585. DOI: https://doi.org/10.4000/rccsar.585
• Şenol, Dolunay ve Taştan, Aşkın. “Covid-19 (Sars-Cov2) Sürecinin 65 yaş ve Üzeri Kişiler Üzerindeki Etkilerini Anlamaya Yönelik Nitel Bir Çalışma”, HABİTUS Toplumbilim Dergisi 2/2 (2021), 1-32.
• Tuna, Muammer. “Pandeminin Sosyolojisi”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 24/2 (2021), 320-348.
• TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi). Covid-19 Küresel Salgın Değerlendirme Raporu, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2020. TÜBA Raporları No: 34. https://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/kovidraporu/T%C3%9CBA%20Covid-19%20Raporu%206.%20G%C3%BCncelleme.pdf
• Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK). ILO Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm: Eğilimler 2022 Raporu. Erişim 29 Haziran 2022. https://www.tisk.org.tr/dokuman/ilo-dunyada-istihdam-ve-sosyal-gorunum-egilimler-2022-raporu.pdf
• Vatansever, Aslı. “Prekarya Geceleri: 21. Yüzyıl Dünyasında Geleceği Olmayan Beyaz Yakalıların Rüyası”, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi 4/2 (2013), 1-20.
• Yorğun, Sayım. “Covid-19 Salgını’nın Sosyal Politikalara Etkileri”, Covid-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri (2020), 99-113.
• Zarifoğlu, Emrah. Covid-19 Sonrası Küresel Ekonomi Trendleri. (Der. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler. Ankara: Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM) Yayınları, 2020, 107-111.