AN ATHEIST PHILOSOPHER A IMMANENCE ONTOLOGY: THE CREATIVE MAN IN DELEUZE

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 145 - 159, 24.10.2023

Vedat Tezcan

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1364215

Öz

ATEİST BİR FİLOZOF İÇKİNCİ BİR ONTOLOJİ: DELEUZE’DE YARATICI İNSAN

Öz

Gilles Deleuze çağdaş Fransız felsefesinin düşünceleriyle dünyada söz sahibi olmayı başarmış önemli filozoflarındandır. Erken dönem çalışmalarında birçok filozof üzerine eserler yayımlayan Deleuze, özellikle Spinoza, Bergson, Nitezsche, Whitehead gibi filozoflardan etkilenmiştir. Bu filozofların her biri özgü farklılıklarıyla beraber temelde içkinci bir ontolojiyi savunmuşlardır. Aşkıncılığı reddeden içkinci fark felsefesiyle Deleuze, adı geçen filozoflarla ortak bir felsefi düzlemi paylaşır.
Deleuze’ün fark felsefesine göre oluşun dışında, ona üstün ideal bir varlık planı yoktur. Tanrı, idea, öz, töz vs., görünüşler düzleminin ardında, onlara üstün olduğu varsayılan yaratıcı ilkeler yoktur. Yaşam kendini var etmek için dışsal bir kudrete ihtiyaç duymaz. Deleuze göre bu haliyle tüm varoluş maddi karakterdedir.
Deleuze’ün madde temelli felsefesi, Tanrısız bir evrende insani deneyimi aynı maddi düzlemde tanımlar. Buna göre insan, aşkın ya da tarihsel koşulların bir ürünü olmak zorunda değildir. Maddi oluşa ait virtüel boyut, insan için neden-sonuç zorunluluklarından çıkmanın bir olanağıdır. İnsan, oluşa ait virtüel imkân sayesinde neden-sonuç ilişkileriyle koşullu tarihin dışına çıkma şansının yakalar. Bu çalışma, Deleuze’ün içkinci ontolojisinden hareketle, insanı yaratıcı kılan insan-tarih-virtüel ilişkisini incelemeyi amaç edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Ateizm, İçkinci ontoloji, Virtüel, Yaratıcılık, Tarih

Kaynakça

• Ayıtgu, G. (2016). Deleuze’ün Felsefesi ve “Tarih”, Dört Öge, 10, 133-142.
• Baker, U. (2020). Deleuze ve “ötekiler”, Cogito, 82, 33-44.
• Colebrook, C. (2009). Gilles Deleuze. Cem Soydemir (Çev.). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Deleuze, G. (1990). Logic of Sense. Mark Lester and Charles Stivale (Trs.). London: The Athlone Press.
• Deleuze, G. (1994). Difference and Repetition. Paui Patton (Trs.). New York: Columbia University Press.
• Deleuze, G. (2000). Kant Üzerine Dört Ders. Ulus Baker (Çev.). Ankara: Öteki Yayınevi.
• Deleuze, G. (2006). Bergsonculuk. Hakan Yücefer (Çev.). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2009). İki Delilik Rejimi Metinler ve Söyleşiler 1975-1995. Mahir Ender Keskin (Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Deleuze, G. (2013). Müzakereler. İnci Uysal (Çev.). İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2017). Fark ve Tekrar. Burcu Yalım ve Emre Koyuncu (Çev.). İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2001). Felsefe Nedir? Turhan Ilgaz (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.
• Demir, A. (2019). Jean-Luc Nacy’nin siyaset felsefesinde çoğulculuk ve demokrasi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Demir, A. (2020). “Jean-Luc Nancy Felsefesinde Özgürlük, Ontoloji ve Şiddet”. Tezkire Dergisi, 73, 45-61.
• Er, E. S. (2011). Gilles Deleuze’ün fark felsefesi, (Bergson, Nietzsche Ve Spinoza okuması). Yayımlanmış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Erkan, Ü. (2019). Gilles Deleuze Felsefesinde Temel Kavramlar ve Yeni Toplumsal Hareketler, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches, 13, 2627-2652.
• Küçükalp, K. (2009). Deleuze’ün Felsefe Kavrayışı. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 12, 131-145.
• May, T. (2020). Gilles Deleuze, Fark ve Bilim. Erkal Ünal (Çev.). Cogito, 62, 119-144.
• Robinson, K. (2010). Karmaşıklık Metafiziğine Doğru. Elis Simson (Çev.). Cogito, 62, 115-135.
• Spinoza, B. (2009). Törebilim Ethica. Aziz Yardımlı (Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Sutton, D. ve Jones M. D. (2014). Yeni Bir Bakışla Deleuze. Murat Özbank ve Yetkin Başkavak (Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Turan, M. (2006). Deleuze ve Guattari: Göçebe Düşünce, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10-11(12-13-14-15), 197-204.
• Yücefer, H. (2020). Potansiyelleri Düşünmek: Deleuze’de Virtüellik, Oluş ve Tarih. Cogito, 82, 87-119.
• Zourabichvili, F. (2008). Deleuze: Bir Olay Felsefesi. Aziz Ufuk Kılıç (Çev.), İstanbul: Bağlam Yayınları.