Modern Destanın Topograyası Olarak Nomadland: Amerikan Mitolojisinin Coğrafi Hafızasında Prekarite, Eksiltilmiş Mitoloji ve Kolektif Bellek

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 177 - 195, 29.12.2025

Serap Sarıbaş

https://doi.org/10.70029/esbd.1780332

Öz

Chloé Zhao’nun Nomadland filmi, çağdaş sinemanın yalnızca estetik bir temsil pratiği değil, aynı zamanda modernitenin mit üretim kapasitesindeki yetersizliğini kültürel düzlemde görünür kılan bir palimpsest olarak değerlendirilebilir. Fern’in yolculuğu, Joseph Campbell’ın kahramanın döngüsel serüveni olarak formüle ettiği yapının eksik ve yarım kalmış halkalarını belirginleştirir; dönüşün, bütünleşmenin ve telafi edici kapanışın yokluğunda mit, tamamlanmış bir anlatı olmaktan çıkarak sürekli ertelemeye ve kalıcı belirsizliğe bağlı hale gelir. Fern figürü, zaferle taçlanmış bir arketip yerine, kırılganlığın, güvencesizliğin ve dayanıklılığın zorunlu kahramanlığına işaret eden eksik mitolojinin simgesine dönüşür. Bu figür, modern çağın bütünsellikten çok parçalanma, süreksizlik ve boşluk üzerinden inşa edilen kültürel tahayyülünü cisimleştirir. Amerikan Rüyası’nın çöküşü yalnızca ekonomik bir gerileme ya da sosyolojik bir kriz değil, aynı zamanda kültürel belleğin mitik temellerinin aşınması olarak ifşa edilir. Tarihsel süreçte ev sahibi olma, kalıcı istihdam ve toplumsal aidiyet idealleri üzerine kurulan ulusal tahayyül, neoliberal kırılganlık karşısında geçerliliğini yitirmiştir. Fern’in mülksüzleşmesi, Amazon gibi çokuluslu şirketlerde güvencesiz işlerde sürüklenmesi ve “houselessness (barınaksızlık)” kavramını özgürlük retoriğiyle yeniden çerçevelemesi, bu çözülüşün bireysel düzeydeki izdüşümünü sunar. Roland Barthes’ın miti “tarihin seçtiği bir söylem biçimi” olarak tanımlaması, bu noktada güncel karşılığını bulur: tarihsel yoksunluk, özgürlük söylemi aracılığıyla yeniden kodlanır; yapısal güvencesizlik, bireysel seçimin diline tercüme edilir. Zygmunt Bauman’ın “likit modernite” kavramı, Guy Standing’in “prekarya” analizi ve Pierre Bourdieu’nun yapısal şiddet tartışmaları, bu mitolojik erozyonun sosyolojik ve politik zeminini kavramsallaştırır. Amerikan Rüyası artık erişilebilir bir ufuk değil, hafızada dolaşan bir enkazdır. Zhao’nun sinematografisi, bu çözülüşü mekânsal düzlemde kayda geçirerek topografyanın kendisini bir bellek zemini olarak kurar. Çöl manzaraları sınav mekânlarına, otoyollar bitimsiz güzergâhlara, terk edilmiş kasabalar endüstriyel yıkımın harabelerine, kamp ateşleri ise geçici cemaatlerin litürjik merkezlerine dönüşür. Uzun planların, doğal ışığın ve sessizliğin tercih edilmesi, mekânı yalnızca fon olmaktan çıkarıp, mitin boşluğunun ve sosyolojik kırılganlığın sahnesi haline getirir. Bu görsel dil, Amerikan Rüyası’nın enkazını coğrafi belleğin bir haritası olarak kodlar ve topografyayı modern çağın eksik mitolojisinin alegorik arşivine dönüştürür. Filmin bireysel deneyimi aşan en önemli boyutu, kolektif ritüellerin üretimidir. Kamp ateşlerinin çevresinde anlatılan yas hikâyeleri, Jan Assmann’ın kültürel bellek teorisi çerçevesinde kolektif hafızayı simgeselleştirir. Victor Turner’ın communitas (dayanışma topluluğu) kavramı, Bob Wells’in “Yolda yine görüşürüz” sözüyle sinemasal bedene bürünür. Judith Butler’ın kırılganlık üzerine düşünceleri, ortak onarım, paylaşım ve yas pratiklerinde cisimleşir. Jean-Luc Nancy’nin “tamamlanmamış topluluk” anlayışı, bu geçici kabilelerin kalıcı kurumsallaşmaya direnen ve yalnızca törensel tekrarlar üzerinden varlık kazanan yapısını kavramsallaştırır. Giorgio Agamben’in potansiyel topluluk fikri, bu ritüellerde her defasında yeniden kurulan ve asla tamamlanmayan aidiyet deneyimlerinde görünür hale gelir. Böylelikle film, Amerikan bireycilik mitini askıya alarak, kırılgan dayanışmanın geçici ama sembolik açıdan yoğun biçimlerini öne çıkarır. Nomadland, mit kuramı, sosyolojik analiz ve sinema estetiğini sentezleyerek modern çağın “eksik mitolojisini” kültürel düzlemde görünür kılar. Fern’in dönüşsüz yolculuğu, Amerikan Rüyası’nın ideolojik boşluğunu belirginleştirirken, kamp ritüelleri neoliberal bireyciliğe karşı kırılgan fakat etkili bir kolektif dayanışma tahayyülünü güçlendirir. Kahramanlık artık zaferle değil, süreklileşmiş güvencesizlik koşullarında dirençle tanımlanır; toplumsal bellek ise kalıcı kurumlarla değil, geçici ve törensel topluluklarla kurulur. Zhao’nun sineması, Amerikan Rüyası’nın enkazı üzerinde yükselen hem destansı hem de elegik bir kültürel hafıza kaydı sunar. Bu bağlamda Nomadland, modern çağın bütünlenmemiş mitolojisini ifşa ederek, neoliberal çağın görünmez öznesini estetik, sosyolojik ve mitolojik düzeylerde temsil eder.

Anahtar Kelimeler

Nomadland , Amerikan Rüyası , Eksiltilmiş Mitoloji , Prekarite , Kültürel Bellek

Nomadland as the Topography of the Modern Epic: Precarity, Diminished Mythology, and Cultural Memory Within the Geographical Memory of American Mythology

Öz

Chloé Zhao’s Nomadland reconfigures the erosion of the American Dream into a cinematic parable where heroic myth is dismantled, precarity is dramatized as cultural grammar, and collective rituals are inscribed as archives of memory. Fern’s journey displaces the closure of classical mythic structures and situates survival as the residual archetype of late modernity. Heroism is reframed through endurance, and mobility is historicized as an allegory of incompleteness. The national ideal of permanence unravels across domains of housing, labor, and property. Domestic space collapses into the van’s fragile interior; industrial work is transposed into repetitive liturgy of exhaustion; ownership is recoded through Fern’s affirmation of houselessness as dignity. Zhao’s austere style accentuates these transformations: deserts register trials, highways configure itinerancy without destination, ghost towns function as ruins of capitalism, and campfires delineate ephemeral solidarity. Communal practices emerge as counterpoint to individual dispossession. Testimonies of loss, ritualized around firelight, construct cultural memory in Jan Assmann’s sense; solidarity enacted through repair and reciprocity embodies Judith Butler’s precarious life; Turner’s communitas acquires cinematic form in repeated assurances. Community is configured as provisional constellation enacted through gestures. The film demonstrates that mythology survives in fragmentary form, recoded under neoliberal conditions as memory of vulnerability. Nomadland inscribes modernity with an incomplete mythology, situating dispossession, itinerancy, and precarious solidarity as central tropes of a new epic imagination. The contribution resides in demonstrating how contemporary cinema archives social vulnerability as mythic residue and rearticulates absence as cultural memory.

Anahtar Kelimeler

Nomadland , American Dream , Diminished Mythology , Precarity , Cultural Memory

Kaynakça

• Adams, J. T. (1931). The epic of America. Boston: Little, Brown.
• Agamben, G. (1993). The coming community (M. Hardt, Trans.). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Agamben, G. (1998). Homo sacer: Sovereign power and bare life. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Assmann, J. (2011). Cultural memory and early civilization: Writing, remembrance, and political imagination. Cambridge: Cambridge University Press.
• Atanasova, A. (2021). Nomadland: The new frontiers of the American Dream. Markets, Globalization & Development Review, 6(1), 1–14. https://doi.org/10.23860/MGDR-2021-06-01-07
• Augé, M. (1995). Non-places: Introduction to an anthropology of supermodernity. London: Verso.
• Barthes, R. (2000). Mythologies (A. Lavers, Trans.). New York: Hill and Wang. (Original work published 1972)
• Bauman, Z. (2000). Liquid modernity. Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, P. (1998). Acts of resistance: Against the tyranny of the market. New York: New Press.
• Bruder, J. (2017). Nomadland: Surviving America in the twenty-first century. New York, NY: W. W. Norton & Company.
• Butler, J. (2004). Precarious life: The powers of mourning and violence. London: Verso.
• Campbell, J. (2004). The hero with a thousand faces (Commemorative ed.). Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Davis, M. (2012). Planet of slums. London: Verso.
• Durkheim, E. (1995). The elementary forms of religious life (K. Fields, Trans.). New York: Free Press. (Original work published 1912)
• Eliade, M. (1959). The sacred and the profane: The nature of religion. New York, NY: Harcourt, Brace & World.
• Faludi, S. (1999). Stiffed: The betrayal of the American man. New York: William Morrow.
• Glamour. (2021, April 26). Chloé Zhao becomes the first woman of color to win the Oscar for best director. Retrieved from https://www.glamour.com
• Harvey, D. (2005). A brief history of neoliberalism. Oxford: Oxford University Press.
• Huang, J., & Tian, Y. (2022). Aging, gender and self-construction: An analysis of elderly women in Nomadland. International Journal of Literature and Arts, 10(2), 45–52. https://doi.org/10.11648/j.ijla.20221002.13
• Jacobin. (2021, March 1). Nomadland and the limits of liberal critique. Retrieved from https://jacobin.com
• Laist, R. (2024). New materialist freedom in Chloé Zhao’s Nomadland. Film-Philosophy, 28(1), 1–18. https://doi.org/10.3366/film.2024.0265
• Lefebvre, H. (1991). The production of space. Oxford: Blackwell.
• Nancy, J.-L. (1991). The inoperative community (P. Connor, Trans.). Minneapolis: University of Minnesota Press. (Original work published 1986)
• Peck, J. (2010). Constructions of neoliberal reason. Oxford: Oxford University Press.
• Rieser, K. (2024). Genre, space, and social critique in Chloé Zhao’s Nomadland. Journal of the Austrian Association for American Studies, 6(1), 1–15. https://doi.org/10.47060/jaaas.v6i1.186
• Slotkin, R. (1992). Gunfighter nation: The myth of the frontier in twentieth-century America. Norman: University of Oklahoma Press.
• Standing, G. (2011). The precariat: The new dangerous class. London: Bloomsbury Academic.
• The New Yorker. (2021, March 1). Framing the wide-open spaces of Nomadland. Retrieved from https://www.newyorker.com
• Time. (2020, December 4). What to know about Nomadland and the real-life community behind the movie. Retrieved from https://time.com
• Tuan, Y.-F. (1977). Space and place: The perspective of experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Turner, V. (1969). The ritual process: Structure and anti-structure. Chicago: Aldine.
• Vanity Fair. (2021, April 21). Nomadland is stirring up controversy. Does the Academy care? Retrieved from https://www.vanityfair.com
• van Gennep, A. (1960). The rites of passage. Chicago: University of Chicago Press. (Original work published 1909)
• Zhao, C. (Director). (2020). Nomadland [Film]. United States: Searchlight Pictures.
• Zhu, Y. (2022). “Nomadland: An American or Chinese story?” Global Storytelling, 1(2), 1–15. https://doi.org/10.3998/gs.1706