Kur’ân’ın İşârî Tevili ve Molla Sadrâ Örneği

Yıl 2013, Sayı: 27, 39 - 48, 25.11.2013

Orhan Atalay

Öz

Bu makalede ‘ilâhî
söz’ün anlam coğrafyasına ilişkin bir realitesi olduğunu anlatan ve bazı
kaynaklarda hadis olarak da tanımlanan bir ifade etrafında işârî tefsire ve
özellikle de ünlü düşünür Molla Sadrâ’nın bu alanla ilgili açıklamalarına yer verilmektedir.
“Şüphesiz ki, Kur’ân’ın zahiri, batını,
haddi ve matla’ı vardır” şeklinde dile getirilen bu rivayet,
birçok tartışmanın da odağında yer almıştır. Çünkü o, Kur’ân tefsirlerine
ilişkin olarak yapılmış kelâmî, felsefî, fıkhî ve işârî gibi tasniflerin dinî
referansını oluşturmaktadır. Bu rivayet, öznel esaslı işârî veya sûfî tefsir
türünün değerlendirilmesi açısından da önemli bir konum taşımaktadır. Özellikle Mulla Sadra’nın bu hadis
noktasındaki yorumları kayda değer unsurlar taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, işari tefsir, sufi tefsir, batın, zahir, hadd, matla’, Molla Sadra

Interpretation of the Quran by Ta’wil Ishari. The Case of Mulla Sadra

Öz

This
article examines a narration which tells us that the divine word has a reality
about the geography of meaning and focuses upon this riwayah which called as
hadith in some books and reviews the tafsir ishari and the thoughts of Muslim
philosopher Mulla Sadra in this regard. In the riwayah, it is said that the
Qoran have a zaher (literal), a batin (symbolic), a hadd (prescriptive) and a
matla’(anagogical). And it has been controversial among the Muslim scholars and
philosophers. It is an Islamic source of various classifications such as
theological, philosophical, jurisprudential and mystical. This riwayah has an
important position to understand the tafsir ishari or sufi tafsir. The
interpretations of Mulla Sadra about this hadith are instructive.

Anahtar Kelimeler

Quran, tafsir ishari, sufi tafsir, batin, zaher, Mulla Sadra, Islamic philosophy

Kaynakça

• Acluni, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hefâ, Beyrut: Müeessesetü’r-Risale, 1405/1980.
• Hanbel, Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybanî Ahmed b., el-Müsned, Kahire: Dârul-Maârif, 1955.
• el-Hindî, Alâuddin el-Muttakî b. Hisamuddin, Kenzu’l-Ummâl, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1399/1979.
• el-Irakî, Abdullah, el-Muğni an Hamli’l-Esfâr, Gazzali, İhyûl-Ulum içinde.
• es-Said, Muhammed, Mevsu’at-u Etrâfi’l-Hadis, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1414/1994.
• es-Suyuti, Celaluddîn, el-İtkan fî ‘Ulumil-Qur’an, Mısır: Matbaatul-Celîliyye, 1306.
• Taberani, Süleyman. B. Ahmed, Mucemu’l-Kebir, Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, Musul, 1404/1983.
• Zehebi, Muhammed Hüseyin, et-Tefsir ve’l-Mufessirûn, 1396/1976.