Kelam Kavramı ve Bu Kavrama İlişkin Teolojik Yaklaşım

Yıl 2014, Sayı: 29, 27 - 48, 10.12.2014

Hasan Türkmen

Öz

İletişim
sürecinde kelam, dilin temel unsurlarından birisidir. Bu nedenle onun dil
içinde ortaya çıktığı yönüne vurgu yapılmalıdır. Ancak o zaman kelamın dile
getirilmekle anlaşılır bir şey olduğu açığa çıkacaktır. Bu çerçevede
öncelikle beşerî kelama ait özellikler incelenmelidir. Daha sonra elde edilen
sonuçlar ilahî kelamla ilişkilendirilmelidir. Bu makalede kelam kavramının
lugat ve terim anlamları ekseninde onun mahiyetine ilişkin ortaya konan farklı
bakış açıları irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kelam, ilahî kelam, dil, lafız, anlam, anlamlandırma biçimleri

Kalam as a Concept and Theological Approaches to The Concept

Öz

“Kalam”
is one of the basic elements of the language in the process of communication.
So it must be given emphasis to the aspects that occur in the language of
kalam. In this way we become aware that “kalam” is something which can be
understood by putting into words. In this context, we firstly must
examine that characteristics of human “kalam”. After that conclusions we
reached must be discussed with the divine nature of “kalam”. This article
examines different perspectives about the nature of “kalam” in the context of
its etymological and theological meanings.

Anahtar Kelimeler

Kalam, the word of God, language, word, meaning, forms of signification

Kaynakça

• Abdulcebbar, Ebu’l-Hasan el-Hemedanî, el-Muğni fi Ebvabi’t-Tevhid ve’l-Adl, Kahire: el-Müessesetü’l-Mısriyyetü’l-Amme, 1961.
• Abdulcebbar, Ebu’l-Hasan el-Hemedanî, Kitabu’l-Mecmu’ fi’l-Muhit bi’t-Teklif, thk. J. J. Houben, Beyrut: Daru’l-Meşrık, 1986.
• Abdulcebbar, Ebu’l-Hasan el-Hemedanî, Şerhu Usuli’l-Hamse, nşr. Abdülkerim Osman, Kahire: Mektebetü’l-Vehbe, 1988.
• Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ankara: TDK (Türk Dil Kurumu) Yayınları, I-III, 5. bs., 2009.
• Aslan, İbrahim, “Kelamullah Tartışmaların Dilbilimsel İçeriği”, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 51 (2010).
• Bor, İbrahim, İlahi Kelamın İmkan ve Tabiatı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2011.
• Cürcanî, Ali b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerif, et-Ta’rifat, Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1985.
• el-İsfehanî, Ebu’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed el-Ma’ruf bi’r-Ragıb, el-Müfredat fi Garibi’l-Kur’an, çev. Abdülbaki Güneş, Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• Gazzalî, Ebu Hamid Muhammed b. Mahmud, el-İktisad fi’l-İ’tikad, çev. Hanifi Akın, İstanbul: Ahsen Yayınları, 2005.
• İbn Faris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Faris el-Kazvini el-Hemedanî, Mu’cemu Mekayisi’l-Luga, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Beyrut: Daru’l-Fikr, 1979.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvai ve’n-Nihal, Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2. bs., 1999.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, el-İhkam, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Kahire: Matbaatu’l-Asıme, 1970.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, et-Takrib li Haddi’l-Mantık, thk. İhsan Abbas, Beyrut: el-Müessesetü’l-Arabiyye, 1983.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, Kitabu’d-Durre fi ma Yecibu İ’tikadüh, thk. Ahmed b. Nasır el-Hamed, Said b. Abdurrahman el-Kazaki, Kahire, h. 1408/m. 1988.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükrim, Lisanu’l-Arab, thk. Abdullah Ali Ekber, Muhammed Ahmed Hasbilah, Haşim Muhammed Şazeli, Kahire: Daru’l-Mearif, 1119.
• İbn Teymiyye, Takiyuddin Ahmed b. Abdilhalim, Der’u Tearudi’l-Akli ve’n-Nakl, nşr. Muhammed Reşad Salim, Riyad: Camiatü’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslamiyye, 1981.
• İbn Teymiyye, Takiyuddin Ahmed b. Abdilhalim,Kitabu Mezhebi’s-Selefi’l-Kavim fi Tahkiki Mes’eleti Kelamillahi’l-Kerim, nşr. Muhammed Reşid Rıza, Mısır: Matbaatu’l-Menar, 1. bs., h. 1349/m. 1931.
• Maturidî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed, Kitabu’t-Tevhid, çev. Bekir Topaloğlu, Ankara: İSAM Yayınları, 4.bs., 2009.
• Nesefî, Ebu’l-Muin Meymun b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille, nşr. Hüseyin Atay, Ankara: DİB (Diyanet İşleri Başkanlığı) Yayınları, 1993.
• Özcan, Hanifi, “Maturidî Metafiziğine Bir Bakış”, Türkiye Günlüğü (Mağrip’ten Maşrık’a Alemi İslam), 104 (2010).
• Peters, Jan, Gods Created Speech: A Study In The Speculative Teology Of The Mu’tazilî Qadi’l-QudatAbdu’l-Hasan Abd al-Cabbar bn Ahmad al-Hamadani, Leiden: Brill, Netherlands, 1976.
• Sabunî, Nureddin Ahmed b. Mahmud, el-Bidaye fi Usuli’d-Din, çev. Bekir Topaloğlu, Ankara: DİB (Diyanet İşleri Başkanlığı) Yayınları, 7.bs., 2010.
• Songar, Ayhan, Dil ve Düşünce, İstanbul: Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği Vakfı Yayınları, 1986.
• Wolfson, H. Austryn, The Philosophy Of The Kalam, çev. Kasım Turhan, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.