The Theological Legitimacy Problem of Israel's Establishment: An Investiga-tion in the Context of the 1967 Six-Day War

Yıl 2021, Sayı: 43, 351 - 370, 20.03.2021

Rahim Ay

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.856848

Öz

It is common for states to find theological causes for their own institutions, especially in the pre-modern period. However, in modern times, religious-based political powers establish a relationship between the establishment of the state and theological foundations and goals. One of the main pillars of theological causes is the expectation and belief in Christ. In this context, the belief of the expectation of Christ in the Jewish faith and the establishment of a Jewish state in the land promised by God is an important ideal. Political Zionism, which Teodor Herzl started with the Bazzel conference in 1897, is essentially an unreligious, racist and secular movement. Since the State of Israel was not established by God, it caused deep debates among the Jews.

The aim of this article is to clarify the problem of theo-political legitimacy of Israel's establishment as a state. Established in 1948 with unreligious and secular claims, Israel has seeked to legitimize its establishment theologically since the day it was founded. The Six-Day War, which took place in 1967, was interpreted by the Zionists as a theological confirmation of Israel's foundation. In the 1950s, it clear that the Prime Minister of the Israeli Government, David Ben-Gurion, played a leading role in this interpretation as a political actor. Biblical narratives served as structure, tool, and discourse to Ben Gurion's everyday theo-political rhetoric. It is evident that the Nationalist Religious Party/Movement has managed to adopt the settlement policy in the occupied territories to a large extent, to other Israeli Jews who share neither their political stance nor their beliefs. According to them, this victory reinforced the sense of belonging of most Jews in the world, revived the optimism and hope of the Israeli people, and this was seen as a divine and miraculous intervention, a sign of approval of the Zionist enterprise. Henceforth, neither religious Jews nor non-religious secular Jews could ignore the sign of affirmation of this return “to the land of the first prophets.”

The major changes brought about by the 1967 Six-Day War had profound religious-political repercussions on both clergy who saw the Jewish state transform into a Jewish state, and non-clerics traditionally linked to the secular definition of the state. The result of this was the demise of the Jewish state and the Jewish land duality. The change between the situation before the Six-Day War and the situation after it is also considered the clearest proof of this. The State of Israel is no longer seen as a gift for the Jews, but as God's revenge on non-Jewish nations. This situation, which can be seen as a theological-political project of modernity in essence, means nothing more than camouflaging the political ambitions of theo-political actors under the guise of theology and aiming to gain the support of large Jewish masses for their purposes. With the Six-Day War in 1967, political Zionism began to assume a religious identity and the State of Israel began to gain general acceptance in the Jewish community, with the exception of some Orthodox Jews. As the State of Israel, which was founded by the Jews and therefore does not have religious legitimacy, was successful in the Arab-Israeli wars, it gained widespread support and approval, considering that it was God's approval of the State of Israel. This was accepted as the purpose of God, and the thought that “we could not beat the Arabs if God did not support it” prevailed.

The results of the 1967 Six-Day War gave a significant amount of legitimacy they sought. However, not all Jews agree. Besides the theo-political meaning of seeing the 1967 Six-Day War as “a divine miracle and a theological confirmation of Israel's establishment” from the Zionist perspective, there are also those who see the same event as a “devilish plan” from the anti-Zionist perspective. According to those of this view, the Six-Day War is a devilish plan carefully prepared to lure Israel into a trap. According to this understanding, what needs to be done is to wait patiently by fulfilling the requirements of Judaism. Divine affirmation does not happen with wars fought for Zionist purposes. According to this understanding, what needs to be done is to wait patiently by fulfilling the requirements of Judaism. The theological discussions of Israel's foundation are not over. On the one hand, there is the Messiah expectation of traditional Judaism, and on the other hand, a situation in which Christ is instrumentalized by the Zionists for theo-political purposes.

Anahtar Kelimeler

History of Religion, Israel, Political Theology, Theological Legitimacy, Zionism, Six Day Wars

İsrail’in Kuruluşunun Teolojik Meşruiyet Sorunu: 1967 Altı Gün Savaşları Bağlamında Bir Soruşturma

Öz

Devletlerin kendi kuruluşlarına teolojik nedenler bulmaları özellikle modernlik öncesi dönemde yaygın bir durumdur. Ancak modern dönemlerde de dinsel temelli politik iktidarlar devletin kuruluşu ile teolojik temeller ve amaçlar arasında bir ilişki kurarlar. Teolojik nedenler arasında önemli dayanak noktalarından biri Mesih beklentisi ve inancıdır. Bu bağlamda Yahudi inancında Mesih beklentisi inancı ve Tanrı eliyle vaat edilen topraklarda bir Yahudi devletin kurulması önemli bir idealdir. Teodor Herzl’in 1897’de Bazzel konferansıyla başlattığı siyasal Siyonizm, özü itibariyle laik, ırkçı, seküler bir harekettir. İsrail Devleti Tanrı eliyle kurulmadığı için Yahudiler arasında derin tartışmalara sebep olmuştur.

Bu makalede İsrail’in bir devlet olarak kuruluşunun teo-politik meşruiyet sorunu açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. 1948 yılında laik ve seküler iddialarla kurulan İsrail, kurulduğu günden bu yana kuruluşunu teolojik olarak meşrulaştırmak istemiştir. 1967 yılında gerçekleşen Altı Gün Savaşları Siyonistler tarafından İsrail’in kuruluşunun teolojik tasdiki olarak yorumlanmıştır. 1950’li yıllarda İsrail Hükümetinin Başbakanı David Ben-Gurion’un bu yorumda politik aktör anlamında öncü rolü oynadığı görülmektedir. Kitabı Mukaddes anlatıları, Ben Gurion’un gündelik teo-politik retoriğine yapı, araç ve söylem olarak hizmet etmiştir. Ulusalcı Dinî Parti/Hareket 1967’den beri işgal edilen topraklardaki yerleşim politikasını, kendilerinin ne politik duruşunu ne de inançlarını paylaşan diğer İsrailli Yahudilere büyük oranda benimsetebilmeyi başardığı görülmektedir. Onlara göre bu zafer dünyadaki çoğu Yahudi’nin İsrail’e aidiyet hissini pekiştirmiş, İsrail halkının iyimserliğini ve umudu yeniden canlandırmış ve bu durum ilahi ve mucizevi bir müdahale, Siyonist girişimin onaylanma nişanesi olarak görülmüştür. Bundan böyle ne dindar Yahudiler ne de dindar olmayan laik-seküler Yahudiler “ilk peygamberlerin toprağına” bu dönüşün onaylanma nişanesini görmezlikten gelebilirdi.

1967 Altı Gün Savaşları’nın meydana getirdiği büyük değişiklikler, gerek Yahudilerin devletinin bir Yahudi devletine dönüştüğünü gören din adamları, gerekse geleneksel olarak devletin laik tanımına bağlanmış bulunan din adamı olmayanlar üzerinde derin dinsel-siyasal yankılar yapmıştır. Bunun sonucu da Yahudi devleti ile Yahudi toprağı ikiliğinin ortadan kalkması olmuştur. Altı Gün Savaşları’ndan önceki durum ile sonraki durum arasındaki değişim de bunun en açık kanıtı sayılmıştır. Artık İsrail Devleti Yahudiler için bir ihsan değil, esasında Tanrı’nın Yahudi olmayan uluslardan intikamı olarak görülmeye başlanmıştır. Özünde modernitenin teolojik-politik bir projesi olarak görülebilecek bu durum, teo-politik aktörlerin politik ihtiraslarını teoloji kılıfıyla kamufle edip, amaçları için geniş Yahudi kitlelerinin desteğini almayı hedeflemekten başka bir anlama gelmemektedir.

1967’deki Altı Gün Savaşlarıyla birlikte siyasal Siyonizm dinî bir hüviyete bürünmeye ve İsrail Devleti bazı Ortodoks Yahudiler hariç Yahudi toplumunda genel kabul görmeye başlamıştır. Zira özü itibariyle Tanrı’nın eliyle kurulması gerekirken Yahudiler tarafından kurulmuş olan ve bundan dolayı dinî meşruiyet taşımayan İsrail Devleti, Arap-İsrail savaşlarında başarılı olmuş, bundan çıkarılan neticeyle Tanrı’nın İsrail Devletine onayı olduğu düşünülerek yaygın destek ve onay kazanmıştır. Bu, Tanrı’nın maksadı olarak kabul edilmiş, ‘Tanrı desteklemeseydi biz Arapları yenemezdik’ düşüncesi hâkim olmuştur.

1967 Altı Gün Savaşları’nın sonuçları, aradıkları meşruiyeti önemli oranda vermiştir. Ancak bütün Yahudiler aynı fikirde değildir. 1967 Altı Gün Savaşları’nı Siyonist perspektiften “ilahi bir mucize ve İsrail’in kuruluşunun teolojik tasdiki olarak” gören teo-politik anlamının yanı sıra aynı olayı anti-Siyonist perpektiften “şeytani bir plan” olarak görenler de vardır. Bu görüşte olanlara göre Altı Gün Savaşları, İsrail’i tuzağa düşürmek için itinayla hazırlanmış şeytani bir plandır. Bu anlayışa göre yapılması gereken Yahudiliğin gereklerini yerine getirerek sabırla beklemektir. İlahi tasdik Siyonist amaçlar için gerçekleştirilen savaşlarla olmaz. Bu anlayışa göre yapılması gereken Yahudiliğin gereklerini yerine getirerek sabırla beklemektir. İsrail’in kuruluşunun teolojik tartışmaları bitmiş değildir. Bir yandan geleneksel Yahudiliğin Mesih beklentisi, diğer yandan Siyonistler tarafından Mesih’in teo-politik amaçlarla araçsallaştırıldığı bir durum söz konudur.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, İsrail, Politik Teoloji, Teolojik Meşruiyet, Siyonizm, Altı Gün Savaşları

Kaynakça

• Altshuler, Mor. The Messianic Secret of Hasidism. Genel Ed. David S. Katz. Danışman Ed. Stuart Cohen (Bar-İlan), Anthony T. Grafton, Yosef Kaplan, Fergus Millar. Koninklijke Brill: 2006.
• Armstrong, Karen. Tanrı Adına Savaş-Yahudilik, Hırıstiyanlık ve İslamda Köktendincilik. Çev. Mu-rat Erdem. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Attias, Jena C - Esther, Benbassa. Paylaşılamayan Kutsal Topraklar ve İsrail. Çev. Nihat Önol. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
• Baybal, Sami. İbrahimi Dinlerde Mesih’in Dönüşü. Konya: Yediveren Kitap, 2002.
• Bayer, Alain. Siyonizmin Kökenleri. Çev. Volkan Aytar. İstanbul: İletişim Yayınları, 1991.
• Bowen, Jeremy. Six Days: How the 1967 War Shaped the Middle East. New York: St. Martin’s Press, 2005.
• Çağlayan, Selin. İsrail Sözlüğü. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Dayan, Moşe. Jerusalem Post. 10 Ağustos 1967.
• Ehrlich, Avrum M. The Messiah of Brooklyn: Understanding Lubavitch Hasidism Past and Present. Jersey City: KTAV Pub. House, 2004.
• Erdoğdu, Hikmet. Büyük İsrail Stratejisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2004.
• Finkelstein, Norman G. The Holocaust industry: Reflection on the Exploitaion of Jewish Suffering. London: Verso Publcation, 2003.
• Garaudy, Roger. İsrail Mitler ve Terör. Çev. Cemal Aydın. İstanbul: Pınar Yayınları, 1996.
• Garaudy, Roger. İsrail Sorunu Siyasi Siyonizm. Çev. Cemal Aydın. İstanbul: Türk Edebiyatı Ya-yınları, 2017.
• Garfinkle, Adam. Politics and Society in Modern Israel-Myths and Realition. Second Edition. Oxon: Routledge Taylor&Francis Group, 2015.
• Gerges, Fawaz A. “The 1967 Arab-Israeli War. U.S. Actions and Arab Perceptions”. Ed. David W. Lesch The Middle East and The United States. 191-211. Colorado: Westview Press, 2003.
• Glickman, Rabbi Elaine Rose. The Messiah and The Jews-Three Thousand Years of Tradition, Belief and Hope. Woodstock, Vermont: Jewish Lights Pub., 2013.
• Gül, Murat & Yüksel, Bekir Ali. “İsrail’in Dış Politikasını Anlamak: Tevrat, “On Emir”, “Va-dedilmiş Topraklar” ve Üstünlük”. Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi 6/1 (2016), 335-352.
• Inbari, Motti. “Messianism a Political Power Contemporary Judaism-A Comparison: Radical Ultra Orthodoxy and Messianic Religious Zionism”. Oxford Handbook of Apocalyptic Lite-rature. Ed. John Collins. Oxford: Oxford University Press, 2014.
• Johnson, Paul. Yahudi Tarihi. Çev. Filiz Orman. İstanbul: Pozitif Yayınları, 2001.
• Karahan, Semiha. Siyonizmin Teolojik Temelleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bi-limler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Karlsson, Ingmar. Din, Terör ve Hoşgörü. Çev. Turhan Kayaoğlu. İstanbul: Homer Kitabevi, 2005.
• Kavka, Martin. Jewish Messianism and the history of Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
• Kirman, M. Ali. “Sekürleşme Perspektifinden Dinî ve Seküler Fundamentalizmler”. Uluslara-rası Araştırmalar Dergisi, V. 1/2 (2008), 274-291.
• Kurt, Ali Osman. Fundamentalist Yahudiler. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2016.
• Miller, Chaim. Turning Judaism Outward: A Biography of the Rabbi Menachem Mendel Schneerson The Seventh Lubavitcher Rebbe. Brooklyn: Kol Menachem, 2014.
• Oren, Michael B. Six Days of War: June 1967 and the Making ofthe Modern Middle East. New York: Oxford University Press, 2002.
• Oruç, Haydar. “Sekülerlikten Radikalleşmeye: İsrail’in Kurucu Felsefesinde Konstrüktivist Dönüşüm”. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 4/1 (2017), 158-188.
• Özalkan, Seda. Siyonizm Karşıtı Yahudiler. İstanbul: İz Yayınları, 2018.
• Rabkin, Yakov M. Yahudilerin Siyonizm Karşıtlığı. Çev. Şahika Tokel. İstanbul: İletişim Yayınla-rı, 2014.
• Ravitzky. Messianism, Zionism, and Jewish Religious Radicalism. Çev. Michael Swirsky - Jonathan Chipman. Illinois: University of Chicago Press, 1996.
• Rokach, Livia. İsrail’in Kutsal Terörü. Çev. Zeynep Neşe. İstanbul: Belge Yayınları, 2006.
• Roth, Stephen J. Ed. The Impact of the Six-Day War. New York, NY: St. Martin’s Press, 1988.
• Sand, Şlamo. Yahudi Halkı Nasıl İcat Edildi? (Kitabı Mukaddes’ten Siyonizme), Çev. Işık Ergüden, İstanbul: Doğan Kitap, 2011.
• Shahak, Israel & Mezvinsky, Norton. İsrail’de Yahudi Fanatizmi. Çev. Ahmet Emin Dağ. İstan-bul: Anka Yayınları, 2002.
• Shahak, Israel. Yahudi Tarihi Yahudi Dini - Edward Said’in Önsözüyle. Çev. Ahmet Emin Dağ. İstanbul: Anka Yayınları, 2004.
• Sharot, Stephen, Messianism, Mysticism and Magic: A Sociological Analys of Jewish Religious Move-ment, North Carolina: University of North Carolina Press, 1982.
• Sprinzak. “Three Models of Religious Violence: The Case of Jewish Fundamentalism in Israel”. Fundamentalisms and the State. Ed. Martin E. Marty ve R. Scott Appleby. Chicago ve Londra: 1993.
• Şami, Abdullah R., Din Devleti İsrail: İsrail’de Dini Cemaat ve Partiler, Çev. Reşad Abdullah Şami, İstanbul: İlke Yayınları, 2002.
• Taylor, A. R. İsrail’in Doğuşu. Çev. Dilek Akari. İstanbul: Pınar Yayınları, 1992.
• Tezokur, Hadi. Yahudilik I. Ankara: Akademisyen Yayınları, 2020.
• Tokalak, İsmail. Yahudiliğin Kökenleri ve Küresel Gücü. İstanbul: Ataç Yayınları, 2014.
• Torun, Abdullah. “Altı Gün Savaşları: Sebepleri ve Sonuçları Açısından Ortadoğu’da Bir Dönüm Noktası”. Akademik Ortadoğu Dergisi 6/1 (2011), 109-127.
• Traverso, Enzo. Yahudi Modernitesinin Sonu Muhafazakâr Bir Dönüm Noktasının Tarihi. Çev. Zey-nep Bursa. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.