Din Eğitimi Öğretmenlerinin Bilgi ve Dini Bilgi Anlayışları

Yıl 2021, Sayı: 45, 753 - 779, 20.09.2021

Gülşen Sayın , Cemal Tosun

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.942405

Öz

Dini bilgi sahip olunan inançlar ekseninde bireylerin zihin dünyaları ve hayatlarında kuşatıcı bir boyuta sahiptir. Dini bilgi inanan bireyler için yalnızca ibadet boyutu ile varlık göstermez aynı zamanda hayatın bütünü için de yönlendirici olabilmektedir. Günlük yaşantıdaki eylemlerde de dini bilgiye sıklıkla referans yapılmaktadır. Dini bilgi bu yönüyle bireyler için günlük yaşamı düzenleyen ve bunu da sahip olduğu dünya görüşü üzerinden gerçekleştiren bir sisteme sahiptir. Dini bilginin öğretim süreçlerinde ön plana çıkan boyutu, dinin sahip olduğu dünya görüşünü ve bunu ne düzeyde yansıttığını da doğrudan etkilemektedir. Eğitim sistemi içerisinde yer alan din öğretimi her ne kadar öğretim yöntem ve teknikleri ile ele alınan bir eğitim faaliyeti olsa da öğretmenler sahip oldukları dini bilgi anlayışları ile din öğretimi süreçlerini şekillendirebilmektedirler. Denilebilir ki din eğitimi öğretmenlerinin dini bilgi anlayışları din öğretim süreçlerinde nasıl bir din öğretimi yaklaşımı benimsendiğini ve kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerini etkilemektedir. Bu anlamda din eğitimi öğretmenlerinin bilgi ve dini bilgi anlayışları benimsenen eğitim felsefesi, müfredat ve içeriğe ek olarak din öğretimi süreçlerinin sınırlarını şekillendiren bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu araştırmada, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmenleri ile Anadolu imam hatip lisesi meslek dersi öğretmenlerinin, kendi görüşleri üzerinden, bilgi ve dini bilgi anlayışlarının ortaya konulması hedeflenmiştir. Araştırma grubu Malatya ili merkez ilçelerinde görev yapan toplam 21 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmeni ile Anadolu imam hatip lisesi meslek dersi öğretmenlerinden oluşmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi, veri toplamada ise mülakat tekniği kullanılmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış sorulardan oluşan mülakatlar ile toplanmıştır. Elde edilen verilere içerik analizi uygulanmıştır. Araştırmada “öğretmenlerin bilgi ve dini bilgi anlayışları” teması; “bilgi anlayışları, dini bilgi kaynakları” ve “bilgi ve dini bilgi ayrımı” kategorileri altında ele alınmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmenler bilgi ve dini bilgiyi İslam bilgi anlayışı ekseninde değerlendirmektedirler. Bu bağlamda bilgi ve dini bilgi katılımcılar tarafından bütüncül bir yaklaşım ile ele alınmıştır. Ancak dini bilgi diğer bilgilerden, işlevselliği vurgulanarak ayrı tutulmuştur. Katılımcılara göre dini bilgi uygulamada, hayatın bütününü ve bütün bilgileri içine almaktadır. Katılımcılar bilgiyi dini bilgileri temelinde değerlendirmişlerdir. Bu anlamda katılımcıların dini bilgi anlayışları bilgi anlayışlarını kapsamaktadır. Ayrıca dini bilginin vahiy kaynaklı oluşu üzerinden ona diğer bilgilere nispi olarak ayrı bir kutsallık, üstünlük ve değer yüklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, DKAB Öğretmenleri, AİHL Meslek Dersi Öğretmenleri, Bilgi Anlayışı, Dini Bilgi Anlayışı

Understanding of Knowledge and Religious Knowledge of Religious Education Teachers

Öz

Religious knowledge has an encompassing dimension in the mental worlds and lives of individuals on the axis of beliefs. Religious knowledge does not only exist in terms of worship for believers, but it can also be a guide for the whole of life. Religious knowledge is frequently referenced in actions in daily life. In this respect, religious knowledge has a system that organizes daily life for individuals and realizes this through its worldview. The dimension of religious knowledge that comes to the fore in teaching processes also directly affects the worldview of religion and to what extent it reflects it. Although religious education in the education system is an educational activity that is handled with teaching methods and techniques, teachers can shape religious education processes with their understanding of religious knowledge. It can be said that religious education teachers’ understanding of religious knowledge affects what kind of religious teaching approach is adopted in religious teaching and the teaching methods and techniques used. Therefore, religious education teachers' understanding of knowledge and religious knowledge emerges as an element that shapes the boundaries of religious education processes in addition to the adopted educational philosophy, curriculum and content.

In this study, it was aimed to examine the knowledge and religious knowledge understanding of the Religious Culture and Morals Knowledge (RCMK) course teachers and the vocational courses teachers at the Anadolu Imam Hatip High Schools (AIHHS) through their views. The working group consists of 21 RCMK teachers and AIHHS vocational courses teachers. Qualitative research method and interview technique was used in the study. The data were collected through interviews consisting of semi-structured questions. Content analysis was applied to the data obtained. In the research, the theme of “teachers understanding of knowledge and religious knowledge” has been discussed under the categories of “knowledge understandings, sources of religious knowledge” and "the distinction between knowledge and religious knowledge”. According to the results of the study, teachers evaluate knowledge and religious knowledge in the axis of Islamic knowledge. Therefore, knowledge and religious knowledge were handled by participants with a holistic approach. However, participants kept separate religious knowledge from other knowledge by emphasizing its functionality. Participants’ understood religious knowledge in practice, in a way that encompasses the whole of life and all knowledge. Participants evaluated knowledge on the basis of religious knowledge. In this sense, the participants’ understanding of religious knowledge includes their understanding of knowledge. In addition, based on the fact that religious knowledge is based on revelation, a separate sanctity, superiority and value has been attributed to religious knowledge compared to other knowledge.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, RCMK Teachers, AIHHS Vocational Course Teachers, Understanding of Knowledge, Understanding of Religious Knowledge.

Kaynakça

• Acar, Rahim. “Dinî Çeşitliliği Değerlendirme Yetkisi: Frithjof Schuon Örneği”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 44/1 (2013), 99-122.
• Açıkgenç, Alparslan. “İslam Bilgi Nazariyesi”. İslam’a Giriş. ed. Bünyamin Erul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Açıkgenç, Alparslan. İslâm Medeniyetinde Bilgi ve Bilim. İstanbul: İSAM Yayınları, 2006.
• Blackstone, William T. Dinsel Bilgi Sorunu: Felsefi Çözümlemelerin Dinsel Bilgi Sorununa Etkileri. çev. Tuncay İmamoğlu. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.
• Burke, Peter. Bilgi Tarihi Nedir?. çev. Turgay Sivrikaya. İstanbul: Islık Yayınları, 2018.
• Cevizci, Ahmet. Eğitim Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Daud, W. M. Nor Wan. İslam bilgi Anlayışı ve Çoğulcu Bir Toplumun Eğitim Sistemine Yansıması Malezya Örneği. çev. Fuat Aydın. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Demir, İsmail. Dini Bilgi Edinme Kaynağı Olarak Sosyal Medya (İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 2019.
• Foucault, Michel. Bilme İstenci Üzerine Dersler Collège de France Dersleri. çev. Kerem Eksen, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Groome, Thomas H. What Makes Us Catholic Eight Gifts for Life. PDF: Harper Collins e-book, 2001.
• Gutek, Gerald Lee. Eğitimde Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar. Ankara: Ütopya Yayınevi, 3. Basım, 2019.
• Güngör, Erhan (ed. ). Çağdaş Epistemolojiye Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Hick, John. Faith and Knowledge. Hong Kong: The Macmillan Press, 1967.
• King, Ursula. “Historical and Phenomenological Approaches” Contemporary Approaches to The Study of Religion, ed. Frank Whaling. New York, Amsterdam: Mouton Publishers, 1984.
• Kur’an-ı Kerim ve Elmalılı Meâli, çev. Mustafa Özel. İzmir: Akit Yayınları, 2011.
• Patton, Micheal Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. çev. Mesut Bütün - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2. Basım, 2018.
• Peterson, Michael vd. Akıl ve İnanç: Din Felsefesine Giriş. İstanbul: Küre Yayınları, 2015.
• Quine, W. V. - Ullian, J. S. Bilgi Ağı. çev. A. Hadi Adanalı. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2001.
• Reçber, Mehmet Sait. “Dini İnanç ve Dini Bilgi Kavramları Üzerine”. Diriliş Yolunda Türk Düşüncesi Necati Öner’e Armağan. ed. Bahaeddin Yediyıldız. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2013.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 7. Basım, 2012.
• Uslu, Ferit. Felsefi Açıdan İmanı Temellendirme. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Uyanık, Mevlüt. Bilginin İslamileştirilmesi ve Çağdaş İslam Düşüncesi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Basım, 2014.
• Walshe, Karen - Teece, Geoff. “Understanding ‘Religious Understanding’ in Religious Education”. British Journal of Religious Education 35/3 (Eylül 2013), 313-325.