Gençlerde Kimlik Algısı ve Dinî Hayat: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Yıl 2023, Sayı: 50, 705 - 722, 30.09.2023

Behlül Tokur , Hümeyra Ahsen Doğan

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1294031

Cited By: 1

Öz

Kimlik, bireyin kim olduğu hakkında kendisine sorduğu soruların cevabıdır. Bu cevabın süreklilik, bütünlük ve tutarlılık içeren bir yapıda olması kimlik inşasının temel niteliğidir. Kimlik edinmek, önemli psikolojik ihtiyaçlardan birisidir. Bu terimi psikolojiye kazandıran kişi olarak Erik Ericson pek çok kimlik teorisine temel teşkil etmiştir. Ergenlik döneminde kendisini ciddi şekilde hissettiren kimlik arayışı, yetişkinlikte dengeli ve sürdürülebilir bir kimlik duygusunun temelini oluşturur. Kimlik duygusu, bireyin şahsi gerçeklik içinde kendisini tanımlamasına imkân sağlamaktadır. Öznel ve doğal bir kimlik algısı oluşturmakla birey hayat amacı ile ilgili sağlam bir bilgiye sahip olmuş olmaktadır. Bireysel kimliğin yanında kişi içinde yaşadığı toplumun milli, siyasi, dini, ekonomik değer yargılarını da içselleştirmeye dönük bir yönelim içine girer. Bu yönelim, kazanılmış kimlikleri ortaya çıkarır. Kazanılmış kimliklerin oluşturduğu koşullar, bir takım kalıp ve kategoriler meydana getirir. Kimlik psikoloji, sosyoloji ve sosyal psikolojide çalışılan önemli konulardan birisidir. Birey ve gruplar için kimlik inşası üzerine sosyal bilimsel zeminde pek çok araştırma yapılmasına rağmen kimlik algısında dinin rolü üzerine az sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu çalışmada, gençlerde kimlik algısı ve dini hayat arası ilişkinin ele alınması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda gençlerin kendileri için geliştirdiği şahsi gerçeklik olarak kimliğin inşası, dini kimliğin gençlerin yaşamına etkileri ve kimlik algısının dinden ne kadar etkilendiği karşılıklı ilişki yaklaşımı içinde incelenmektedir. Nitel araştırma yöntemi takip edilerek gerçekleştirilmiş olan bu çalışmada, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi’nde lisans seviyesinde eğitim alan 10 kız ve 10 erkek öğrenciden mülakat tekniği ile veri toplanmıştır. Görüşme sırasında 2 katılımcı görüşmeden çekilmek istediğini belirttiği için 18 katılımcının verdiği cevaplar değerlendirmeye alınmıştır. Katılımcıların verdiği cevaplar içerik analizi ile incelenmiş ve bulgular bilimsel açıdan yorumlanmıştır. Katılımcıların bireysel ve durumsal kimlik algılarına bakıldığında, gençlerin daha önce kendileriyle ilgili bir farkındalıklarının olmadığı göze çarpan ilk unsurdur. Katılımcılardan sadece dördü kendilerini milli ve manevi kimlik üzerinden tanımlarken bir katılımcı da kendisini dini bir grup üzerinden tanımlamaktadır. Din sadece bir rahatlama, kendilerini bütün bu olumsuzluklara rağmen güvende hissetme aracı olarak görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Kimlik, Bireysel Kimlik, Dini Kimlik, Dini Hayat

Perception of Identity and Religious Life in Youth: The Case of Ankara Yıldırım Beyazıt University Faculty of Theology

Öz

Identity is the answer to the questions an individual asks themself about who they are. The basic characteristic of identity consturction is that this answer has a structure that includes continuity, integrity, and consistency. Acquiring identity is one of the essential psychological needs. As the person who introduced this term to psychology, Erik Ericson has formed the basis for many identity theories. The search for identity, which makes itself felt seriously during adolescence, forms the basis for a balanced and sustainable sense of identity in adulthood. The sense of identity allows the individual to define themselves in personal reality. By creating a subjective and natural perception of identity, the individual has a solid knowledge of the purpose of life. In addition to individual identity, the individual has an orientation toward internalizing the national, political, religious, and economic value judgments of the society in which they live. This orientation leads to acquired identities. The conditions formed by acquired identities create a set of molds and categories. Identity is one of the important subjects studied in psychology, sociology, and social psychology. Although there are many studies on identity construction for individuals and groups on social scientific grounds, there are few studies on the role of religion in identity perception. This study, aim to address the relationship between identity perception and religious life in young people. In this context, the construction of identity as a personal reality developed young people developed for themselves, the effects of religious identity on young people’s lives and the extend to which the perception of identity is influenced by religion are examined in a approach. In this study, which was carried out by following the qualitative research method, data were collected from 10 female and 10 male students studying at the undergraduate level at Ankara Yıldırım Beyazıt University Faculty of Islamic Sciences by interview technique. Since 2 participants stated that they wanted to withdraw from the interview during the interview, the responses given by 18 participants were evaluated. The answers given by the participants were analyzed by content analysis and the findings were interpreted scientifically. When the participant’s individual and situational identity perceptions are analyzed, the first element that stands out is that young people had no awareness of themselves before. Only four participants define themselves through national and spiritual identity, while one defines himself/herself through a religious group. Despite all these negativities, religion is seen only as a means of relaxation and safety.

Anahtar Kelimeler

Pyschology of Religion, Identity, Individual Identity, Religious Identity, Religious Life

Kaynakça

• Ak, Muammer. “Üniversite Gençliği: Hayat Tarzı ve Kimlik”. Journal of Turkish Studies 13/10 (2018), 21-38. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13505
• Aka, Assiye. “Kimliği Farklı Boyutlar Üzerinden Okuma: Çanakkale İli Örneği”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 29/1 (2012), 1-24.
• Akşit, Bahattin. Türkiye’de Dindarlık: Muhafazakârlık ve Laiklik Ekseninde İnanma Biçimleri ve Yaşam Deneyimleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Arkonaç, Sibel. Psikolojide Bilginin Eleştirel Arkaplanı. İstanbul: Hiperlink, 2015.
• Aronson, Elliot vd. Sosyal psikoloji. çev. Okhan Gündüz. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2012.
• Ayten, Ali. “Kimlik ve Din: İngiltere’deki Türk Gençleri Üzerine Bir Araştırma”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/12 (2012), 101-119.
• Bauman, Zygmunt. Bireyselleşmiş Toplum. çev. Yavuz Alagon. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
• Baumeister, Roy F. The Self Explained: Why and How We Become Who We Are. New York: The Guilford Press, 2022.
• Burke, Peter J. - Stets, Jan E. Identity Theory. New York: Oxford University Press, 2.Edition., 2023.
• Cengil, Muammer - Baran Tekin, Dila. “Kutsal Zaman Algılanış Biçimi ve İbadet Hayatına Etkisi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/29 (2016), 33-69. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.268643
• Cooley, Charles H. Human Nature and The Social Order. New York: Nabu Press, 2010.
• Coşkun, Yemliha - Altay, Cüneyt Altan. “Liseli Öğrencilerde Yabancılaşma ve Benlik Algısı Arasındaki İlişki”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 29 (2009), 41-56.
• Çetin, Özer. Rollo May Psikolojisinde Din ve Kişilik. İstanbul: İz yayıncılık, 2019.
• Çeti̇ntaş, İbrahim. “Türk-İslâm Kimliği Etrafında Gelişen Paradigmal Değişimler”. Journal of Turkish Studies 9/5 (2014), 575-575. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6886
• Davie, Grace. “Din Sosyolojisinde Yeni Yaklaşımlar: Batılı Bir Bakış”. çev. İhsan Çapcıoğlu - Mehmet Akgül. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46/1 (2005), 203-216. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000361
• Durkheim, Emile. Dini Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.
• Erikson, Erik Homburger. “The Problem of Ego Identity”. Journal of the American Psychoanalytic Association 4/1 (1956), 56-121.
• Erkan, Erol. “Postmodern Dönemde Ontolojik Anlam Aracı Olarak Dinî Kimlik”. Journal of Turkish Studies 8/8 (2013), 1825-1837.
• Ferrari, Joseph R. “Procrastinators and Perfect Behavior: An Exploratory Factor Analysis of Self-Presentation, Self-Awareness, and Self-Handicapping Components”. Journal of Research in Personality 26/1 (1992), 75-84.
• Fişek Okman, Güler. İlişki İçinde “Ben”: Kültür, Aile, Bireyselleşme ve Psikanalitik Arayışlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Floridia, David Callaby. “Non Attending Young People: Bridging the Gap for a More Inclusive Church”. Journal of Youth and Theology, (2023) 1-22. https://doi.org/10.1163/24055093-bja10051
• Fromm, Erich. Erdem ve Mutluluk: Ahlâk Psikolojisi Üzerine Bir İnceleme. çev. Ayda Yörükân. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım., 1995.
• Geyer, Anne L. - Baumeister, Roy F. “Din,Ahlak ve Öz-Denetim: Değerler, Erdemler ve Kötü Alışkanlıklar”. çev. Metin Güven. Din ve Maneviyat Psikolojisi: Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. 241-290. Ankara: Phoneix Yayınevi, 2013.
• Hewitt, John P. - Shulman, David. Benlik ve Toplum- Sembolik Etkileşimci Sosyal Psikoloji. ed. Büşra Aktaş. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2019.
• Hökelekli, Hayati. “Gençlik ve Din”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. 11-30. Ankara: Ankara Okulu, 2002.
• Kimter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık Arası İlişki. Bursa: Uludağ İlahiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• Kinnaman, David. Beni Kaybettin / Genç Hristiyanlar Neden Kiliseyi Terk Edip İnancı Sorguluyor? çev. Serra Gök. İz Yayıncılık, 2022.
• Köse, Ali. “Sekülerleşme Teorileri Bağlamında Türkiye’de Din ve Modernleşme”. Kutsalın Dönüşü: 21.Yüzyılda Dinin Geleceği. 171-181. İstanbul: Timaş Yayınları, 2020.
• Kroger, Jane. “Identity Development in Adolescence and Adulthood”. Oxford Research Encyclopedia of Psychology. ed. Jane Kroger. Oxford University Press, (2017), 1-21. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190236557.013.54
• Maalouf, Amin. Ölümcül Kimlikler: Deneme. çev. Aysel Bora. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 28. Basım, 2009.
• Marcia, James E. “Development and Validation of Ego-İdentity Status.” Journal of Personality and Social Psychology 3/5 (1966), 551-558. https://doi.org/10.1037/h0023281
• Mol, Hans. Kimlik ve Kutsal - Yeni Bir Sosyal Bilimsel Din Teorisi. çev. Abdulvahap Taştan - Ömer Faruk Darende. İstanbul: Kimlik Yayınları, 2021.
• Niemelä, Kati. “‘No Longer Believing in Belonging’: A Longitudinal Study of Finnish Generation Y from Confirmation Experience to Church-Leaving”. Social Compass 62/2 (2015), 172-186. https://doi.org/10.1177/0037768615571688
• Özalp, Ahmet. “Sosyal Psikoloji Perspektifinden Din Psikolojisine Giriş: Sembolik Etkileşimci Teori Örneği”. Toplum Bilimleri Dergisi 9/18 (2015), 227-242.
• Paloutzian, Raymond F. “Din Değiştirme ve Manevi Dönüşüm: Bir Sistem ve Anlam Analizi”. çev. Celal Çayır. Din ve Maneviyat Psikolojisi: Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. 97-126. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2013.
• Phillips, Tommy M. - Pittman, Joe F. “Identity Processes in Poor Adolescents: Exploring the Linkages Between Economic Disadvantage and the Primary Task of Adolescence”. Identity 3/2 (2003), 115-129.
• Santrock, John W. Yaşam Boyu Gelişim: Gelişim Psikolojisi: Life-span Development. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık, 2015.
• Saroglou, Vassilis vd. “Believing, Bonding, Behaving, and Belonging: The Cognitive, Emotional, Moral, and Social Dimensions of Religiousness across Cultures”. Journal of Cross- Cultural Psychology 51/7-8 (2020), 551-575 https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/0022022 120946488.
• Schwartz, Seth J. vd. Handbook of Identity Theory and Research. New York: Springer, 2011.
• Spears, Russel. “Group Identities: The Social Identity Perspective”. Handbook of Identity Theory And Research. 201-224. London: Springer International Publishing, 2. Basım, 2011.
• Spilka, Bernard vd. “A General Attribution Theory for the Psychology of Religion”. Journal for the Scientific Study of Religion 24/1 (Mart 1985), 1. https://doi.org/10.2307/1386272
• Strauss, Anselm L. (ed.). The Social Psychology of George Herbert Mead. Chicago: University of Chicago Press, 1956.
• Sultana, Mark. “Religions in Transition: An Attempt at a Synthesis”. Journal of the Faculty of Ecology University of Malta 63/2 (2013), 55-68.
• Şimşek, Hasan - Yıldırım, Ali. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, 2013.
• Vivian, L. Vignoles. “Identity Motives”. Handbook of Identity Theory and Research. 410-432. London: Springer International Publishing, 2. Basım, 2011.
• Wood, Beatrice. “Proximity and Hierarchy: Orthogonal Dimensions of Family Interconnectedness”. Family Process 24/4 (1985), 487-507. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.1985. 00487.x
• Yanmış, Mehmet- Kahraman, Bayram. “Gençlerin Dini ve Etnik Kimlik Algısı: Diyarbakır Örneği”. Akademik İncelemeler Dergisi 8/2 (2014), 117-153.
• Yapıcı, Asım. “Dini Grup Kimliği: Kimlik ve Dini Aidiyet”. Kimlik ve Din. 41-64. Karahan Kitabevi, 2022.
• Yapıcı, Asım. “Postmodern Dönemde Din, Kimlik ve Anlam Problemi”. Dinin Kaderi: Çağdaş Sorunların Kıskacında Din. 117-174. Ankara: Elis Yayınları, 2017.
• Yazgan İnanç, Banu - Yerlikaya, Ercüment. Kişilik Kuramları. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
• Yeter, Elife. “Suriyeli Göçmen Kadınların Dini- Kültürel Kimlik Oluşturmalarında Yerel Dini Kültürün Etkisi”. Antakiyat-Hatay Mustafa Kemal Atatürk İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2018), 99-126.