Can Business Ethics and Political Ethics Close/Narrow the Gap Between Morality and Economic Development-Power?

Yıl 2024, Sayı: 54, 1335 - 1355, 30.09.2024

Mehmet Türkeri , Mehmet Aydın

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1465449

Öz

Can business ethics and political ethics solve the problems in business and politics caused by people's lifelong pursuit of economic and political power throughout their lives? This study, which we have built around this question, basically aims to present an analysis of the ethical violations and problems encountered in business and politics, two important areas of human experience, and the ethical emphasis developed to prevent them. In business; working, doing business, trading and pursuing pure profit and taking these as ends in themselves raise a wide variety of ethical problems in society and business life. There have been some recommendations of business ethics to solve these problems. In politics, on the other hand, we also face problems caused by the notion that public morality can be ignored, lies can be told when necessary, and any path that leads to political goals can be considered legitimate. This article argues that it is not possible to fully solve moral violations and problems in the fields of economy and politics with business ethics and political ethics. This is because the understanding of morality / ethics and human understanding underlies these problems is problematic. Utilitarianism, which was developed in the 17th century and is the moral philosophy of the English-speaking world, was formulated by Bentham and Mill and takes into account the general benefit of society on the basis of pleasure. It is an approach that does not see virtues, which are the backbone of morality, as essential because it accepts social interest and pleasure as the basis. Again, an understanding of humanity that sees people as beings with pure ambition and egoism, such idea that regards man is a wolf to man, and that is based on the motto that big fish eats the litle, is an understanding of humanity that excludes the altruism, which is characteristic of morality. If we want to fundamentally solve ethical problems in the fields of economics and politics, we need an approach that considers virtues and altruism as essential. This study emphasizes that the understanding of virtue of Aristotle and Islamic philosophers should be taken as a basis in solving problems in the field of economics and politics. It concludes that elements such as property, wealth and position, which are also at stake in the fields of economy and politics, have instrumental rather than values. Our article is a problem-oriented, partly systematic analysis, compilation article. Our study is based on the idea of shaping economic and political life from the perspective of virtue ethics.

Anahtar Kelimeler

Moral Philosophy, Business Ethics, Economy, Political Power/Ruler, Political Ethics, Utilitarianism

Ahlak ile Ekonomik Kalkınma-Güç Arasındaki Uçurumu İş Etiği ve Siyaset Etiği Kapatabilir mi?

Öz

İnsanların yaşamları boyunca ekonomik ve siyasi güç peşinde koşmasının getirdiği sorunları, ekonomi ve siyaset alanındaki problemleri iş etiği ve siyaset etiği çözebilir mi? Bu soru etrafında kurguladığımız bu makale temel olarak insanın iki önemli tecrübe alanı olan ekonomi ve siyasette karşılaşılan etik ihlaller ve sorunlar ile bunları önlemeye yönelik geliştirilen etik vurguların bir tahlilini sunmayı amaçlamaktadır. Ekonomide çalışma, iş yapma, ticaret ve salt kâr peşinde koşma ve bunların kendi başına amaç olarak benimsenmesi toplumda ve iş hayatında çok çeşitli etik sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu sorunların çözümüne yönelik iş etiğinin bazı tavsiyeleri söz konusu olmuştur. Diğer yandan siyasette de genel ahlakın göz ardı edilebileceği; gerektiğinde yalan söylenebileceği; siyasi hedeflere götüren her yolun meşru sayılabileceği gibi anlayışların yol açtığı sorunlar da karşımızda durmaktadır. Bu makale ekonomi ve siyaset alanındaki ahlaki ihlallerin ve problemlerin iş etiği ve siyaset etiği ile tam olarak çözülmesinin mümkün olamayacağını savunmaktadır. Çünkü bu sorunların temelinde yatan ahlak anlayışı / etik teori ve insan anlayışı sorunludur. 17. Yüzyıldan itibaren geliştirilen, İngilizce konuşan ülkelerin ahlak felsefesi olan, Bentham ve Mill tarafından formüle edilen ve haz temelinde toplumun genel yararını dikkate alan Utilitaryanizm toplumsal çıkarı ve hazzı esas kabul etmesi nedeniyle ahlakın belkemiği olan erdemleri asıl görmeyen bir anlayıştır. Yine insanı hırs ve egoizm temelli bir varlık olarak gören, insanı insanın kurdu olarak telakki eden, büyük balığın küçük balığı yuttuğu mottosuna dayanan insan anlayışı ahlakın karakteristiğini oluşturan altruismi dışlayan bir insan anlayışıdır. Ekonomi ve siyaset alanındaki etik sorunları esastan çözmek istiyorsak erdemleri ve altruismi asıl gören bir yaklaşıma ihtiyacımız var demektir. Makalede Aristoteles ve İslam filozoflarının erdem anlayışının, ekonomi ve siyaset alanındaki problemlerin çözümünde esas alınması gerektiği vurgusu ortaya konulmuştur. Ekonomi ve siyaset alanında da söz konusu olan mal-mülk, servet ve makam-mevki gibi unsurların amaç değil araç değere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Makalemiz sorun odaklı olup, yer yer sistematik analiz içeren, derleme bir makaledir. Çalışmamız, ekonomik ve siyasal hayatın erdem etiği perspektifinden şekillendirilmesi düşüncesi üzerine tasarlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlak Felsefesi, İş Etiği, Ekonomi, Siyasi Güç/İktidar, Siyaset Etiği, Utilitarianism

Kaynakça

• Aristotle. “Nicomachean Ethics”. The Basic Works of Aristotle. ed. Richard Mckeon. New York: The Modern Library, 2001.
• Aristotle. “Politics”. The Basic Works of Aristotle. ed. Richard Mckeon. New York: The Modern Library, 2001.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 14th edition, 2018.
• Aydın, Mehmet S. “İslam Felsefesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/10-14. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Bentham, Jeremy. An Introduction to the Principles of Morals and Legislations. Ontario: Batoche Books, 2000.
• Bertland, Alexander. “Virtue Ethics in Business and the Capabilities Approach”. Journal of Business Ethics 84 (2009), 25-32.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Cevizci, Ahmet. Uygulamalı Etik. İstanbul: Say Yayınları, 2013.
• Coady, C.A.J. “Politics and the Problem of Dirty Hands”. A Companion to Ethics. ed. Peter Singer. 373-384. Oxford/Massachusetts: Blackwell Publishing, 1997.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 4th Edition, 1993.
• Elmalılı, M. Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Volume. İstanbul: Eser Neşriyat, 1982.
• Farabi. Fusulü’l-Medeni. trans. Hanifi Özcan. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1987.
• Farabi. Mutluluğun Kazanılması. trans. Ahmet Arslan. Ankara: Vadi Yayınları, 1999.
• Friedman, Milton. “The social responsibility of business is to increase its profits”. The New York Times (13 September 1970), 17. https://www.nytimes.com/1970/09/13/archives/a-friedman-doctrine-the-social-responsibility-of-business-is-to.html
• Hobbes, Thomas. Leviathan. trans. Semih Lim. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 3rd Edition, 1992.
• Ibn Khaldun. Mukaddime I. trans. Zakir Kadiri Ugan. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Irwin, Terence H. “Aristotle”. Encyclopedia of Ethics. ed. Lawrence C. Becker. 1/53-60. New York & London: Garland Publishing, Inc., 1992
• Keyt, David. “Distributive Justice in Aristotle's Ethics and Politics”. Topoi. 4 (1985), 23-45. https://doi.org/10.1007/BF00138647
• Kınalızâde, Ali Çelebi. Ahlâk-ı Alâî. Simplifier. Murat Demirkol. Ankara: Fecr Yayınevi, 2016.
• Kraut, Richard. “Nature in Aristotle’s Ethics And Politics”. Social Philosophy and Policy 24/2 (July 2007), 199-219. https://doi.org/10.1017/S0265052507070227
• Machiavelli, Niccolo. Prens. trans. Murat Satıcı. İzmir: İlya Yayınevi, 8th edition, 2011.
• Maguire, Stephen. “Business Ethics: A Compromise Between Politics and Virtue”. Journal of Business Ethics 16 (1997), 1411–1418. https://doi.org/10.1023/A:1005735125151
• Mehdi, Muhsin. “İbn Haldun I”. trans. Mustafa Armağan. Klasik İslam Filozofları ve Düşünceleri. ed. M. M. Şerif. 393-410. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Mill, J. Stuart. Utilitarianism. Kitchener. Ontario: Batoche Books. 2001.
• Parry, Richard D. “Eudaimonia, Eudaimonism”. Encyclopedia of Ethics. ed. Lawrence C. Becker. 1/333-335. New York & London: Garland Publishing, Inc., 1992. https://doi.org/10.4324/9780203952948
• Plato, “Kriton”. Toplu Diyaloglar-I. trans. Neslihan Evrim Emir. Ankara: Eos Yayınevi, 2007.
• Sartre, Jean-Paul. Kirli Eller. trans. Samih Tiryakioğlu. İstanbul: Varlık Yayınları, 1965.
• Singer, Peter. Pracitical Ethics. New York: Cambridge University Press, 3rd edition, 2011.
• Solomon, Robert C. “Business Ethics”. A Companion to Ethics. ed. Peter Singer. 354-364. Oxford /Massachusetts: Blackwell Publishing, 1997.
• Solomon, Robert C. Ethics and Excellence: Cooperation and Integruity in Business. New York: Oxford University Press, 1992.
• Stroll, Avrum et al. Etik Kuramları. ed. & trans. Mehmet Türkeri. Ankara: Lotus, 4th edition, 2017.
• Türkeri, Mehmet. Elmalılı’nın Ahlak Felsefesi. İstanbul: Lotus, 4th edition, 2017.
• Türkeri, Mehmet. Etik Bilinç. İstanbul: Lotus, 2nd edition, 2014.
• Türkeri, Mehmet. Etik Değer. İstanbul: Lotus, 2nd edition, 2017.
• Weber, Max. Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu. trans. Zeynep Gürata. Ankara: Ayraç Yayınları, 1999.
• Whetstone, J. Thomas. “How Virtue Fits Within Business Ethics”. Journal of Business Ethics 33 (2001), 101–114. https://doi.org/10.1023/A:1017554318867
• Wijnberg, Nachoem M. “Normative Stakeholder Theory and Aristotle: The Link Between Ethics and Politics”. Journal of Business Ethics 25 (2000), 329-342. https://doi.org/10.1023/A:1006086226794