Ahmed b. Hanbel’in Cerh ve Ta‘dîle Dair Bazı Yaklaşımları

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 411 - 430, 15.03.2021

Fatih Çimen

https://doi.org/10.51702/esoguifd.849301

Cited By: 2

Öz

Hadis ilminde rivayetlerin sıhhat durumlarının tespiti, genellikle râvilerin rivayet konusundaki yetkinlikleri üzerinden gerçekleşmektedir. Bu bağlamda râviler hakkındaki cerh ve ta‘dîl bilgileri, hadislerin sıhhatini tespitte büyük öneme sahiptir. İlk dönem münekkitlerinden Ahmed b. Hanbel’in, râvilerle ilgili fısk, yalancılık veya sikaya muhalefet ve hafıza bozukluğu gibi ortak zeminde kabul edilen hususlar dışındaki değerlendirmelerinde sergilediği bazı yaklaşımlarının konu edildiği bu makalede, râvilerden hadis kabulü noktasında münekkitlerin mezkûr durumlar dışında başka faktörlerden de etkilenip etkilenmediği, etkilendiyse bunların neler olduğunun tespiti amaçlanmaktadır. Bunun gerçekleşmesi noktasında Ahmed b. Hanbel’in râvilerle ilgili değerlendirmeleri diğer münekkitlerin de cerh ve ta‘dîlleri ile birlikte ele alınmıştır. Ayrıca bu çalışma ile cerh ta‘dîl değerlendirmelerinin âlimler tarafından tetkik edilmeden kabul edilip edilmediği sorgulanacak ve âlimler tarafından genel kabul gören görüş bağlamında Ahmed b. Hanbel’in cerh ve ta‘dîlde mutedil olduğu kanaatini de bir bakıma sağlama imkânı elde edilecektir. Münekkitlerin adalet ve zabt vasfını zedeleyen bilindik hususlardan ayrı olarak yaptıkları değerlendirmelerdeki sergiledikleri yaklaşımların tespiti, cerh ta‘dîl bilgilerinin doğru değerlendirilmesi noktasında olumlu katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed b. Hanbel, Cerh, Râvi, Hadîs, Ta‘dîl

Teşekkür

teşekkür ederim

Ahmed b. Hanbal’s Some Approaches About Jarh and Tadil

Öz

In the science of hadith, the determination of the health status of the narrations is generally based on the competence of the narrators regarding the narration. In this context, information about hadith narrators and ta'dîl is of great importance in determining the soundness of hadiths. One of the first period critics, Ahmed b. In this article, which deals with some of Hanbal's evaluations about hadith reporters other than those that are accepted in common ground, such as fisc, lying or confrontation with trustworthy people and memory impairment, whether the critics are also affected by other factors other than those described in terms of hadith acceptance from hadith reporters. It is aimed to determine what happened. At the point of realization of this Ahmed b. Hanbal's evaluations of hadith narrators were discussed together with other critics' jarh and tadil. In addition, with this study, it will be questioned whether the jarh ta‘dîl evaluations are accepted by the scholars without being examined, and in the context of the generally accepted opinion by the scholars, Ahmed b. It will also be possible to provide the opinion that Hanbal is moderate in terms of surgery and ta cerdil. The determination of the approaches of the critics in their evaluations, apart from the known issues that harm the quality of justice and protection, will make a positive contribution to the correct evaluation of jarh tadil information.

Anahtar Kelimeler

Jarh, Narrator, Hadith, Ahmed b. Hanbal, Tadil

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah. el-İlel ve marifetü’r-ricâl rivayetü’l-Mervezî. thk. Vasıyyullah b. Muhammed. Bombay: Dâru’s-Selefiyye, 1408/1988.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah. el-İlel ve marifetü’r-ricâl rivayetü’bnihî Abdullah. thk. Vasıyyullah b. Muhammed. 2. Basım. 3 Cilt. Riyad: Dâru’l-Hânî, 1422/2001.
• Şahyar, Ataullah. “Bid’at Ehlinden Hadis Rivayeti Kapsamında Mihne Sürecinin Cerh ve Ta’dile Etkisi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/24 (Aralık 2013), 29-57.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. et-Târîhu’l-kebîr. 8 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifü’l-Osmâniyye, ts.
• Cezâirî, Tâhir b. Muhammed. Tevcîhü’n-nazar ilâ usûli’l-eser. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1430/2009.
• Çelik, Abdullah. “Ahmed b. Hanbel ve Kitâbü’l-İlel ve Marifetü’r-Ricâl’inin İlel İlmindeki Yeri”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (Haziran 2017), 89-108.
• Ebû Bekir b. Tayyib. Menhecü’l-İmam Ahmed fi’t-ta‘lîl ve eseruhû fi’l-cerh ve’t-ta‘dîl. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1426/2005.
• Ebû Sehl Muhammed b. Abdirrahman el-Miğrâvî. Mevsûatü mevâkifi’s-selef fi’l-akîde ve’l-menheci ve’t-terbiye. Kahire: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Ebu’l-Muâtî en-Nûrî vdğr. Mevsûa akvâli’l-İmam Ahmed b. Hanbel fî ricâli’l-hadîs ve ilelih. 4 Cilt. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, 1417/1997.
• el-Cessâs, Ebûbekir er-Râzî. el-Füsûl fi’l-usûl. 4 Cilt. 2. Basım. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf, 1414/1994.
• Gürler, Kadir. “Cerhin Gıybet Olup Olmadığı Yönündeki Tartışmalara Eleştirel Bir Katkı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/3 (2004), 34-48.
• Hâkim Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah en-Nisâbûrî. Ma‘rifetü ‘ulûmi’l-hadîs. thk. es-Seyyid Mu’zam Hüseyin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1397/1977.
• Hâlid er-Ribât – Seyyid İzzet. el-Câmi‘ li-ulûmi’l-İmam Ahmed. 22 Cilt. Kuveyt: Dâru’l-Felâh, 1430/2009.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. thk. İbrahim Hamdi. Medine: el-Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
• Hatîb el-Bağdâdî. Târîhu Bağdâd. thk. Beşâr Avvâd. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî. el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. thk. Yahya Muhtar. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1409/1988.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta‘dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1271/1952.
• İbn Esed Eş-Şeybânî, Ebû Abdullah. Süâlâtü Ebî Dâvud li’l-İmam Ahmed b. Hanbel fî Cerhi’r-rüvât ve ta’dîlihim. thk. Ziyad Muhammed. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1414/1993.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. 12 Cilt. Hindistan: Matbaatü Dâirarti’l-Meârif, 1326/1908.
• İbn Hacer. Lisânü’l-Mîzân. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâir, 1422/2002.
• İbn Hacer. Takrîbü’t-Tehzîb. thk. Muhamed Avvâme. Suriye: Dâru’r-Reşîd, 1406/1986.
• İbn Receb El-Hanbelî Zeynüddin Abdurrahman. Şerhu İleli’t-Tirmizî. thk. Hemmâm Abdurrahim. 2 Cilt. Ürdün: Mektebetü’l-Menâr, 1407/1987.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn. Mukaddimetü İbni’s-Salâh. thk. Ebû Abdurrahman Salâh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010/1431.
• Kandemir, M. Yaşar, “Ahmed b. Hanbel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/75-78. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Mahmud el-Hamş. Ruvâtü’l-hadîs ellezîne sekete aleyhim eimmetül-cerh ve’t-ta ‘dîl beyne’t-tevsîk ve’t-techîl. 2. Basım. Riyad: Dâru’l-Emânî, 1407/1987.
• Mizzî, Ebu’l-Haccâc Cemalüddin. Tehzîbü’l-kemâl. thk. Beşar Avvâd. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
• Muhammed Halef Sellâme. Lisânü’l-muhaddisîn. yy. 5 Cilt. 1438/2017.
• Muhammed Sadık Özbek. Yahya b. Maîn ile Ahmed b. Hanbel’in Râviler Hakkındaki Görüş Farklılıkları. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Sehâvî, Şemsüddin Ebu’l-Hayr. Fethu’l-muğîs bi-Şerhi Elfiyet’il-hadîs. thk. Ali Hüseyin. 4 Cilt. Mısır: Mektebetü’s-Sünne, 1424/2003.
• Sehâvî. el-Mütekellimûne fi’r-ricâl. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâir, 1410/1990.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn. Tedrîbü’r-râvî fî şerh-i Takrîbi’n-Nevevî. thk. Muhammed Avvâme. Medine: Dâru’l-Yüsrâ, 1437/2016.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed. el-İlelü’s-sağîr. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr. ed-Du‘âfâu’l-kebîr. thk. Emin Kal’aci. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1404/1984.
• Güneş, Yusuf. Hadis Usûlü Açısından Bid’at Ehli Râviler Ve Rivâyetlerinin Değeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Yücel, Ahmet. Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2. Basım. 2014.
• Yücesoy, Hayrettin. “Mihne”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/26-28. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddin. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1382/1963.
• Zehebî. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1382/1963.
• Zehebî. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. 18 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadis, 1427/2006, 9/432-435.
• Zehebî. Zikru men yu’temedu kavluhû fi’l-cerh ve’t-ta’dîl. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. (Erbe’u resâil fî ‘ulûmi’l-hadîs’in içinde). 5. Basım. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1990.
• Özdemir, Zehra. Hadis Usûlünde Ehl-i Bid’at Problemi ve Uygulamadaki Yansımaları, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Zerkeşî, Ebû Abdullah Bedreddin. en-Nüket alâ Mukadimeti İbni’s-Salâh. thk. Zeynülâbidîn b. Muhammed. 3 Cilt. Riyad: Advâu’s-Selef, 1419/1998.