EBÛ DÂVÛD’UN CERH VE TA‘DÎL METODU

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 476 - 506, 15.03.2024

Halil Kaya

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1389352

Öz

Kur’ân-ı Kerim’den sonra İslam dininin en önemli kaynağı şüphesiz sünnettir. Sünnet; sonraki nesillere, uygulama ve rivâyetler üzerinden ulaşmıştır. Bir rivâyetin sağlam olup olmadığını tespit etmek için hem sened hem de metin yönünden araştırılması gerekir. Senedin ana iskeletini oluşturan unsur ise isnadda yer alan râvilerdir. Râvileri merkeze alan ilim ise cerh ve ta‘dîldir. Bu nedenle ilk dönemlerden itibaren bu ilme önem verilmiş ve bu alanda eserler telif edilmiştir. Daha sonraki dönemlerde ise cerh ve ta‘dîl ilmi sistematik bir hale getirilmiştir. Son dönemlerde de bu alanla ilgili birçok akademik çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların bir kısmında cerh ve ta‘dîl ilmi usul yönünden ele alınırken; diğer bir kısmında ise bu ilim ile ilgili görüş beyan eden münekkitler esas alınmıştır. Râvilerle ilgili değerlendirmelerde bulunan muhaddislerden biri de Yaḥyâ b. Ma‘în, Aḥmed b. Ḥanbel gibi dönemin meşhur münekkitlerinin rahle-i tedrisatında bulunan Ebû Dâvûd’dur. Bu çalışmada Ebû Dâvûd’un cerh ve ta‘dîl ile ilgili verdiği bilgilerden ve zikrettiği örneklerden hareketle onun cerh ve ta‘dîl metodu tespit edilecektir. Bununla birlikte râvi değerlendirmelerinde kullandığı cerh ve ta‘dîl lafızlarına da değinilecektir. Ayrıca Ebû Dâvûd’un cerh ve ta‘dîl kaynaklarına ve bu alandaki konumuna da kısaca temas edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Rical İlmi, Cerh, Ta’dil, Ebû Dâvûd

Teşekkür

Sayın Hocam yapacağınız katkılardan dolayı şimdiden teşekkür ederim

EBÛ DÂVÛD'S JARH AND TA’DEEL METHOD

Öz

After the Holy Quran the most important source of the Islamic religion is undoubtedly the Sunnah. The Sunnah reached the subsequent generations through practices and narrations. In order to determine whether a narration is sound or not, it must be investigated in terms of both the chain of conveyors (sanad), as well as the text. The elements that form the main skeleton of the sanad are the narrators in the isnād. The science that centers on narrators is that of the jarh and ta’deel. For this reason, this science has been given importance since the early periods and numerous works have been written in this field. In later periods, the science of jarh and ta’deel was systematized. Recently, many academic studies have been conducted in this field. In some of these studies, the science of jarh and ta’deel are discussed in terms of procedure; in certain others, critics who expressed their opinions about this science were taken as basis. One of the hadiths who evaluated the narrators is Yaḥyā b. Ma‘īn, Aḥmad b. Ḥanbal it is Abū Dāvūd who was taught by famous critics of the period such as. In this study, Abū Dâvūd's method of jarh and ta’deel will be determined based on the information he gave about jarh and ta’deel and the examples he mentioned. In addition, the words jarh and ta’deel used by the narrator in his evaluations will also be mentioned. Additionally, Abū Dāvūd’s sources of jarh and ta’deel and his position in this field will be briefly touched upon.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Rijal Science, Jarh, Ta’deel, Abū Dāvūd

Kaynakça

• Aḥmed b. Ḥanbel. Suâlâtu Ebî Dâvûd Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî Ṣâhibu’s-Sünen li’l-İmâm Aḥmed b. Ḥanbel fî cerḥi’r-ruvâti ve’t-ta‘dîlhim. Thk. Ziyâd Muḥammed Manṣûr. Medine: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Ḥikem, 1414/1994.
• Aḥmed ‘îd Aḥmed el-‘Aṭafî. “Musṭalaḥu ‘leyse bihi be’sun’ ‘inde’l-İmâm Ebî Dâvûd es-Sicistânî”. Mecelletu Külliyetü’d-Dirâsâtü’l-İslâmiyye ve’l-‘Arabiyye li’l-Benât 8/2 (2023), 287-350.
• Aşıkkutlu, Emin. Hadiste Ricâl Tenkidi. İstanbul: M.Ü. İFAV. Yayınları, 1997.
• Buḫârî, Ebû ‘Abdillah Muḥammed b. İsmâil el-Buḫârî. Târîḫu’l-kebîr. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-‘İlmiyye, ts..
• Büyükorhan, Şeyma. Cerh-Ta‘dîl İmamları ve Kategorileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Dinçoğlu, Mehmet. Ebû Dâvûd’un Sünen’i: Kaynakları ve Tasnif Metodu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. Kitâbu’z-Zühd. Thk. Ḍıyâu’l-Ḥasen es-Selefî. Bombay: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1413/1993.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. el-Merâsil. Thk. Şu‘ayb el-Arnaûṭ. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 2. Basım, 1418/1998.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. “Risâletu’l-İmâm Ebî Dâvûd es-Sicistânî ilâ ehli Mekke fî vaṣfî sünenihi”. Selâsu resâile fî ‘ilmi muṣṭalaḥi’l-ḥadîs. Thk. ‘Abdulfettâḥ Ebû Ġudde. Beyrût: Dâru’l-Beşâiru’l-İslâmiyye, 1426/2005.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. Suâlâtu Ebî ‘Ubeyd el-Âcurri Ebâ Dâvûd Süleymân b. Eş‘as es-Sicistânî fî ma‘rifeti’r-ricâli ve cerḥihim ve ta‘dîlihim. Thk. ‘Abdulalîm ‘Abdulazîz el-Bestevî. 2 Cilt. Mekke: Dâru’l-İstiḳâme, 1418/1997.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. Suâlâtu Ebî ‘Ubeyd el-Âcurri Ebâ Dâvûd es-Sicistânî fi’l-cerḥi ve’t-ta‘dîl. Thk. Muḥammed ‘Alî Ḳāsım el-‘Ömerî. Y.y.: Mektebetu İbn Teymiyye, 2. Basım, 1413.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. es-Sünen. Thk. Şu‘ayb el-Arnaût -Muḥammed Karabolelî. 7 Cilt. Dımaşk: Dâru’r-Risâletu’l-‘Âlemiyye, 1430/2009.
• Ekici, Zeynep. “Hadis İlminde Sâlih, Sâlihu’l-hadîs ve Suveylih Terimleri”. Hadis ve Siyer Araştırmaları 4/1 (2018), 7-39.
• Gül, Recep Emin. Hadis İlminde Cerh-Tadil Mertebeleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2015), 362-386.
• Ḫaṭîb, Ebû Bekr Aḥmed b. ‘Alî b. Sâbit el-Ḫaṭîb el-Bağdâdî. Târîḫu Medineti’s-Selâm (Târîḫu Bağdâd). Thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1422/2001.
• İbn ‘Adî, Ebû Aḥmed ‘Abdullâh b. ‘Adî el-Cürcânî. el-Kâmil fi’ḍ-ḍu‘afâi’r-ricâl. Thk. ‘Âdil Aḥmed ‘Abdulmevcûd – ‘Ali Muḥammed Mu‘avviḍ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts..
• İbn Ḥacer, Ebu’l-Faḍl Aḥmed b. ‘Alî b. Muḥammed b. Aḥmed b. Ḥacer el-‘Asḳalânî. el-İṣâbe fi temyîzi’ṣ-ṣaḥâbe. Thk. ‘Abdullâh b. ‘Abdulmuḥsin et-Türkî. 16 Cilt. Kahire: y.y., 1429/2008.
• İbn Ḥibbân, Ebû Ḥâtim Muḥammed b. Ḥibbân el-Büstî. Kitâbu’l-Mecrûḥîn mine’l-muḥaddîsîn. Thk. Ḥamdî ‘Abdulmecîd es-Selefî. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’ṣ-Ṣamî‘î, 1420/2000.
• İbn Nuḳṭa, Ebû Bekr Muḥammed b. ‘Abdilġanî el-Ḥanbelî. et-Taḳyîd li-ma‘rifeti ruvâti’s-süneni ve’l-mesâid. Thk. Ebû İdrîs Şerîf b. Ṣâliḥ et-Teşâdî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Nevâdir, 1435/2014.
• İbn Sa‘d, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Sa‘d el-Baṣrî. eṭ-Ṭabaḳātü’l-kübrâ. Thk. Muḥammed ‘Abdulḳādir ‘Atâ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1418/1997.
• İbnü’ṣ-Ṣalâh, Ebû ‘Amr Osmân b. Ṣalâḥiddîn ‘Abdirraḥmân b. Mûsâ İbnü’ṣ-Ṣalâh eş-Şehrezûrî. Mukaddimetu İbnü’ṣ-Ṣalâh ve Meḥâsinu’l-ıṣṭılâḥı. Thk. ‘Âişe Abdirraḥmân. İstanbul: Âsitâne Kitabevi, ts..
• Kandemir, M. Yaşar. “Ebû Dâvûd es-Sicistânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/119-121. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Karakaya, Zühal. Cerh Lafzı Olarak Metrûk ve Metrûkü’l-Hadîs -Ebû Dâvûd’un Sünen’i Örneği-. Yalova: Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Leknevî, Ebu’l-Ḥasenât Muḥammed ‘Abdulḥay el-Leknevî. er-Ref‘u ve’t-tekmîl fi’l-cerḥi ve’t-ta‘dîl. Thk. ‘Abdulfettâḥ Ebû Ġudde. Kahire: Dâru’s-Selâm, 7. basım 1421/2000.
• Mizzî, Ebu’l-Ḥaccâc Yûsuf b. ‘Abdirrâḥmân b. Yûsuf el-Mizzî. Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâ’i’r-ricâl. Thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1403-1413/1983-1992.
• Moġulṭây b. Ḳılıç b. ‘Abdillâh el-Bekçerî. İkmâlu Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâ’i’r-ricâl. Thk. ‘Âdil b. Muḥammed-Usâme b. İbrâhîm. 12 Cilt. Kahire: el-Fâruḳu’l-Ḥadîse, 1422/2001.
• Mu‘avviḍ b. Bilâl el-‘Avfî. Ebû Dâvûd es-Sicistânî ve eseruhu fî ilmi’l-hadîs. Mekke: Câmi‘atu’l-Melik ‘Abdulazîz, Kulliyetu’ş-Şerî‘a ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, Yüksek Lisans Tezi, 1400/1980.
• Özdemir, Veysel. “Cerh Ta'dil İlminde Müteşeddid ve Mütesâhil Âlimler ve Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (Aralık 2014), 129-175.
• Seḫâvî, Muḥammed b. ‘Abdirrâḥmân es-Seḫâvî. Fetḥu’l-muġîs bi-şerḥi Elfiyyeti’l-ḥadîs. Thk. ‘Abdulkerîm b. ‘Abdillâh b. ‘Abdirrâḥmân el-Ḫuḍayrî- Muḥammed b. ‘Abdillâh. 5 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Minhâc, 1426.
• Seḫâvî, Muḥammed b. ‘Abdirrâḥmân es-Seḫâvî. “el-Mutekellimûne fi’r-ricâli”. Erbe‘u resâil fî ‘ulûmi’l-ḥadîs. Thk. ‘Abdulfettâḥ Ebû Ġudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 5. Basım, 1410/1990.
• Ṭaberânî, Ebu’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed et-Ṭaberânî. el-Mu‘cemu’l-kebîr. Thk. Ḥamdî Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, ts..
• Tatlı, Mustafa. Hadis Edebiyatında Suâlât Türü Eserler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Turhan, Halil İbrahim. Cerh-Ta‘dîl İlminin Hicrî İlk İki Asırdaki Gelişim Seyri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları, 53. Basım, 2021.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. Osmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Mîzânü’l-i‘tidâl fî naḳdi’r-ricâl. Thk. ‘Alî Muḥammed Bicâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts..
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. Osmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. Thk. Şu ‘ayb el-Arnaût ve diğerleri. 25 Cilt. Beyrut: Muessesetü’r-Risâle, 1402-1409/1982-1988.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. Osmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Târîḫu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a‘lâm. Thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 17 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1424/2003.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. Osmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. “Zikru men yu‘temedu ḳavluhu fi’l-cerhi ve’t-ta‘dîli”. Erbe‘u resâil fî ‘ulûmi’l-ḥadîs. Thk. ‘Abdulfettâḥ Ebû Ġudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 5. Basım, 1410/1990.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed b. Aḥmed b. Osmân b. Ḳaymâz ez-Zehebî. Zuyûlu el-‘İber fî ḫaberi men ġaber. Thk. Ebû Hâcer Muḥammed Sa‘îd Zaġlûl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1405/1985
• Ziriklî, Ḫayruddîn b. Maḥmûd b. Muḥammed ez-Ziriklî ed-Dımaşḳî. el-A‘lâm Ḳāmusu Terâcim li’eşheri’r-ricâli ve’n-nisâi mine’l-‘Arabi ve’l-Musta‘ribîne ve’l-Musteşriḳîne. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlmi li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.