PROSOSYAL ÖRGÜTSEL DAVRANIŞLAR ÖLÇEĞININ TÜRKÇE UYARLAMASI: GEÇERLILIK VE GÜVENIRLIK ÇALIŞMASI

Yıl 2023, , 118 - 134, 27.01.2023

Faruk Kerem Şentürk , Dilara Altunok

https://doi.org/10.17755/esosder.1134750

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, McNeely ve Meglino (1994) tarafından geliştirilen prososyal örgütsel davranış ölçeğini (POBS) Türk kültürüne uyarlamayı amaçlamaktadır. 14 aşamalı sistematik düzende bir uyarlama çalışması yapılmıştır. Veriler Düzce il merkezinde farklı sektörlerde aktif olarak çalışan 600 kişilik bir örneklemden toplanmıştır. Ölçeğin özellikleri, iç tutarlılık katsayısı, yapı geçerliliği (AFA&DFA), kapsam geçerliliği, dilsel eşdeğerlik, yakınsak ve ayırt edici geçerlik yöntemleriyle analiz edilmiştir. Sonuçlar, Türkçeye uyarlanan POB ölçeğinin 17 maddelik, geçerli ve güvenilir üç boyutlu bir ölçek olduğunu doğrulamıştır.

Anahtar Kelimeler

Prososyal Örgütsel Davranış, Prososyal Bireysel Davranış, Ölçek Uyarlama

TURKISH ADAPTATION OF THE PROSOCIAL ORGANIZATIONAL BEHAVIORS SCALE: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz

This study aims to adapt the prosocial organizational behavior scale (POBS) developed by McNeely and Meglino (1994) to Turkish culture. An adaptation study was carried out in a 14-step systematic order. The data were collected from a sample of 600 people actively working in different sectors in the city center of Düzce. The properties of the scale were analysed through internal consistency coefficient, structural validity (EFA&CFA), scope validity, linguistic equivalence, convergent and discriminant validity methods. Results confirmed that POBS adapted in Turkish is a valid and reliable three-dimensional scale with 17 items.

Anahtar Kelimeler

Prosocial Organizational Behavior, Prosocial Individual Behavior, Scale Adaptation

Kaynakça

• Ackfeldt, A. L.; Wong, V. (2006). The antecedents of prosocial service behaviours: An empirical investigation. The Service Industries Journal, 26(7), 727-745.
• Altınok, A. E. (2017). Örgütsel Bağlılık Ve Örgütsel Prososyal Davranışların İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Altunışık, R.; Coşkun, R.; Bayraktaroğlu, S.; Yıldırım E. (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri – SPSS Uygulamalı, (5. Baskı), Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Ata, S.; Artan, İ. Z. (2021). Ergen Prososyallik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Turk J Child Adolesc Ment Health, 28(1), 38-44.
• Brief, A. P.; Motowidlo, S. J. (1986) Prosocial organizational behaviors. Academy of Management Review, 11(4), 710-725.
• Büyüköztürk, Ş.; Çakmak, K. Ç.; Akgün, Ö. E.; Karadeniz, Ş.; Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (28. Basım). İstanbul: Pegem Akademi.
• Can, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Chancellor, J.; Margolis, S.; Lyubomirsky, S. (2018). The propagation of everyday prosociality in the workplace. The Journal of Positive Psychology, 13(3), 271-283.
• Coster, W. J.; Mancini, M. C. (2015). Recommendations for Translation and Cross-Cultural Adaptation of İnstruments for Occupational Therapy Research and Practice. Revista de Terepia Ocupacional da Universidade de Sao Paulo, 26(1), 50-57.
• Çapık , C.; Gözüm S.; Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası Ölçek Uyarlama Aşamaları, Dil ve Kültür Uyarlaması: Güncellenmiş Rehber. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(3), 199-210.
• Çetin, F.; Fıkırkoca, A. (2010). Rol Ötesi Olumlu Davranışlar Kişisel ve Tutumsal Faktörlerle Öngörülebilir Mi?. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 4(65), 41-66.
• Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied nursing research, 5(4), 194-197.
• Dominus, S. (2013, March 27). Is Giving the Secret to Getting Ahead? New York Times, https://www.nytimes.com/2013/03/31/magazine/is-giving-the-secret-to-getting-ahead.ht ml, 17.03.2022.
• Elkhdr, H. R. H. (2019). Örgütsel Bağlılık ve Prososyal Örgütsel Davranış İçin İşgören Eğitim Programlarının İncelenmesi. (Doktora Tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Erkuş, A.; Selvi, H. (2019). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme III – Ölçek Uyarlama ve Norm Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Fornell, C.; Larcker, D.F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Grant, J. S.; Davis, L. L. (1997). Selection and use of content experts for instrument development. Research in nursing & health, 20(3), 269-274.
• Gönülaçar Bozkurt, G. (2017). Çalışanların İş Tatmininin Örgütsel Prososyal Davranışlara Etkisi: Burdur İli Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Burdur.
• Gürbüz, S. (2019). AMOS ile Yapısal Eşitlik Modellemesi. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Hair, J. F.; Black, W. C.; Babin, B. J.; Anderson, R. E.; Tatham, R. L. (1998). Multivariate Data Analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall, 5(3), 207- 219
• Herrera, R.S.; Delcampo, R.L.; Ames, M.H. (1993), A Serial Approach for Translating Family Science Instrumentation, Family Relations, 42, 357-360.
• Hornung, S. (2010). Alienation matters: Validity and utility of Etzioni's theory of commitment in explaining prosocial organizational behavior. Social Behavior and Personality: An International Journal, 38(8), 1081-1095.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karadağ, E.; Mutafçılar, İ. (2009). Prososyal davraniş ekseninde özgecilik üzerine teorik bir çözümleme. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 41-69.
• Karagöz, Y. (2014). SPSS 21.1 Uygulamalı Biyoistatistik, (1.Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karagöz, Y.; Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 81-97.
• Kanten, P. (2014). Effect of Quality of Work Life (OWL) on Proactive and Prosocial Organizational Behaviors: A Research on Health Sector Employees. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 251- 274.
• Katz, D. (1964). The Motivational Basis of Organizational Behavior. Systems Research and Behavioral Science, 9(2), 131-146.
• Kılınç, M.; Yiğit, V.; Doğanşah, Y. (2019). Sağlık Çalışanlarında Örgütsel Muhalefet Ve Örgütsel Prososyal Davranışlar Arasındaki İlişkinin Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(12), 143-158.
• Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 38(1), 52-54.
• Kline, P. (1994). An Easy Guide To Factor Analysis. London: Routledge.
• Kline, R. B. (2010). Principles and Practise of Structural Equation Modeling. (3. Basım) New York: Guilford Publications.
• Lee, H. J. (2001). Willingness and Capacity: The Determinants of Prosocial Organizational Behaviour Among Nurses in the UK. The International Journal of Human Resource Management, 12(6), 1029–1048.
• McNeely, B.L.; Meglino, B.M. (1994). The role of dispositional and situational antecedents in prosocial organizational behavior: An examination of the intended beneficiaries of prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 79(6), 836–844.
• Midlarksy, E. (1991). “Helping as coping”, In. M. S. Clark (Ed.), Review of Personality and Social Psychology: Prosocial Behavior (cilt 12, sayfa 238–264). Newbury Park, CA: Sage.
• Moorman, R. H.; Niehoff, B. P.; Organ, D.W. (1993). Treating Employees Fairly and Organizational Citizenship Behavior: Sorting the Effects of Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Procedural Justice. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6, 209–225
• Norton, M. (2011, November). How to buy happiness?. https://www.ted.com/talks/michael_norton_how_to_buy_happiness/transcript, 17.03.2022.
• O'Reilly, C. A.; Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Öcal, H.; Sarnıç, A. (2017). Dönüştürücü Liderliğin Prososyal Örgütsel Davranış Üzerindeki Etkileri Ve İmalat Endüstrisinde Bir Araştırma. AKÜ Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 107-125.
• Öner, N. (1987). Kültürlerarası Ölçek Uyarlamasında Bir Yöntembilim Modeli. Psikoloji Dergisi, 6(21), 80-83.
• Podsakoff, P. M.; Organ, D. W. (1986). Self-reports in organizational research: Problems and prospects. Journal of Management, 12(4), 531-544.
• Podsakoff, P. M.; MacKenzie, S. B.; Lee, J. Y.; Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: a critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879.
• Polit, D. F.; Beck, C. T. (2006). The Content Validity Index: Are You Sure You Know What’s Being Reported? Critique and Recommendations. Research in Nursing & Health, 29, 489-497.
• Rodríguez-Ardura, I.; Meseguer-Artola, A. (2020). How to prevent, detect and control common method variance in electronic commerce research. Journal of theoretical and applied electronic commerce research, 15(2), 1-5.
• Robbins, S.; Judge, T., (2013). Organizational Behavior. Boston: Person Education.
• Salim, A.; Rajput, N. A. R. (2021). The relationship between transformational leadership, prosocial behavioral intentions, and organizational performance. The Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 8(1), 487-493.
• Seçer, İ. (2018). Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek Mutluluk. (Çev: S. Kunt Akbaş), Ankara: HYB Yayınları.
• Sousa, V. D.; Rojjanasrirat, W. (2011). Translation, adaptation and validation of instruments or scales for use in cross-cultural health care research: a clear and user-friendly guideline. Journal of Evaluation in Clinical Practice, 17(2), 268- 274.
• Van Dyne, L.; LePine, J. A. (1998). Helping and voice extra-role behaviors: Evidence of construct and predictive validity. Academy of Management Journal, 41(1), 108-119.
• Weber, W. G.; Unterrainer, C.; Schmid, B. E. (2009). The influence of organizational democracy on employees' socio‐moral climate and prosocial behavioral orientations. Journal of Organizational Behavior, 30(8), 1127-1149.
• Yang, Z.; Su, C.; Fam, K.-S. (2012). Dealing with institutional distances in international marketing channels: Governance strategies that engender legitimacy and efficiency. Journal of Marketing, 76(3), 41–55.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Zettler, I. (2022). A glimpse into prosociality at work. Current Opinion in Psychology, 44, 140-145.
• Zhu, Y. (2013). Individual behavior: In-role and extra-role. International Journal of Business Administration, 4(1), ss. 23-27.