TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRENCİLERİNİN “ŞİİR” KAVRAMINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARI

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 64-Ek Sayı, 1565 - 1580, 01.12.2017

Nagehan Uçan Eke

https://doi.org/10.17755/esosder.315409

Öz

Eski Yunancadaki méta (üzerine) ve
phrein (taşımak, aktarmak, nakletmek) kelimelerinin bir araya gelmesinden
oluşan metafor (métaphore), bir “şey”in birtakım yönlerinin başka bir “şey”e
aktarıldığı zihinsel/dilbilimsel süreçleri ifade eder. Metafor, bireyin etkili
ve hızlı bir biçimde bir kavramı, başka bir kavramla açıklamasından daha mühim
ve güçlü bir zihinsel üretimdir. Nitekim ilgili kavrama yönelik bireyin sahip
olduğu derinliği ve deneyimleri de içinde barındırır. Bu araştırmanın temel
amacı, Türk Dili ve Edebiyatı öğrencilerinin “şiir” kavramına ilişkin sahip
oldukları algıları, ürettikleri metaforlar aracılığıyla tespit etmektir. Araştırmanın
çalışma grubunu 2016-2017 öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde lisans öğrenimi gören 165 öğrenci
oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, nitel araştırma yöntemi ile elde edilmiş
ve elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Veri toplama
aşamasında öğrencilerin “şiir”  kavramına
ilişkin sahip oldukları metaforları belirlemek üzere katılımcılara “Şiir ………
-dır/-dir; çünkü ………” cümlesi iletilmiş ve boşlukların doldurulması
istenmiştir. Bu çalışmada araştırmanın bulgularına göre, Türk Dili ve Edebiyatı
öğrencilerinin “şiir” kavramına ilişkin olarak ürettikleri metaforlar,
gerekçeleri incelenerek ortak hususiyetleri doğrultusunda çeşitli kategoriler altında
toplanarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk Dili ve Edebiyatı, Şiir, Metafor

Kaynakça

• Ahmet Haşim (1999). Bütün Şiirleri ( İ. Enginün, Z. Kerman, Haz.). İstanbul: Dergâh Yay. Aksan, D. (2006). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Engin Yay. Anday, M. C. (1990). Ozan Esini Hak Eder. Cumhuriyet Kitap Dergisi, 37/9. Aydın, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinin “Çevre” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Doğu Coğrafya Dergisi, 26, 25-44. Cameron, L. (1996). Discourse Context and the Development of Metaphor in Children. Current Issues in Language and Society, 3 (1), 49-64. Cebeci, O. (2013). Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Özellikleri. İstanbul: İthaki Yay. Demirci, K. (2016). Metafor: Bir Anlatım ve Üretim Mekanizması ( M. Sarıca, B. Sarıca, Edt.). Dil Bilimleri Kültür ve Edebiyat. Ankara: Padam Yay., 330-343. Geçit, Y., Gençer, G. (2011). Sınıf Öğretmenliği 1. Sınıf Öğrencilerinin Coğrafya Algılarının Metafor Yoluyla Belirlenmesi (Rize Üniversitesi Örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 1-19. Kortantamer, T. (1993). Türk Şiirinde Ses Konusunda ve Ses Gelişmesinin Devamlılığı Üzerine Genel Bazı Düşünceler. Eski Türk Edebiyatı Makaleler. Ankara: Akçağ Yay., 273-336. Lakoff, G., Johnson, M. (2015). Metaforlar/Hayat, Anlam ve Dil (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki Yay. Miles, M. B., Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, California: Sage Publications. Uçan Eke, N. (2016). Mihrî Hatun’un Gazellerinde “Güzellik” Kavramı ile İlgili Metaforlar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 25/Güz, 217-228. Yang, X. (2015). A Cognitive Poetic Approach to the Function of Metaphor. Scientific Research Publishing/Advances in Literary Study, 3, 84-88.